Actrice Jennifer Heylen: ‘Ik ben bang om onzichtbaar te worden’

“Of ik graag bekend ben?” Jennifer Heylen (31) buigt zich met een brede grijns over de tafel. “Kijk, er zijn twee soorten bekende mensen. Degenen die het haten om herkend te worden en gewoon hun werk willen doen, en degenen die stiekem genieten van de aandacht. En dan heb je mij. Bij mij is het zelfs niet stiekem. (lacht) Mijn management gaat kwaad zijn dat ik dit zeg, maar ik ben een aandachtshoer pur sang. Als de verjaardagstaart op tafel komt en iedereen begint voor mij te zingen, dan is dat het moment van het jaar. Ik vind het zálig.”

Jawel, ook als er geen camera’s draaien is Jennifer Heylen exact de extraverte flapuit die we kennen van televisie. De actrice vult de kamer met haar aanwezigheid, lanceert de ene snelle oneliner na de andere, en doordat ze hard om zichzelf kan lachen, komt ze ook nog eens sympathiek over.

Het verbaast dus niet dat ze op slag een publiekslieveling werd toen ze in 2020 opdook in De slimste mens ter wereld. Sindsdien schopte ze het tot jurylid van de quiz en speelde ze onder andere mee in de televisieseries Twee zomers en Glad ijs.

Zaterdagavond debuteert Heylen op de bühne met Messia. “Cool, hé”, knipoogt ze. “Je bent eigenlijk pas echt actrice als je in het theater hebt gestaan.” Het stuk, van de hand van theatermaker Dimitri Leue, leest als een hedendaagse parabel vol debatten rond hete hangijzers zoals dekolonisatie en #MeToo. Heylen geeft vorm aan de titelrol.

Messia is een hedendaagse vrouwelijke prediker wier boodschap viraal gaat via filmpjes die omstanders van haar maken. Haar woorden lokken gewelddadige rellen uit en politici worden op straat vermoord. In de voorstelling zien we hoe een politieman, gespeeld door Leue, met Messia in dialoog gaat in de hoop het bloedvergieten te stoppen. Ze is er echter van overtuigd dat geweld een noodzakelijk middel is als je verandering wilt bekomen.

“Dimitri heeft de tekst geschreven op basis van bestaande profetieën uit het katholicisme en de islam, net zoals hij elementen gebruikt uit boeddhistische en hindoeïstische teksten”, vertelt Heylen. “Maar evengoed is hij geïnspireerd door hedendaagse milieuactivisten: jonge mensen die de wereld willen veranderen maar op tegenstand botsen. Al heeft de voorstelling nog een andere dimensie. De politieman zit met een persoonlijk probleem, waarvoor hij hoopt dat Messia een oplossing zal bieden. Maar als je daar meer over wilt weten, moet je maar komen kijken.”

In het stuk staat een jonge, zwarte vrouw met een sterke mening niet toevallig tegenover een niet meer zo jonge, witte man.

“Dat klopt. Messia is het summum van woke. Ze introduceert een nieuw, inclusief verhaal en spreekt zich uit tegen de macht. Haar preek is een fuck you naar het kapitalisme, naar de kloof tussen arm en rijk en naar racisme. Alleen is het natuurlijk heel niet-woke om mensen af te slachten. (lacht)

“Het mooie aan de dialoog met de politieman is dat hij niet kwaad wordt, maar haar echt wil begrijpen. Dat mis je vandaag vaak in het publieke debat. Ik kan bijna niet geloven hoeveel bagger zo’n Greta Thunberg bijvoorbeeld over zich heen krijgt. De haat die ze moet verduren van 50-jarige mannen is ongezien.”

De tekst is volledig in rijm geschreven: heel anders dan het gemiddelde filmscript.

“Je wilt niet weten hoe hard ik daarvan heb afgezien. Ik ben nooit een goede student geweest en nu moest ik plots zestig pagina’s in rijm uit het hoofd leren. Ik heb gehuild en overgegeven van de stress. Maar kijk, nu kan ik zeggen dat het me toch gelukt is.

“Toen ik de afgelopen maanden in het buitenland was voor opnames hebben Dimitri en ik elke dag anderhalf uur gezoomd om te oefenen, anders had ik het niet gered. De acteur Johan Leysen heeft me trouwens ook gerustgesteld. Ik stond met hem op de set omdat ik een kleine rol heb in de Netflix-film Noise en hij heeft wat teksten van Messia met me gerepeteerd. Na afloop zei hij dat het een erg moeilijke tekst is. Als zelfs hij dat vindt, dan moet het wel waar zijn.”

