Van der Straeten wil dat België uit Internationaal Energiehandvest stapt, maar ons land is verdeeld
België moet uit het Internationaal Energiehandvest (Energy Charter Treaty of ECT) stappen. Dat heeft federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) gezegd op de klimaatconferentie in Egypte. Het ECT maakt het voor energiebedrijven mogelijk om miljarden euro's schadevergoeding te eisen van de staat. Volgens Van der Straeten houdt de Vlaamse regering de uitstap tegen.
Het ECT trad in 1998 in voege om onze energiebevoorrading te ondersteunen. Ruim 50 landen zijn er in gestapt. Het ECT beschermt investeringen in de energiesector voor langere periodes, maar op die manier beschermt het dus ook leveranciers van fossiele brandstoffen. De verbranding van fossiele brandstoffen zoals olie, gas en steenkool veroorzaakt broeikasgassen. En intussen leven we in een andere wereld: de planeet warmt in sneltempo op en klimaatrampen stapelen zich op.
De Europese Commissie moest het ECT in lijn brengen met het klimaatakkoord van Parijs en een maximale opwarming van anderhalve graad (of tenminste ruim onder de 2 graden Celsius). Maar dat verloopt moeilijk. Momenteel blijkt dat fossiele-brandstofbedrijven van het Energiehandvest gebruikmaken om klimaatwetgeving die in hun nadeel zou uitdraaien, tegen te werken.
"Het charter verdedigt vandaag vooral de belangen van de grote fossiele industrie", vertelt Van der Straeten aan VRT NWS op de COP27 in Sharm-el-Sheikh. "Dit terwijl we net weg moeten van fossiele investeringen. We moeten massaal investeren in hernieuwbare energie. En daar moeten we alles voor mogelijk maken. We kunnen dus geen verdragen in stand houden die dat niet bewerkstelligen."
Claim van 1,4 miljard in Nederland
Als de regering van een bepaald land een andere koers gaat varen om het klimaatbeleid aan te scherpen, en de fossiele-energiebedrijven daardoor winsten mislopen, kunnen ze een schadevergoeding eisen met als argument dat het ECT wordt overtreden. Andere landen werden op die manier al geconfronteerd met miljardenclaims.
Zo werd de Nederlandse overheid voor 1,4 miljard euro aangeklaagd door het Duitse energiebedrijf RWE omdat de nieuwe Nederlandse klimaatwet de steenkoolcentrales in 2030 verplicht dicht wil. RWE startte pas in 2015 een energiecentrale op steenkool op in de Eemshaven en eiste daarom de helft van de gemaakte projectkosten van 2,8 miljard euro als schadevergoeding. De Nederlandse Tweede Kamer wil nu af van de mogelijkheid die het ECT bedrijven biedt om grote claims in te dienen.
De Franse overheid zou een ambitieuze klimaatwetgeving hebben teruggedraaid omdat het Canadese oliebedrijf Vermilion met een rechtszaak dreigde.
Geen eensgezindheid in België
Landen als Frankrijk, Nederland, Duitsland, Slovenië, Italië en Spanje zijn voorstander van een gecoördineerde Europese uitstap. In ons land is er evenwel geen eensgezindheid, zegt Tinne Van der Straeten. Zij wil er wel uit stappen op federaal niveau, maar Vlaanderen zou niet willen. "De Vlaamse regering gelooft dat een modernisering van het verdrag ons ver genoeg zal brengen. Dat is een mening die ik niet deel."
Van der Straeten zegt dat zo'n modernisering van het ECT niet ver genoeg gaat om een massale investering in hernieuwbaar te realiseren. De minister hoopt tegen eind deze week iedereen te overtuigen, maar daar zal nog werk voor nodig zijn. Ook federaal, want de Franstalige liberalen van MR zouden niet mee willen.
In een reactie laat Olivier Van Raemdonck als woordvoerder van de Vlaamse premier Jan Jambon (N-VA) weten dat Vlaanderen inderdaad "eerder op de lijn van de EU" zit en dus veeleer voor een "modernisering" van het huidige akkoord wil gaan dan eruit te stappen.