Waarom u die herfstbladeren mag laten liggen: ‘Het kan straks je zomerfactuur helpen temperen’

Is het een neurose? Een speciaal gevoel voor esthetiek? Terwijl we ons tijdens boswandelingen vergapen aan de kleurenpracht en de knisperende dons onder de voeten waar de herfst een patent op heeft, weerklinkt in dit seizoen ook steevast het gebrul van de bladblazers.

Dat fenomeen zorgt voor een sociologische tweedeling. Tegenover tuinders die vol overgave de strijd aanbinden met dood gebladerte staan anderen die gewagen van ‘terreur’ en zich afvragen: ‘Waarom?’ Want zijn herfstbladeren niet prachtig en bladblazers oorverdovend en slecht voor het milieu?

De Vlaamse overheid is alvast overtuigd van dat laatste en voerde in 2019 een verbod in voor steden en gemeenten op de tweetaktbladblazers. Die stoten namelijk enorm veel fijnstof en decibels uit. Sindsdien vervangen gemeentelijke groendiensten die toestellen stap voor stap door schonere elektrische exemplaren.

“Ook privé schakelen mensen meer en meer over op elektrisch exemplaren met een accu. Die zijn een pak minder vervuilend en maken minder lawaai”, zegt Kathleen De Clercq die groenmanagement doceert aan de PXL Hogeschool.

Nestmateriaal

En ondertussen raken gemeenten overtuigd van de waarde van gevallen bladeren. Mechelen, bijvoorbeeld. “Laat gevallen bladeren zo veel mogelijk liggen”, roept de schepen van Natuur- en Groenbeheer Patrick Princen (Groen) daar op. “Want zelfs een dikke laag is voor de meeste planten veel meer een zegen dan een vloek”, zegt hij. “De blaadjeslaag is bovendien een ideale schuilplaats voor kleine dieren en ze zijn ook prima nestmateriaal.”

Daarom heeft de groendienst van de stad ook vorig jaar zo veel mogelijk bladeren laten liggen. Dat gebeurt dit jaar opnieuw en Princen hoopt dat ook Mechelaars zelf volgen. Bladeren worden om veiligheidsredenen of om toegankelijkheid te garanderen wel nog geruimd op voetpaden, fietspaden, wegen, sportvelden, speeltuinen en bij een aantal cultuurhistorische locaties en op de begraafplaatsen.

Ook onder andere Leuven, Aalter, Willebroek, Torhout, Ranst, Oostende, Schilde en Zoersel zijn gemeenten waar die bladeren zo veel mogelijk blijven liggen. Niet zelden haalden ze inspiratie bij de #laatzeliggen-campagne die drie jaar geleden is gelanceerd door landschapsarchitect en natuuractivist Louis De Jaeger.

“Met een paar medeactivisten hebben we alle gemeenten communicatiepakketten aangeboden waarmee ze burgers meer kunnen informeren over de voordelen van bladeren laten liggen”, zegt De Jaeger. Nu lanceren De Jaeger en co. voor de derde keer hun campagne.

“De ultieme en meest luie herfstbesparingstip is de bladeren laten liggen”, zo klinkt het. “Nu bladeren laten liggen, kan straks je zomerfactuur helpen temperen”, stelt De Jaeger.

Want bladeren voeden en verrijken de bodem waardoor die meer water vasthoudt. “Daardoor is zo’n bodem beter bestand tegen de droogte in de zomer, wat tegenwoordig geen overbodige luxe is”, zegt De Clercq. “En bladeren zijn inderdaad excellente compost. Laat je ze liggen, dan zal je merken dat de bodem ze jaar na jaar sneller verteert waardoor ze rijker wordt. Zeker onder en tussen bomen, hagen en struiken is bladcompost ideaal als voeding en bladeren zijn bovendien ook afweer tegen onkruid.”

Maaier op de hoogste stand

Ook De Clercq ziet besparingspotentieel. “Is het niet absurd dat compost van eikenbladeren bij de duurste soort is die je in de winkel koopt terwijl velen de bladeren onder een eik in de herfst weghalen?”, zegt ze.

Op je gazon kunnen bladeren zeker ook geen kwaad, al kan een dikke laag in het voorjaar tijdelijk wat kale plekken veroorzaken. “Een slimme optie is je grasmaaier op de hoogste stand zetten en de bladeren zo verkruimelen. Dan bemest je je gazon”, zegt De Jaeger. “Of je kan je gras met de bladeren erbij maaien en die erg kwalitatieve mix elders als compost gebruiken.”

Alleen planten die houden van droge en eerder ‘arme’ grond of die veel licht nodig hebben varen minder wel bij een dikke laag bladeren. Denk aan mediterrane kruiden. “Maar als je ervoor zorgt dat die planten door een dun laagje bladeren omgeven zijn, kunnen ze dat aan. Het kan sommige exotische soorten zelfs beschermen tegen vorst”, zegt De Clercq.

Niet alleen de bodem en de meeste planten fleuren op dankzij gevallen bladeren, dat geldt ook voor de fauna. Poppen van sommige vlinders, insecten en kleine dieren zoals muizen, egels, kikkers, padden en salamanders overwinteren in en tussen de bladeren. Eekhoorns vinden er eikels, beukennootjes of ander lekkers en vogels vinden er zaden en wormen.

Wie dat allemaal weet, zou geen blad meer weghalen. “Natuurlijk is het logisch dat je ze verwijdert waar ze riskant zijn, zoals op de oprit, waar een bladerdek als het regent erg glad kan worden”, zegt De Clercq. “Ik merk echter dat er mensen zijn die uren met een bladblazer in de weer zijn. Dat is moeite, tijd en energie stoppen in iets erg kostbaars wegblazen.”

Maar de mens blijkt ook als het gaat om bladverwijdering nu eenmaal een kuddedier. “Sociologische studies tonen dat we bladeren ruimen omdat we het anderen zien doen”, zegt De Jaeger. “Mensen die verhuizen naar buurten waar het veel minder de gewoonte is, stoppen er als vanzelf mee. Wij hopen met onze campagne ook zo’n effect in gang te zetten.”