Hoe vier groene hoofdpijndossiers de spanning opvoeren tussen N-VA en cd&v

Hoe hard willen N-VA en cd&v het spelen in Vlaanderen? Durven de Vlaams-nationalisten onder aanvoering van bevoegd minister Zuhal Demir echt doorduwen in hypergevoelige natuur- en energiedossiers? Of haalt cd&v, de partij die traditioneel de belangen behartigt van boeren en lokale besturen, de bovenhand? En wat doet Open Vld?

Die vragen hangen boven de vier groene sleuteldossiers die de Vlaamse regering de komende weken en maanden moet behandelen. Beginnen doet ze normaal gezien met de meest hapklare brok: de nieuwe pachtregels. De teksten voor deze hervorming zijn al verdeeld onder de kabinetten. Na het herfstreces wordt een beslissing verwacht van de regeringstop.

De nieuwe pachtregels moeten de herbebossing van Vlaanderen vooruithelpen. Bij de aankoop van gronden in bos- en natuurgebied moet Vlaanderen nu tot vier jaar wachten vooraleer een lopende pacht voor een boer kan worden opgezegd en de herbebossing kan beginnen. Opeenvolgende regeringen hebben beloofd om dit te veranderen. In het huidige voorstel van Demir wordt de ‘opzegperiode’ voor een pacht in bos- en natuurgebied beperkt tot drie maanden.

De weerhaak, vooral voor cd&v, is dat heel wat landbouwers getroffen kunnen worden door de nieuwe regeling. Tot 45.000 hectare aan bos- en natuurgronden zijn momenteel in landbouwgebruik. “Principieel is de beslissing genomen, maar de details moeten nog uitgeklaard worden”, zegt een bron.

Rode bedrijven

Als het van N-VA afhangt, is deze uitleg ook van toepassing op het stikstofakkoord. Sinds begin dit jaar heeft de regering een deal over de aanpak van het stikstofprobleem. Boeren zullen hun uitstoot (door verdamping uit de mest) fors moeten verlagen en 41 ‘rode bedrijven’ met een hoge uitstoot in de buurt van natuurgebied moeten de deuren sluiten. De boerderij van de abdij van Averbode is het bekendste voorbeeld.

Demir heeft onlangs verteld dat het openbaar onderzoek naar het stikstofakkoord stilaan klaar is. Het overheidsdepartement Omgeving heeft sinds de zomer meer dan 20.000 bezwaarschriften verwerkt. Het is afwachten of hier grote problemen uit naar voren komen. Demir zou daar eerstdaags over gebrieft worden door haar administratie. Volgens bronnen lijkt dat niet het geval. Ondanks de vele klachten zou het model achter het stikstofakkoord overeind blijven.

Als dat zo zou zijn, dan is dat vooral goed nieuws voor N-VA. Demir kan dan vaart maken met de uitvoering van het akkoord. Als in het openbaar onderzoek wél structurele problemen worden vastgesteld, dan dringt een volwaardige heronderhandeling van het stikstofakkoord zich op. Vooral cd&v zou daar wellicht niet rouwig om zijn, maar ook Open Vld heeft bij monde van Gwendolyn Rutten al laten weten dat er correcties nodig zijn aan de lijst met rode landbouwbedrijven.

Ook rond de Ventilus-hoogspanningslijn wordt eerstdaags nieuws verwacht. In september heeft de Vlaamse regering een ultieme toegift gedaan aan de betrokken West-Vlaamse burgemeesters. Ze mochten zelf een expert aanstellen om een ‘dubbelcheck’ uit te voeren van het dossier opgemaakt door intendant Guy Vloebergh. Daaruit bleek dat een ondergrondse lijn zo goed als onmogelijk en heel duur is. Vlaanderen lijkt daarom te kiezen voor de omstreden luchtlijn.

Dirk Westermann, de Duitse specialist in ondergrondse stroomlijnen die is aangeduid door de burgemeesters, zal zijn onderzoek vrijdag afleveren. “Alleen als zijn rapport het werk van Vloebergh fundamenteel onderuithaalt, gaan we de zaak nog herbekijken. Iets wat we niet verwachten”, luidt het in de omgeving van minister-president Jan Jambon (N-VA). De Ventilus-hoogspanningslijn is nodig om de stroom van de nieuwe windmolens op zee aan land te brengen.

Opnieuw is het vooral cd&v dat gewrongen zit. Het geplande tracé loopt hoofdzakelijk door gemeenten waar cd&v de burgemeester levert. De partij heeft het al langer lastig in West-Vlaanderen, een traditioneel machtsbastion waar Vlaams Belang oprukt. Open Vld is voor Ventilus.

Uitgelekt plan

Over het uitgelekte mestactieplan (MAP7) is de afgelopen dagen al veel gezegd en geschreven. De harde tegenstelling tussen N-VA en cd&v laat weinig goeds verhopen voor het vervolg van het dossier. Volgens Demir is het plan dat op tafel ligt niet meer dan een openingszet. Voor cd&v is het geen geschikte start voor een onderhandeling. Als Demir op die weg doorgaat, bedreigt ze volgens cd&v-voorzitter Sammy Mahdi “de toekomst van de Belgische friet”.

Binnen N-VA aanziet men het lek van het nieuwe mestactieplan als een coup monté door cd&v. “Als zo’n leuke oneliner klaarligt na een lek, dan zit er een geurtje aan”, zei N-VA-voorzitter Bart De Wever maandag. Binnen cd&v houdt men er dan weer rekening mee dat Demir zelf het lek heeft georganiseerd, als een manier om de aandacht af te leiden van een nieuw en volgens de partij belangrijk stikstofarrest over een serre in Overijse.

“Daaruit zou blijken dat landbouwers te strenge normen krijgen opgelegd in vergelijking met de industrie. Dat is mogelijk een groot probleem, dat we moeten meenemen in onze latere bespreking van het stikstofakkoord”, luidt het bij cd&v. Binnen N-VA wordt die lezing tegengesproken.

In principe moeten de vier dossiers klaar zijn tegen de jaarwisseling. Al is er voor het mestbeleid nog iets meer speelruimte. Daar zou er tijd zijn tot februari.