Het leven zoals het is... in de favela
Prazeres is zo’n favela, of "uma communidade", zoals de lokale inwoners het hier liever omschrijven. Officieel wonen er 2.000 mensen, maar in werkelijkheid huist deze volkswijk gemakkelijk 8.000 tot 10.000 Brazilianen. Hun leven speelt zich af in kleine appartementen, betonnen blokken die tegen elkaar geschurkt op een heuvel liggen.
Het is een labyrint van menselijke bedrijvigheid met het mooiste zicht op de baai van Rio. Voor dat uitzicht betalen de “favelados” een zware prijs want hier zijn geen sociale voorzieningen, geen goede gezondheidszorg en geen scholen. Maar ze krijgen wel post in Prazeres. Dankzij Orlando (foto), een voetbalcoach die elke dag vrijwillig honderden trapjes op en af loopt.
Je voelt aan alles dat "een vrijwillige postbode" een functie is die hier niet als een verplichting maar als een eer beschouwd wordt. Ook al brengt Orlando bijna uitsluitend rekeningen, herinneringen voor afbetalingen of slecht nieuws, bij elke deur, elk raam roept hij enthousiast "liefdesbrieven". Orlando zag Prazeres veranderen.
We passeren een speelpleintje waar enkele meisjes schommelen. "Vroeger was dit hier een vuilnisbelt", vertelt Orlando me. "Tot eind jaren negentig stelden ze hier mensen terecht. Afrekeningen in het drugsmilieu. Maar ook journalisten die te veel kwamen neuzen." Als ik hoor hoe die terechtstellingen plaatsvonden, huiver ik toch. De microgolfoven noemen de bendes het: iemand midden in een reeks opeengestapelde autobanden knellen en levend verbranden.
Bloedgroep prijkt op uniform van Braziliaanse politie
Vandaag lopen we hier met ons VRT-team relatief ontspannen rond. Dat heeft voornamelijk te maken met het pacificatie-proces waarbij de Braziliaanse politie de favela’s introk om die van drugsbendes te zuiveren. Commandant Daniel Teixeira staat aan het hoofd van zo’n "Unidade de Policia Pacificadora", een eenheid die sinds 2011 rust in Prazeres moet brengen.
Op zijn uniform prijkt naast zijn naam de indicatie A+, zijn bloedgroep. Het bewijs dat patrouilleren in dit deel van Rio riskanter is dan elders. Dat merken we ook als we meerijden met een politie-auto, de wapens liggen nooit ver af. En is het minder een uiting macho-gedrag dan ik aanvankelijk dacht. "Ik ben al zes goede vrienden en een tiental collega’s verloren", zegt de commandant. "Het pacificatieproces verliep moeizaam in het begin, maar het moet verder gaan."
Meer doden sinds toekenning Spelen
Over politiegeweld en corrupte agenten heeft de commandant wel gehoord, maar -wat hadden we gedacht- dat gebeurt hier natuurlijk niet onder zijn gezag. Toch zou de politie in Rio de Janeiro volgens Amnesty International in juni nog 49 mensen doodgeschoten hebben, in mei 40, in april 35,…
Sinds Rio de toekenning van de Spelen in 2009 won, zou de politie in deze stad alleen al meer dan 2.600 mensen gedood hebben. Het geweld lijkt dus toe te nemen. Toen de drugslords nog de scepter zwaaiden in deze favela’s, zorgden ze ook voor rust en interne veiligheid. Moord, verkrachting en diefstal werd onderling streng bestraft. Hoe minder aandacht van de politie voor deze wijken, hoe beter voor de drugshandel. Die tijden zijn voorbij.
Nee, geen Pokémon Go
Als we nog een opname willen doen na onze rondrit met de commandant, lijkt de sfeer iets minder gemoedelijk. Het wordt ons afgeraden om nog veel te filmen. Hoe hoger we ook klimmen in de favela, hoe meer de drugsbendes de controle hebben. In een hoekje zien we van ver enkele jongeren wat praten met elkaar, schichtig om zich heen kijken en hun mobiele telefoons raadplegen. Niemand ging ervan uit dat ze Pokémon zochten. "Die mannen niet in beeld brengen", lacht Orlando. "Het is beter voor je gezondheid." En ik weet ondertussen, de coach heeft altijd gelijk.
Volg ons Trio in Rio op sociale media:
