Het geduld van De Croo was op: er werd staatssecretaris De Bleeker zelfs geen gracieuze exit gegund

Trop is te veel. Voor de tweede keer in een week ging Vivaldi met de billen bloot omdat oppositiepartij N-VA fouten had ontdekt in de federale begroting. Binnen Open Vld was het krediet van staatssecretaris Eva De Bleeker helemaal op. Na crisisoverleg op het partijhoofdkwartier werd haar ontslag bezegeld. Vooral voor premier Alexander De Croo was de maat helemaal vol.

De Bleeker bezorgde het parlement vrijdagochtend een nieuwe versie van de zogenaamde toelichting bij de begroting - een document dat verduidelijkt wat er precies staat ingeschreven in de begrotingstabellen. In die nieuwe versie bleken talloze onverklaarbare rekenfouten te zitten. “Voor iedereen is 100 + 17 = 117. Voor Eva De Bleeker is dat = 164.546", aldus Sander Loones (N-VA), die de foute cijfers ontdekte.

Het was niet het kabinet van De Bleeker zelf, maar de bevoegde overheidsdienst BOSA, die de rekenfouten maakte. Maar het kabinet had de cijfers wel moeten nakijken voor ze naar het parlement gingen, ondertekend door De Bleeker zelf. Een gênante uitschuiver, die haar politiek lot bezegelde.

Eerder had De Bleeker de btw-verlaging op energie ingeschreven als een permanente maatregel, terwijl binnen de regering was afgesproken dat die verlaging nog als een tijdelijke crisismaatregel gold. De begroting ging daardoor nog dieper in het rood, en bovendien klopten de bij Europa ingediende begrotingscijfers daardoor niet meer.

Premier De Croo reageerde furieus, zeker nadat De Bleeker had gezegd dat ze enkel voorzichtig probeerde te zijn in haar ramingen. Het impliceerde dat de premier onvoorzichtig zou zijn. Een onbegrijpelijke politieke communicatieblunder, klonk het binnen de partij. Toen al werd op het ontslag van De Bleeker aangestuurd.

Na een nieuwe faux pas was haar positie onhoudbaar. Het geduld was helemaal op. Tekenend: De Bleeker was zelfs geen gracieuze exit gegund. Nog voor ze een persconferentie kon geven, zat haar opvolgster Alexia Bertrand al bij de koning om de eed af te leggen als nieuwe staatssecretaris voor Begroting.

De premier wees Bertrand zelf aan als opvolger. De tweetalige Betrand was kabinetschef van Didier Reynders (MR) en heeft uitstekende relaties met de huidige kabinetschef van De Croo. Tijdens de regeringsonderhandelingen toonde ze dat ze in moeilijke situaties rustig kan blijven, klinkt het bij een regeringsbron. Na haar aanstelling raakte bekend dat Bertrand de overstap maakt van MR naar Vld.

“Alexia stond altijd al met een half been in Vld”, zegt Lachaert. Ze was in Brussel lijsttrekker op de gezamenlijke lijst van MR en Vld. En toch: dat de liberalen bij hun zusterpartij moeten zoeken naar een vervanger, zegt iets over het personeelsprobleem bij Open Vld. En het is ook veelzeggend voor de relatie tussen voorzitters Egbert Lachaert en Georges-Louis Bouchez: die laatste viel naar verluidt helemaal uit de lucht bij het nieuws. Voor Bertrand biedt de overstap wel een electorale kans, want bij de Brusselse MR zat ze in de pikorde vast achter Sophie Wilmès en Hadja Lahbib.

Liberale geloofwaardigheid

In liberale regeringskringen zijn de commentaren op De Bleekers fouten vernietigend. “Voor de partij is het belangrijk dat er iemand met een stel hersens komt, die politiek begrijpt en competent is.” Een pijnlijke vaststelling voor Egbert Lachaert. Hij castte haar eind 2020 als de vrouw die de vinger op de knip moest houden binnen Vivaldi.

In media-optredens zette De Bleeker ook zichzelf in de markt als de strenge boekhouder die de regering budgettair in de pas zou doen lopen. Maar binnenskamers had De Bleeker amper impact. “Ze communiceert veel en stoer, maar rond de tafel hoor je haar stem niet”, klinkt het binnen Vivaldi. Ook in haar eigen partij zorgde dat voor wrevel. De Bleeker lag zeker niet in de bovenste lade.

De staatssecretaris werd bovendien een tijdlang achtervolgd door een andere blunder van haar kabinet. Eind 2020 werden via het Twitter-account van De Bleeker de prijzen voor de coronavaccins gepubliceerd, terwijl die op dat moment nog deel uitmaakten van geheime afspraken met de vaccinproducenten.

Het vertrek van De Bleeker maakt dat Open Vld met een gat zit in Vlaams-Brabant. Daar moest De Bleeker het nieuwe kopstuk worden bij de verkiezingen over anderhalf jaar. Met het nakende vertrek van oud-staatssecretaris Maggie De Block blijft daar allicht alleen nog voormalig partijvoorzitter Gwendolyn Rutten over als blauwe sterkhouder. De kans bestaat wel dat Bertrand de hoofdstad straks inruilt voor Vlaams-Brabant. Voor Vlaamse partijen is Brussel electoraal weinig interessant.

De liberalen willen zich richting Vlaamse en federale verkiezingen in 2024 vooral tonen als ‘verantwoordelijke bestuurders’. Met premier De Croo als electoraal uithangbord. Het lijkt erop dat men in de partijtop heeft geoordeeld dat het brokkenparcours van De Bleeker op de begroting - een gevoelig punt voor Open Vld - een te groot geloofwaardigheidsprobleem voor de premier creëerde. “De begroting moet accuraat zijn, de laatste dagen was het niet wat we ervan verwachten”, aldus Lachaert.