Nog beter dan een doktersvisite: hoe apps diabetespatiënten leren hun eigen gezondheid op peil te houden

“Er zijn al heel wat mysteries uitgeklaard”, lacht Nadia (68). “Bijvoorbeeld dat ik me geen zorgen moet maken als ik erg hoge waarden opteken nadat ik mijn handen heb ontsmet met alcoholgel.” Sinds een drietal weken houdt ze op aanraden van haar arts haar bloedsuikerwaarden bij via een app op haar smartphone, die verbonden is met haar glucosemeter. Dat is nodig, want als diabetespatiënt moet ze opletten dat haar bloedsuikerspiegel niet te hoog oploopt.

De Diabetes Liga schat dat 1,14 miljoen Belgen lijden aan diabetes type 2, veruit de meest frequente vorm. Net als in de landen rondom ons gaat het aantal diabetespatiënten in stijgende lijn. Waren er in 2010 nog 47 op de 1.000 inwoners van het Vlaams Gewest in behandeling voor diabetes, dan ging het in 2020 al om 60 Vlamingen op 1.000 inwoners. Bovendien wijst gezondheidsinstituut Sciensano erop dat vermoedelijk een op de drie Belgen met diabetes type 2 niet weet dat ze diabetes hebben. Zorgwekkend, want diabetes kan leiden tot nierproblemen, verminderd zicht of hartfalen.

Glucosemeter

Gelukkig maken onder meer apps, die data van een glucosemeter bijhouden en in grafiekjes weergeven, het veel makkelijker voor patiënten om hun eigen bloedsuikerwaarden op te volgen. Uit een nieuwe studie bij 17.000 mensen met diabetes blijkt dat zodra mensen gebruikmaken van zo’n app, hun bloedsuikerwaarden verbetering toonden. Mensen met diabetes type 1 vertoonden gemiddeld 8,5 procent minder vaak een te hoge bloedsuikerspiegel, mensen met diabetes type 2 zelfs 11,3 procent minder vaak. Ook de gemiddelde bloedsuikerwaarde daalde bij beide groepen zodra ze de app gebruikten. De studie kende geen controlegroep, maar ook andere studies toonden al aan dat het gebruik van zulke apps om bloedsuiker op te volgen tot een betere gezondheid leidt.

Het enige wat de patiënten daarvoor moeten doen, is meerdere keren per week hun bloedsuiker meten met een glucosemeter, waarna die de gegevens doorspeelt en in grafieken weergeeft op hun smartphone. “Van zodra ze de app elf tot twintig minuten per week bekeken, zagen we een merkbare verbetering van hun bloedsuiker”, zegt Joyce Van Hoeck, marktonderzoeker bij LifeScan, het bedrijf dat de app produceerde.

Coronacrisis

Mobiele apps om diabetes op te volgen bestaan al langer dan vandaag. Maar de coronacrisis heeft er wel voor gezorgd dat het gebruik ervan in een stroomversnelling is gekomen. “Voor de coronacrisis kwamen diabetespatiënten met type 2 om de drie of vier maanden op bezoek om onder meer hun bloedsuikerwaarden te overlopen”, zegt endocrinoloog Marleen Smet (AZ Jan Palfijn). “Maar plots waren fysieke bezoeken niet meer mogelijk, dus moesten we het wel op een andere manier doen. En dan bleken die apps nogal wat voordelen te bieden.”

In de eerste plaats levert de directe overdracht van de glucosemeter naar de smartphone tijdwinst op. Patiënten moeten zich bijvoorbeeld niet langer bezighouden met manueel gegevens te versturen. “Voor mij is het een hele verbetering”, zegt Nadia. “Omdat ik nog maar net gestart ben met insuline toe te dienen, moet ik vier keer per dag mijn insuline en bloedsuiker opmeten. Dat tikte ik vervolgens allemaal over in een Excel-tabel en stuurde ik dat op naar mijn arts. Nu gaat dat heel wat sneller.”

Grotere trends

Anderen die minder Excel-vaardig waren, moesten tot voor kort steeds langs bij de arts om samen de waarden van hun glucosemeter te analyseren. “Daardoor konden we alleen de grotere trends bekijken”, zegt Smet. “Als we drie weken terug een grote piek zagen in de hoeveelheid bloedsuiker, kon je mensen niet zomaar vragen: weet u nog wat u toen gegeten had?”

Dankzij apps kunnen artsen in realtime de waarden van hun patiënt volgen, en proactief ingrijpen als iemands bloedsuiker de verkeerde kant opgaat. Maar het grootste verschil is toch voor de patiënt zelf. Via eenvoudige kleurencodes kunnen patiënten opvolgen of hun waarden al dan niet normaal zijn voor het moment van de dag. Zijn hun waarden opmerkelijk hoger, kunnen ze er bijvoorbeeld achterkomen dat hun vieruurtje toch meer suiker bevat dan ze misschien dachten. Met andere woorden: patiënten leren beter zichzelf te behandelen.

Thuiszorgorganisatie i-mens juicht de introductie van de gezondheidsapps toe. In 2017 leidde de organisatie met steun van de overheid al een proefproject genaamd ‘Diabetes on the run’, waarbij diabetespatiënten een glucosemeter met app, een bloeddrukmeter, een digitale weegschaal en fitbit meekregen. Met resultaat: deelnemers haalden betere bloedsuikerwaarden, verloren gemiddeld 3,5 kilogram en negen op de tien gaven aan meer controle te hebben over hun gezondheid.

I-mens werkt momenteel aan een klinische studie, met controlegroep, die daarop verder werkt. “Het is tijd om de begeleiding van diabetespatiënten anders te benaderen”, zegt Dorien Vandormael, strategisch manager innovatie van i-mens. “Sinds de coronacrisis is het wettelijk mogelijk om deze begeleiding ook vanop afstand te doen, onder meer via digitale tools. Dat betekent niet dat apps het werk van een arts of thuisverpleegkundige kunnen vervangen, maar ze kunnen elkaar wel versterken. Nu moeten we verder onderzoeken wat de meerwaarde is voor de patiënt, de zorgverlener en de maatschappij.”