Man die agent doodstak in Brussel is ex-gedetineerde en staat bekend als ‘potentieel gewelddadige extremist’
Uit informatie van De Morgen blijkt dat de dader van de aanval op agenten in Brussel bekend was als geradicaliseerd. Y.M. zat tot 2019 in de gevangenis, onder een streng regime voor terroristen. Hoe kon deze ‘potentieel gewelddadige extremist’ dan ’s ochtends zijn feiten aankondigen in een commissariaat en later op de dag toeslaan?
Donderdagavond iets na 19 uur viel een man een politiepatrouille aan in de Aarschotstraat, in de prostitutiewijk achter het Noordstation. Het politievoertuig stond op dat moment stil aan het rood licht. De dader stak de bestuurder met een mes in de hals. De dader liep vervolgens rond het voertuig en stak aan passagierskant de tweede agent, de 23-jarige Jason M., in de arm.
De bestuurder, agent Thomas M., 29 jaar oud, overleed in het ziekenhuis aan zijn verwondingen. “De andere agent kon bijstand vragen via de radio en deelde daarbij mee dat de aanvaller ‘Allahoe akbar’ had geroepen”, zei persmagistraat Eric Van der Sypt op een persconferentie van het federaal parket vrijdagochtend. “De verdachte werd tijdens zijn vlucht onderschept door een tweede patrouille.”
De dader is neergeschoten en ligt in het ziekenhuis. Diezelfde ochtend nog had de man zichzelf aangemeld op het politiebureau in Evere. “Hij maakte onsamenhangende opmerkingen, sprak over haat naar de politie toe en vroeg om psychologische zorg”, zegt de woordvoerder van het Brussels parket.
Een magistraat oordeelde dat een gedwongen opname niet mogelijk was, omdat de man expliciet zelf vroeg om psychologische hulp. In overleg brachten enkele agenten hem over naar de psychiatrische dienst van een ziekenhuis omdat hij instemde met opname.
“De politiepatrouille bleef ter plaatse totdat de persoon door de verpleegkundigen werd overgenomen”, aldus de parketwoordvoerder. “Enkele uren later nam de politie opnieuw contact op met het ziekenhuis om te controleren of de persoon onder observatie was gehouden. Toen bleek dat de persoon het ziekenhuis had verlaten.”
Enkele uren later sloeg hij toe. De zaak zit intussen bij het federaal parket, omdat het allicht over terrorisme gaat. Een onderzoeksrechter gespecialiseerd in terreurzaken voert een onderzoek naar moord en poging tot moord in een terroristische context. Volgens het OCAD is de aanslag geen reden om het dreigingsniveau in ons land te verhogen, dat blijft op niveau 2.
Geradicaliseerde gevangene
De Morgen kon achterhalen dat het gaat om de 32-jarige Y.M., die in 2013 in de gevangenis belandde. Hij is geboren in België en heeft een dubbele nationaliteit: Belgisch-Marokkaans. Y.M. was niet veroordeeld voor terrorisme, maar voor een misdrijf van klassiek strafrecht, zoals diefstal of een overval.
In augustus 2015 werd hij echter gesignaleerd als geradicaliseerde moslim en belandde hij op de CELEX-lijst, de lijst van de Cel Extremisme van de gevangenissen. De gevangenis van Itter bracht hem na verloop van tijd onder in de nieuwe Deradex-afdeling, zodat hij gescheiden was van de andere gedetineerden. In de zomer van 2017 verhuisde Y.M. naar de gevangenis van Lantin. Ook daar plaatsten ze hem in isolatie. Hij vocht die maatregel aan bij de Raad van State, tevergeefs.
Y.M. “wordt gemotiveerd door extremistische religieuze overtuigingen en wil zijn ideologie delen met andere gevangenen”, zo staat te lezen in het arrest van de Raad van State. Bovendien zou hij toen al een keer zijn overgegaan tot agressie tegenover iemand in uniform. “Zijn gevaar wordt bevestigd door het feit dat hij al een gevangenenbewaker heeft aangevallen in de gevangenis van Itter, waar hij verbleef in een afdeling met andere geradicaliseerden.”
De Raad van State oordeelde in 2019 dat isolatie van andere gevangenen de enige manier was om de dreiging die uitging van Y.M. in te dammen en ervoor te zorgen dat hij zijn extremistische overtuigingen niet langer kon verspreiden.
OCAD-lijst
Y.M. kwam later dat jaar vrij. Het is de vraag of en hoe hij nadien is opgevolgd in verband met zijn radicalisering. Het zijn vragen die eerder al rezen in de media, onder meer na de aanslag door Benjamin Herman. Die geradicaliseerde gevangene doodde twee politievrouwen in Luik tijdens zijn penitentiair verlof in mei 2018.
In elk geval staat Y.M. tot op vandaag in de gedeelde databank van de veiligheidsdiensten, beheerd door het OCAD, gecatalogiseerd als ‘potentieel gevaarlijke extremist’. Zowel het parket als de politie heeft toegang tot die databank. Hebben ze hem dan toch nog onderschat?
Olivier Slosse, korpschef van de politiezone Brussel Noord, is erg aangedaan maar vastbesloten om mee te werken aan het onderzoek. “Wie wist wat en wanneer, dat willen we allemaal weten, in eerste instantie om antwoorden te bieden aan de familie, de naasten en de directe collega’s van onze overleden collega”, zegt hij.
Het korps is in rouw. De hele nacht zochten ze steun bij elkaar. Bij elke shiftwissel is een officier aanwezig die op de hoogte is van de feiten en eventuele vragen kan beantwoorden. Thomas M. maakte vier jaar deel uit van het korps en wordt gemist.
“Er is iemand die ontbreekt op het appel”, zegt Slosse. “Nog voor de rouw is er onbegrip. We moeten er nu zijn voor elkaar.”