Woonzorgcentra voeren opnamestop in door personeelstekort: "Er schort fundamenteel iets"

Alle Vlaamse woonzorgcentra kampen met een personeelstekort, vertelt Johan Staes in "De ochtend". Hij is gedelegeerd bestuurder bij het Vlaams Onafhankelijk Zorgnetwerk (vlozo), de koepel van onafhankelijke woonzorgcentra. Het tekort maakt dat een op de tien woonzorgcentra een opnamestop hebben ingevoerd of een afdeling sluiten. "De zwaarste beslissing in haar hele loopbaan", noemt directeur Lieve Caelen van het Armonea-woonzorgcentrum Perwijshof het in De Standaard, die ook over de problematiek berichtte.  

Bij alle 222 onafhankelijke woonzorgcentra zijn ze op zoek naar mensen. Dat personeelstekort blijkt ook uit de cijfers van VDAB. "In september stonden er 2.500 vacatures open voor verpleegkundigen, maar aan de aanbodzijde heb je maar 500 werkzoekende verpleegkundigen", zegt Staes. "Dat is een hele grote spanning op die arbeidsmarkt."

Nochtans is dat personeelstekort iets wat we al een hele tijd weten, vertelt Staes. "We weten dat die vergrijzingsgolf op ons afkomt." Hij spreekt ook over een dubbele vergrijzing, waarbij de oudere babyboomgeneratie zijn intrede doet in de woonzorgcentra. De jongere generatie, die tussen 1955 en 1960 geboren is, gaat nu met pensioen en verlaat de zorgsector. Staes ziet bij zijn leden een gemiddelde van twee voltijdse werknemers per woonzorgcentrum die voor het einde van het jaar met pensioen gaan. 

De verloning is volgens Staes niet de grootste oorzaak van een lage instroom. "Er schort fundamenteel iets. Ik denk dat het al begint bij de opleiding. Die heeft heel weinig aandacht voor stages in de ouderenzorg. Traditioneel worden die gegeven in het eerste jaar van de opleiding en komen de studenten daarna te weinig in contact met geriatrie. Eigenlijk is dat een van de moeilijkste competenties die er zijn binnen het pakket van de verpleegkundige opleidingen."

Daarnaast zou er meer flexibiliteit moeten zijn binnen de strenge personeelsnormen, zodat er sneller geschakeld kan worden. "De Vlaamse regering heeft daar al een eerste aanzet voor gegeven. We mogen nu logistieke medewerkers aanwerven, maar er moet ook aan de kant van de federale regering gewerkt worden. Men zit daar nog altijd met die wet op de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen. Die bakent af wat een verpleegkundige handeling is. Die wet moet een stukje losgelaten worden. Ik denk niet dat het een probleem is van een tekort aan verpleegkundigen, dat tonen ook cijfers van de OESO ook aan, maar zetten we die verpleegkundigen ook altijd goed in?"

Een toverformule om het tekort op korte termijn op te lossen, heeft Staes tot zijn grote spijt niet. "Woonzorgcentra zoeken naar tijdelijke lapmiddelen. Ze schakelen zelfstandige verpleegkundigen in of doen een beroep op uitzendkrachten. Andere werkgevers kijken ernaar om het loonpakket aantrekkelijker te maken." Maar de zorg voor ouderen geraakt daardoor versnipperd. "En verschillende zorgaanbieders beginnen elkaar te beconcurreren. Je zag dat ook in de ziekenhuissector, waar de federale regering een premie had beloofd voor bekwaam zorgpersoneel. Dat geeft een reactie in de geregionaliseerde sector, zoals de woonzorgsector. Dan zie je dat er een uitstroom gebeurt richting federale sectoren." 

In de tussentijd vragen Staes en de woonzorgcentra aan de families om geduld uit te oefenen. "Dat zet natuurlijk veel meer druk op de mantelzorgers en het doet heel erg pijn om als initiatiefnemer geen antwoord te kunnen geven op de zorgnood die mensen hebben. We hebben bedden genoeg. We kunnen iedereen opvangen, maar we hebben geen handen om de mensen te verzorgen." Wanneer is op, op? "Ik denk dat we daar nu niet ver vanaf zijn."