Staat de dialoog tussen Messia en de agent ook symbool voor de gesprekken die jij en Dimitri Leue onderling gevoerd hebben?

“Op een bepaalde manier wel. Dimitri stelt veel vragen. Hij probeert een wereld te begrijpen die hij niet kent en stelt zich voorzichtig open. Precies daarom vind ik het fijn om met hem te werken: je voelt je wel degelijk gehoord als het over #MeToo gaat of over racisme.

“Al wil dat natuurlijk niet zeggen dat we het overal eens over zijn. Dimitri vindt dat extremen dichter bij elkaar liggen dan ze zouden willen, terwijl ik daar niet zomaar in meega. Voor mij gaat woke alleszins absoluut niet te ver, die beweging is broodnodig. Ik vind het jammer om te merken dat het woord ‘woke’ zelfs al een negatieve bijklank heeft gekregen. Als zwarte vrouw zou ik een ongelooflijke dommerik zijn mocht ik geen wokey zijn. En wie wil er nu een dommerik zijn (lacht)?”

Heb je de indruk dat het dankzij dit soort van debatten de goede kant opgaat? Merk je een verschil tegenover tien jaar geleden op het vlak van racisme of is er geen sprake van beterschap?

“Heel eerlijk? Tien jaar geleden was ik zo intensief egoïstisch dat ik me nauwelijks bewust was van mijn omgeving. Tot mijn 25ste was ik ondraaglijk zelfingenomen (lacht). Ik zou het dus niet weten. Ik hoop vooral dat er nog veel verandering zit aan te komen.

“Natuurlijk roepen mensen op straat niet zomaar het n-woord naar me, maar in subtiele vormen komen racisme en seksisme wel veel voor. Wist je dat mensen me soms vragen of ik een rol gekregen heb omdat ik een goede artiest ben of omdat ik zwart ben? Als je zo’n vraag stelt, dan deel je eigenlijk een mening met een vraagteken achter.”

Je bent tegenwoordig geregeld in het buitenland aan het werk. Je zou denken dat dat samenhangt met je brandende ambitie, maar eigenlijk komt het ook doordat er hier te weinig rollen zijn voor jou.

“Ik wil totaal niet weg uit België. Ik ben graag bij mijn vrienden en werk graag op Vlaamse sets, maar voor mij is het op dit moment inderdaad de realiteit dat ik buitenlandse rollen nodig heb. Als zwarte actrice kan ik hier nooit iemands dochter of zus spelen. Als je veel op televisie komt, lijkt het alsof je veel werk hebt, maar de waarheid is dat ik constant bijrollen krijg. Je hebt hier ook een poule van zwarte actrices die allemaal voor dezelfde rol moeten gaan.”

Dat is toch een vorm van institutioneel racisme?

“Je zult me nooit horen zeggen dat die regisseur of die producer racistisch is, maar het zou fijn zijn mochten we in eerste instantie getaxeerd worden op ons kunnen en niet op de vraag of we qua huidskleur wel binnen het plaatje passen. Ik kan meer aan dan telkens de vriendin te spelen van het witte hoofdpersonage. Ook de zenders hebben daar trouwens een rol in te spelen.

“In het buitenland staan ze op dat vlak al verder. Ik speel nu mee in een serie die wordt opgenomen in Dublin, en aan de casting deden er mensen mee met allerlei verschillende huidskleuren. Ik nodig elke regisseur en schrijver uit om dat hier ook te doen. Ze zullen aangenaam verrast zijn. Kleur draagt geen persoonlijkheid, in tegenstelling tot wat stereotypes ons soms doen geloven. We denken toch ook niet dat alle boeken met blauwe cover dezelfde inhoud hebben?”

Heylen overloopt snel even een aantal binnengekomen berichtjes op haar gsm. “Wist je dat ik op haast ziekelijke wijze de commentaarsecties van kranten en sociale media volg? Mensen zeggen me voortdurend dat ik daarmee moet stoppen, maar ik kan het niet laten. Dat is die zelfingenomenheid, hé. Het erge is dat je de positieve zaken bijna overslaat om door te scrollen naar de haters. Zo krijg ik commentaar omdat ik te luid lach, en zeker vrouwen zijn vaak negatief over mijn kledingstijl. Blijkbaar toon ik in hun ogen te veel huid.”

Denk je daardoor twee keer na voordat je iets aantrekt?

