"Discotheken horen in de Vlaamse canon": Aster Nzeyimana maakte docureeks "Those were the days" over megadiscotheken in jaren 90

La Rocca, Boccaccio, Fuse, Cherry Moon en Café d'Anvers: allemaal ronkende namen van discotheken die hun hoogdagen beleefden in de jaren 90. Enkel de Brusselse technotempel Fuse lokt nog steeds een trouw publiek, onder wie af en toe Aster Nzeyimana, voor wie uitgaan een hobby is. Opgegroeid in Zele, vlak bij Lokeren met zijn legendarische Cherry Moon heeft hij al langer een fascinatie voor het uitgaansleven.

"Ik behoor tot de festivalgeneratie, maar ik voel een onmogelijke nostalgie naar de hoogdagen van de discotheken, die ik zelf niet heb meegemaakt. Het gevoel "amai, dat moet een geweldige tijd geweest zijn"", zo omschrijft Nzeyimana zijn motivatie om deze reeks te maken.

"De clubcultuur hoort zonder enige twijfel in de Vlaamse canon. De fierheid die we voelen over de festivals in ons land - België is op dat vlak een wereldtopper - voelen we niet over het uitgaanscircuit. Onterecht, want de clubs verdienen een plek in de spotlights, door hun unieke karakter en bredere betekenis."

Meer zelfs: volgens Nzeyimana hadden de Belgische discotheken een nog groter potentieel dan blijkt uit de legendarische verhalen. "België had destijds kunnen uitgroeien tot een echte partyplek zoals feeststad Berlijn. Maar sommige uitbaters hebben zichzelf de das omgedaan, door zich niet aan de regels te houden. Daarnaast hebben de overheden de clubsector nooit voluit omarmd, laat staan ondersteund. Lokale besturen wilden clubs weg uit hun dorpskernen en liefst helemaal. Als je reportages uit de jaren 90 bekijkt dan voel je ook hoe de pers de discotheken en hun publiek neerzet als een rariteit."

"Ik heb geen glazen bol, maar het gebrek aan goesting om de discotheken volledig te omarmen heeft hen mee de das om gedaan. Er was in de jaren 90 een onvermogen en onwil om de waarde van die uitgaanswereld goed te vatten voor wat het was. Als dat giftige klimaat er niet was geweest en als de pers zich niet enkel had gefocust op overlast of drugs, dan was de blik van de maatschappij op de uitgaanswereld anders geweest. En dan was het misschien anders gelopen voor de discotheken zelf."

Jongeren kunnen zich het pre-smartphonetijdperk misschien moeilijk voorstellen, maar wie vroeger uitging had geen gsm op zak. "Makkelijk om te zeggen "vroeger was het beter dan nu", maar als het gaat over gsmgebruik is dat zo. Ik zou het heerlijk vinden moesten clubs een smartphoneverbod invoeren, want het zou de sfeer alleen maar ten goede komen", zegt Nzeyimana. "Bij deze een duidelijke oproep aan uitbaters: overweeg zo'n verbod. Al besef ik dat beelden die online circuleren natuurlijk reclame zijn voor hun zaak."

In de context van concerten of comedyshows wordt een smartphoneverbod af en toe ingevoerd, op vraag van een artiest. Het publiek moet dan zijn smartphone in een vergrendeld hoesje of locker steken, of de camera's op de aanwezige smartphones worden tijdens het evenement afgeplakt. 

"Op een festival of concert is een smartphone handig om af te spreken met je vrienden. Maar in een club is dat anders: je hebt geen smartphone nodig om uit te gaan. Meer nog: de aanwezigheid van smartphones heeft de specifieke uitgaansbeleving verpest. Over de hoogdagen van de discotheken bestaan vooral verhalen en weinig beelden. Dat draagt bij tot de legende, want een verhaal wordt áltijd beter als het vaker wordt verteld. En iedereen voelt zich vrijer wanneer er geen beelden gemaakt worden."

Verhalen die Nzeyimana vooral bijblijven uit de interviews in "Those were the days" draaien allemaal rond het pure uitgaansplezier. "Het zweet dat van het plafond droop in Fuse, jongeren die op zondag uitgingen en op maandagochtend rechtstreeks de bus namen naar school: pure vrijheid, blijheid."

Zeker voor de LGBTQ+-gemeenschap waren discotheken een vrijhaven. Een veilige plek waar iedereen volledig zichzelf mocht zijn, inclusief extravagante kledij. "Je kan niet overschatten hoe belangrijk de discotheken zijn geweest in de ontvoogding van de holebigemeenschap in ons land. Immens belangrijk als plek om elkaar op te zoeken, voluit te experimenteren en aanvaard te worden zonder vreemde blikken of geweld. We staan op dat vlak waar we vandaag staan dankzij de discotheken, ook al is er nog een weg te gaan.".