Het is hoopvol nieuws dat niet alle brulboeien, leugenaars en wappies het Congres kunnen binnenmarcheren

Is verregaande polarisering een kwaal, zoals velen menen, of toch een deugd voor een democratisch bestel? De – nog onvolledige – uitslagen van de midterm-parlementsverkiezingen in de VS suggereren dat het, tegen vele verwachtingen in, toch een deugd zou kunnen zijn.

De polarisering lijkt er alleszins toe te leiden dat meer kiezers dan verwacht opdagen aan de stembus. Het scenario van de sterk gepolariseerde presidentsverkiezing van 2020 lijkt zich twee jaar later te herhalen. Meer kiezers beseffen dat elke stem telt, ook die van hen, omdat, als zij verzaken, de verwenste overzijde het makkelijker krijgt om de meerderheid te behalen. Vanuit democratisch opzicht is dat pure winst.

Diverse, tegengestelde motieven kunnen Amerikaanse burgers gemotiveerd hebben om van hun stemrecht gebruik te maken. Voor Republikeinen kan dat de overtuiging zijn dat ze de politieke macht moeten terugwinnen waarvan ze ten onrechte menen dat die hen ‘ontstolen’ is, maar ook verzet tegen de corona-aanpak of het economisch beleid van de regering-Biden kan meespelen. Toch lijken vooral de Democraten te profiteren van de hoge opkomst. Woede over het abortus-arrest van het Hooggerechtshof en angst dat radicaal-rechtse Trumpianen het land verder uit elkaar rukken, spelen daarbij mee.

Echt winnen lijken de Democraten nu ook weer niet te gaan doen, maar het verlies is alleszins veel minder groot dan algemeen werd verwacht of gevreesd. Die beperkte nederlaag is een overwinning op zichzelf in een land dat een traditie heeft om de partij van de zittende president halfweg af te straffen. Ook president Joe Biden krijgt dus wellicht af te rekenen met een Congres met een Republikeinse meerderheid, maar dat is verre van uitzonderlijk in de VS. Ook dat is dus geen reden om de noodklok te luiden over de staat van de Verenigde Staten.

Enkele van de meest rabiate Trump-volgelingen zijn niet verkozen geraakt, ondanks en wellicht juist vanwege alle ophef en poeha. Dat is de grootste opsteker voor de gezondheid van de democratie in de VS. Ook in deze krant werd met vrees uitgekeken naar de opkomst van dit Trump-gevolg. Niet omdat ze radicale gedachten verspreiden, maar omdat ze de spelregels van een democratie niet respecteren en die regels zouden ombuigen in het eigen voordeel. Als dat gebeurt – en begin 2021 was het bijna gebeurd – wordt het echt gevaarlijk.

Het risico is nog niet helemaal weg: van de verkozen Republikeinen zouden er zo’n 200-tal de leugen geloven dat Biden het presidentschap gestolen heeft. Dat is niet niks, maar het is toch hoopvol nieuws dat niet alle brulboeien, leugenaars en wappies het Congres kunnen binnenmarcheren.

En bovenal is dit een nederlaag voor hun leider, Donald Trump. Die hoopte de midterms als springplank voor een nieuwe presidentscampagne te gebruiken, maar slipt nu van de plank. Sinds Trump heeft de Republikeinse partij een flinke ruk naar rechts gemaakt. Maar zonder Trump mag gehoopt worden dat de partij ten minste wel democratie en rechtsstaat niet verder afbreekt. Dat is een beter vooruitzicht dan voor de midterms mocht verhoopt worden.