RECENSIE. ‘Close’ van Lukas Dhont: Dit is de mooiste film van het jaar *****
De lat lag torenhoog voor Lukas Dhont. Al sinds het begin van het jaar wordt zijn tweede langspeler ‘Close’ bejubeld. Verstikt, bijna. Na de Grand Prix op het filmfestival van Cannes won de prent nog prijzen in Chicago en Sydney. De film werd verkocht aan meer dan 100 landen en werd zelfs opgestuurd naar de Oscars. Na zo’n opbouw kon het resultaat bijna alleen maar tegenvallen, toch? Helemaal niet. Dhont heeft de mooiste film van het jaar gemaakt.
We hebben met z’n allen al veel films en series gezien. Intussen kennen we de trucjes die regisseurs en acteurs gebruiken om een publiek voor zich te winnen. Toch passeert er af en toe nog ’s een film die je compleet van je sokken blaast. Eentje die je helemaal meevoert en je doet vergeten dat je naar projecties op een wit doek zit te kijken. Eentje waarvan je muisstil wordt. Close is zo’n film.
We starten in een bloemenveld, een oase van kleuren. Léo en Rémi, allebei dertien, zijn de overtreffende trap van beste vrienden. Ze zijn onafscheidelijk, verzinnen samen avonturen over boze soldaten en liggen naast elkaar in bed. Wanneer Rémi de slaap niet kan vatten “omdat het nooit stil is in zijn hoofd” vertelt Léo verhalen om hem tot rust te brengen.
De film opent in een oase van kleuren. Maar naarmate de verhaallijn vordert, worden de kleuren grauwer.
De kleuren worden grauwer wanneer de jongens naar de middelbare school gaan. Hun ouders stellen zich geen vragen bij hun hechte band, maar de nieuwe klasgenoten doen dat wel. Of ze soms een koppel zijn, vraagt een meisje wanneer Léo zijn hoofd op de schouder van zijn vriend legt. En daarmee berooft ze, zonder het te beseffen, de jongens van hun onschuld.
Alle pistes open
Een paar schampere opmerkingen later begint Léo zich anders te gedragen. Hij wacht niet meer op Rémi om naar school te fietsen. Hij wil geen avonturen meer verzinnen over soldaten en wil niet meer in hetzelfde bed slapen. Hij begint met ijshockey – niet toevallig een sport die een harnas vereist – en praat met de stoere jongens over voetbal.
Lukas Dhont en zijn coscenarist Angelo Tijssens, met wie hij vier jaar geleden ook zijn debuutfilm Girl schreef, zullen in het anderhalf uur dat nog volgt nooit benoemen of dit een tragisch liefdesverhaal is. Is Léo verliefd op Rémi, maar durft hij dat niet onder ogen zien? Dat kan, maar het gaat evenzeer over een hechte vriendschap die door toxische haantjes en hun hokjesdenken wordt kapotgemaakt.
Léo zondert zich van Rémi af en begint met ijshockey, een sport die letterlijk een harnas vereist.
Het maakt de film des te sterker, omdat iedereen er wel iets van zichzelf in kan herkennen. Zelfs de stoere jongens. Het is pijnlijk te zien hoe de kloof tussen de hartsvrienden almaar vergroot, en het eindpunt is ronduit hartverscheurend. Dhonts grote sterkte als regisseur is dat hij veel kan vertellen met weinig woorden. Zijn personages steken geen lange speeches af terwijl violen aanzwellen. Ze zwijgen, zoals ze dat in het echte leven ook zouden doen. Er wordt ijzersterk geacteerd, zonder dat je ooit het gevoel hebt dat er geacteerd wordt. Elk gebaar, elke blik, elke onafgemaakte zin is van belang.
Dhont organiseerde verschillende audities, maar ontmoette zijn hoofdrolspeler Eden Dambrine toevallig op een treinrit van Antwerpen naar Gent. Maar als je de jonge acteur bezig ziet als Léo, zou je haast denken dat hogere machten zich met de casting hebben bemoeid. Zo goed en zo oprecht acteren hij en Gustav ‘Rémi’ De Waele. Tieners die op een natuurlijke manier tieners spelen? Het gaat vaker mis dan goed. Indrukwekkend.
Pleidooi voor zachtheid
Maar ook de volwassenen schitteren. De Franse Léa Drucker en de Belgische Émilie Duquenne, van wie de blik zowel tederheid als hardheid uitstraalt. Ook Kevin Janssens grijpt, in een pittige scène aan de eettafel, naar de keel. Het sobere, maar prachtige camerawerk van Frank van den Eeden – nog een oude bekende uit Girl – zorgt ervoor dat je niet weg kan kijken van de heftige weg die het verhaal inslaat, hoe graag je dat soms ook zou willen.
Niet alleen de tieners, maar ook de volwassenen – zoals de Belgische Émilie Duquenne (foto) – maken indruk.
Close is een film die seksualiteit en labels tout court overstijgt. Het is een verhaal over vriendschap. Over het hartzeer dat we allemaal al gevoeld hebben. Over de moeizame zoektocht naar ons plekje in de wereld. Over de vrienden die we tegen wil en dank verliezen. En het is bovenal een pleidooi voor zachtheid. Voor anderen én voor onszelf. Want hoe ga je om met het besef dat je iemand zo dierbaar tot in het diepst van zijn ziel hebt gekwetst?
Roger Ebert, de bekende Amerikaanse filmrecensent die ons enkele jaren geleden inspireerde om voor dit vak te kiezen, omschreef cinema ooit als een machine die empathie produceerde. Hij zou vol geweest zijn van dit – ja hoor – meesterwerk. Een speer, recht naar het hart. Rest ons alleen nog te zeggen: ga dat zien.
