Zijn midterms slecht nieuws voor Donald Trump? "Ron DeSantis is nieuwe held van Republikeinen, maar Trump zal nooit vrijwillig van podium stappen" 

Een week geleden nog gaf de vorige Amerikaanse president Donald Trump de tot dusver grootste hint over zijn mogelijke deelname aan de volgende presidentsverkiezingen. Aan een menigte in Iowa zei hij dat hij het "zeer, zeer, zeer waarschijnlijk opnieuw zal doen" in 2024. Algemeen werd aangenomen dat Trump zijn aankondiging volgende dinsdag (15 november) officieel zou maken, maar de grote vraag nu is of de resultaten van de midterms roet in het eten gegooid hebben? 

"Er kan gezegd worden dat deze tussentijdse verkiezingen net zo goed een referendum over Donald Trump waren als iets anders", zegt Jon Tayler van de University of Texas aan BBC News. "Als je kijkt naar de kandidaten die hij steunde, met name de verkiezingsontkenners die zich kandidaat stelden voor de functies van gouverneur, senaat of staatssecretaris, dan hebben velen van hen verloren. Zelfs als hij een paar overwinningen behaalde, dan is het nog niet alsof hij een soort Republikeinse basis of meerderheid behaald heeft."

Trump heeft zich actief gemengd in deze midterms, door campagne te voeren en nadrukkelijk zijn steun uit te spreken voor bepaalde Republikeinse kandidaten die zich schaarden achter zijn radicale MAGA (Make America Great Again)-beweging. Via een "rode (Republikeinse) overwinningstsunami" hoopte hij zich in pole position te zetten voor een derde presidentscampagne. Die "rode golf" is er echter niet gekomen en omdat sommige kandidaten die hij steunde slechts beperkte successen hebben geboekt, worden de midterms in veel Amerikaanse media dan ook als een verlies voor Trump beschreven.

Trump zelf relativeerde dat alvast op zijn eigen socialemediakanaal Truth Social. Daar zei de oud-president dat hij de resultaten "op een zekere manier wat teleurstellend" vindt. Vanuit zijn "persoonlijk oogpunt" zijn ze echter "een erg grote overwinning", schrijft hij. De meeste kandidaten die hij gesteund heeft, hebben gewonnen, zei hij.

Dat klopt echter niet helemaal. Verschillende kandidaten die Trump heeft gesteund, hebben verloren. Zo verloor in de staat Pennsylvania Mehmet Oz - de bekende televisiedokter - de race voor een senaatszetel. Ron DeSantis won dan weer wel overtuigend in Florida, waar hij herverkozen is als gouverneur van Florida. Hij wordt door deze klinkende overwinning gezien als een mogelijk grote concurrent voor Trump bij de presidentsverkiezingen in 2024. Volgens VRT NWS-journalist Thomas De Graeve reageerde Trump alvast een beetje kregelig op de winst van DeSantis. "Hij heeft hem al een beetje bedreigd, hij moet er niet aan denken zich kandidaat te stellen, zei Trump, ik ken te veel geheimen over hem." 

Toch zal Trump volgens VRT NWS-correspondent in de VS Björn Soenens stevig moeten slikken hebben bij het zien van alle krantenkoppen. "Ook bij bevriende media. The New York Post schrijft: vernieuwing is op komst, Ron DeSantis is de nieuwe held. Trump zal nooit vrijwillig van het podium stappen en het zal nu heel bijzonder zijn om te zien wat er komende week gebeurt, hij ging wellicht volgende dinsdag een zware aankondiging doen, waarschijnlijk zijn derde run op het presidentschap. De vraag is, is daar nu nog appetijt voor nu veel van de kandidaten die hij steunde het niet hebben gehaald?"

"In de Republikeinse partij klinkt het ook al: Trump heeft de verkiezingen in 2020 verloren, zijn kandidaten verliezen nu ook op veel plaatsen, misschien moeten we kijken naar die Ron DeSantis die blijkbaar een hele staat kan winnen met 20 procent verschil, misschien kan hij dat wel in heel de VS doen?", gaat Soenens verder. "Het zal waarschijnlijk een bitse en vuile strijd worden mocht DeSantis ook kandidaat-president willen worden en Trump gaat niet van het podium af. Joe Biden had een monkellachje op de persconferentie. Ze vroegen hem: wie zou je het liefste hebben mocht je voor herverkiezing gaan: DeSantis of Trump? Daarop zei Biden: "Ik ga zo graag kijken hoe ze elkaar afmaken"." 

VRT NWS-journalist Bert De Vroey, die de politiek in de VS ook al heel lang volgt, benadrukt dat de interne strijd bij de Republikeinen wel nog gestreden moet worden in de aanloop naar de presidentsverkiezingen van 2024. "Je hebt twee vleugels, met allerlei variaties daartussen. DeSantis zit tussen die twee vleugels, die van de traditionele Republikeinen en de echte Trumpisten. Maar het lijkt er wel op dat Trump zijn beste periode gehad heeft wat politieke invloed betreft." 

Ook professor Bart Kerremans, gespecialiseerd in Amerikaanse politiek, denkt dat deze midterms niet in het voordeel van Trump gespeeld hebben. "De mobilisatiekracht die Trump heeft -en hij heeft die zeker- manifesteert zich vooral wanneer hij zelf kandidaat is en veel minder wanneer er anderen met zijn steun kandidaat zijn", zei hij gisteravond in "Terzake".

"Binnen de Republikeinse partij is er zeker opnieuw discussie over de betekenis en de voor- en nadelen van die prominente rol die Trump in die campagne heeft proberen te spelen. Voor velen zal toch de conclusie zijn dat die prominente rol van Trump de partij blijkbaar toch meer schade dan voordeel heeft opgeleverd."

Een bijkomend probleem voor Trump is dat tegen komende dinsdag alle resultaten nog niet helemaal gekend zullen zijn. "De definitieve uitslag voor de Senaat kennen we mogelijk pas op 6 december wanneer er nog een tweede ronde in de senaatsverkiezing in Georgia heeft plaatsgevonden", zegt Soenens. Volgens bronnen dicht bij Trump heeft hij het zichzelf moeilijk gemaakt door al een exacte datum op zijn aankondiging te plakken. De meningen lopen dan ook uiteen van "hij moet dan iets aankondigen" tot "hij zou de aankondiging beter uitstellen tot nadat de resultaten in Georgia ook bekend zijn". 

Trump zelf lijkt het belang van de resultaten van de midterms niet zo hoog in te schatten. Hij was er vooraf sowieso van overtuigd dat hij er ongeschonden uit zou komen. Over de meer dan 300 kandidaten die hij gesteund heeft en die zijn politieke toekomst konden maken of kraken, zei hij enkele uren voor de stembussen sloten aan NewsNation. "Ik denk dat ik alle credits moet krijgen wanneer zij winnen. Als zij verliezen, moet ik daar op geen enkele manier de schuld van krijgen."