“No way. Ik ga me niet aanpassen. Maar ik vind het wel treurig dat er hier brutaal veel commentaar komt op mijn kledij terwijl vrouwen het in Iran met de dood moeten bekopen als ze vrij willen beslissen over wat ze dragen. Die comments van vrouwen hier zijn pure geïnternaliseerde misogynie. Zeg gewoon dat jij zo’n kleren misschien niet zou dragen, maar dat je blij bent dat het kán als je er zin in hebt.”

Je trekt je niks aan van andermans meningen over je kledij, maar je hebt wel een heilige angst om ouder te worden.

“Ik moet toegeven dat ik inderdaad een obsessie heb met leeftijd. Ik wil geen oudere vrouwen schofferen, maar ik ben bang om onzichtbaar te worden. Ik zoek constant de geboortedata op van actrices en wil dan weten wanneer ze hun doorbraak hadden. Ik ben trouwens zelf ooit gevraagd om de moeder te spelen van een 17-jarige. Hoe moet een echte moeder van een 17-jarige zich dan voelen wanneer ze de tv aanzet?

“Soit, soms ben ik bang dat het een selffulfilling prophecy wordt doordat ik er zo vaak over praat. Bij deze dus: leeftijd en schoonheid hangen voor vrouwelijke actrices niet samen met hun carrière. Voila, het is de wereld in, nu moet het alleen nog terugkomen!”

Iets anders: actrice worden stond niet per se in de sterren ­geschreven. Je werkte ooit zelfs op de marketingafdeling van een interimbedrijf.

“Ik ben in het acteervak terechtgekomen doordat ik toevallig meedeed in de kortfilm van een vriend. Daardoor kreeg ik een nieuwe rol aangeboden en van het ene kwam het andere. Op zich vond ik dat in het begin wel chill. Als je afstudeert aan het KASK of het RITCS, dan heb je een grote drang om het te maken als acteur. Ik had echter niks te verliezen, dus ik was altijd ontspannen en naturel.

“Intussen heb ik uiteraard wel de honger om het te maken en steek ik die stok soms zelfs zover in mijn poep dat ik nauwelijks nog kan bewegen. Vandaar ook mijn stress over Messia. En dan moet je weten dat ik van nature een gigantische uitsteller ben. Ik had heel fijne collega’s bij dat interimbedrijf, maar als je hen opbelt om te vragen of ik een goede werknemer was, dan zullen ze nee moeten zeggen.

“Uitstelgedrag is nu eenmaal niet ideaal in de businesswereld. En wellicht ook niet binnen mijn huidige job, alleen werd ik er tot nu toe nooit voor afgestraft. Ik presteer wellicht goed op adrenaline. Disclaimer: alle regisseurs moeten deze passage skippen, maar ik lees mijn tekst soms pas in de stoel.”

Je echte doorbraak kwam er dankzij je deelname aan De slimste mens ter wereld. Eerst behaalde je een monsterscore, maar in de volgende aflevering lag je er plots uit waarbij je je tranen niet kon bedwingen.

“Wat je toen zag, was pure ontlading. Ik had maandenlang elke dag gestudeerd omdat die quiz mijn carrière moest maken. Ik kon niet geloven dat het alweer voorbij was. Ik heb ook niet meer naar de rest van dat seizoen kunnen kijken.

“Maar veel belangrijker is de rol die Erik Van Looy voor mij gespeeld heeft. Je kunt getalenteerd zijn en kansen krijgen, maar je hebt ook mensen nodig van hogerop die in je geloven en je pushen. En dat is precies wat hij voor mij gedaan heeft.”

Je zei ooit dat je liever zelf wilt gaan creëren dan blijven acteren.

“Shit, heb ik dat echt gezegd? Dan neem ik die woorden bij deze officieel terug. Acteren is veel te leuk en als ik zie hoe hard bevriende regisseurs moeten werken om een film te realiseren, dan schrikt me dat toch wel af.

“Maar het klopt op zich wel dat ik dingen wil maken omdat het een fijn gevoel is om gehoord te worden. Ik heb bij het VAF het scenarioatelier doorlopen en dat was een enorm leerrijk en intensief traject van zes maanden. Ik heb er een scenario ontwikkeld over twee meisjes van kleur die botsen op intergenerationele trauma’s. Intussen ben ik klaar voor een volgende fase. Dus ik zou zeggen: stel je vraag over een paar jaar nog maar eens opnieuw.”

Messia speelt op zaterdag in CC De Klap in Deurne en gaat daarna op tournee.