De filekosten worden vandaag niet meegerekend in de prijs van transport, omdat ze moeilijk nauwkeurig te berekenen zijn. Het onderzoek van Els Struyf, Christa Sys, Eddy Van de Voorde en Thierry Vanelslander, verbonden aan het Departement Transport en Ruimtelijke Economie van de Universiteit Antwerpen, brengt daar verandering in. Ze ontwikkelden een tool om het prijskaartje van een file te berekenen.

De onderzoekers deelden de kosten voor de file op in directe kosten, zoals loon, rente en afschrijvingen, verzekering, transportkosten, brandstofkosten en onderhoudskosten. Daarnaast zijn er indirecte kosten, zoals het herplannen van bezorgingen of meetings en overuren voor werknemers om zaken opnieuw te kunnen inplannen, maar die zijn zo situatie-afhankelijk dat de onderzoekers deze niet kwantificeerden. Maatschappelijke kosten worden dan weer wel concreet gemaakt, zoals lucht- en geluidsemissies en verkeersongevallen.

Om hun framework in te vullen, gebruikten de onderzoekers een file na een ongeval op de E19 op een werkdag na de ochtendspits, wat tot een file over een afstand van 15,1 km leidt. Door de file bedraagt de gemiddelde snelheid van het verkeer slechts 10 km per uur. Na het in kaart brengen van alle voertuigen die in de file staan en de kosten voor alle types vervoer (vrachtwagens, bestelwagens, woon-werkverkeer en privéverplaatsingen) te hebben uitgesplitst, komen de onderzoekers tot het besluit dat deze file maar liefst 202.766,91 euro kost. De duur en de lengte van de file zijn de variabelen met de grootste financiële impact.

Nuttig voor bedrijven

Deze tool is de eerste die de kost van de file zo specifiek kan berekenen en die tegelijkertijd zo universeel bruikbaar is. Hij kan bijzonder nuttig zijn voor (transport)bedrijven over de hele wereld om de financiële impact van de file op hun bedrijf te berekenen en eventueel door te rekenen aan hun klanten - zij het dat de variabelen moeten worden aangepast aan hun specifieke situatie.

“Transportbedrijven kunnen op die manier concreter gaan onderhandelen met klanten en filetoeslagen concreet berekenen. Door inzichten over de file in een bepaald gebied of langs een bepaalde weg, kunnen bedrijven ook gerichter de locatie van hun bedrijf bepalen”, vertelt prof. Vanelslander. Beleidsmakers kunnen de resultaten op hun beurt gebruiken om gebieden te identificeren waar de impact van de file groot is en die prioriteit moeten krijgen bij het uitwerken van oplossingen.