Dan toch een akkoord op klimaattop, EU teleurgesteld: ‘Een cruciaal klimaatjaar is verloren gegaan’

De Europese Unie is teleurgesteld in het resultaat van de VN-klimaattop. Dat zegt Eurocommissaris en vicevoorzitter van de Europese Commissie Frans Timmermans, die een dag eerder nog dreigde op te stappen. “Dit akkoord is een te kleine stap voorwaarts”, zegt een kritische Timmermans. Volgens de Nederlander, die de deelnemende landen opriep te erkennen dat het akkoord tekortschiet, zijn te veel landen bang om de nodige inspanningen te verrichten om klimaatverandering terug te dringen.

Ook VN-chef António Guterres is teleurgesteld over de uitkomst van de klimaattop, die onder de vlag van de Verenigde Naties werd georganiseerd. “Onze planeet bevindt zich nog steeds in de eerste hulp. We moeten de uitstoot nu drastisch verminderen en dit is een probleem dat deze COP niet heeft aangepakt”, zei een misnoegde Guterres.

Fonds voor ontwikkelingslanden

De landen zijn het wel eens geworden over een fonds voor ontwikkelingslanden die schade oplopen door de gevolgen van klimaatverandering, zoals droogte of extreem weer. Landen die nu al de effecten van de opwarming van de aarde voelen, zoals Pakistan toen het afgelopen jaar overstroomde, wilden al langer zo’n fonds. Volgens COP-voorzitter Sameh Shoukry is het “passend” dat dit fonds is opgericht tijdens deze klimaattop die plaatsvond op het Afrikaanse continent.

Lange tijd leek er echter weinig manoeuvreerruimte te zijn voor de oprichting van zo'n fonds, maar donderdagavond zette Europees onderhandelaar Frans Timmermans de deur op een kier, op voorwaarde dat het fonds enkel bestemd zou zijn voor de meest kwetsbare landen én op voorwaarde dat de ambities om de klimaatopwarming binnen de 1,5 graden Celsius te houden, zouden worden aangescherpt.

Overgangscomité

Het voorstel dat zondagnacht werd aangenomen, houdt de oprichting van een fonds in dat ontwikkelingslanden moet helpen bij schade door de gevolgen van klimaatverandering, zoals overstromingen, droogte of extreem weer. Daarmee lijken de armere landen, die het zwaarst te lijden hebben onder de gevolgen van de klimaatverandering, een belangrijke slag te hebben thuis gehaald. Voor veel mensenrechtenorganisaties is dit fonds dan ook een historisch moment in de geschiedenis van klimaattoppen. Beleidsadviseur Nils Mollema van ActionAid zegt dat het “werkelijk schokkend” is dat het fonds om kwetsbare mensen te helpen zo lang op zich liet wachten. “Dit is een cruciaal startpunt.”

Een zogenaamd ‘Overgangscomité’ met vertegenwoordigers van alle onderhandelingsgroepen moet ervoor zorgen dat het fonds operationeel wordt tegen de volgende klimaattop in de Verenigde Arabische Emiraten.

Verlengingen

Officieel moest CO27 vrijdagavond aflopen, maar net als zowat alle vorige VN-klimaatconferenties kwamen er verlengingen aan te pas. COP27-voorzitter Shoukry maakte vrijdagmiddag al bekend dat de top zeker tot vandaag zou uitlopen. Uiteindelijk bereikten de bijna tweehonderd deelnemende landen zondagochtend vroeg een slotakkoord.

De EU onderhandelde tijdens de verlenging nog door op enkele belangrijke punten. Zo deden de Europeanen onder meer nog steeds - tevergeefs - hun best in de slottekst niet alleen op te nemen dat het steenkoolgebruik afgebouwd moet worden, maar alle fossiele brandstoffen - ook olie en gas. In Glasgow, op de klimaattop vorig jaar, lukte het niet dit in de slotverklaring te krijgen. Ook dit jaar is het niet gelukt die doelstelling erdoorheen te krijgen. Bas Eickhout, delegatieleider van het Europees Parlement op de klimaattop, noemt de deal daarom teleurstellend. “Er werd in de klimaatambitie geen vooruitgang geboekt ten opzichte van vorig jaar", zegt hij. “Hiermee is een cruciaal klimaatjaar verloren gegaan.”

Greenpeace: ‘Afspraak voor exit uit fossiele brandstoffen gemist’

Ook Greenpeace betreurt het dat de COP27-top “de afspraak voor de exit uit fossiele brandstoffen mist”. Dat meldt de milieuorganisatie zondagochtend in een persbericht. De slottekst pakt de oorzaak van de klimaatcrisis niet aan, zo luidt de kritiek. Een lichtpuntje is volgens Greenpeace wel dat de top een “stap vooruitgezet” heeft voor klimaatrechtvaardigheid.

“Dit is de start van een nieuw tijdperk voor klimaatrechtvaardigheid”, zegt Yeb Sano, hoofd van de internationale Greenpeace-delegatie in Sharm-el-Sheik. “Regeringen hebben hier de basis gelegd voor een nieuw, langverwacht fonds dat cruciale steun biedt aan kwetsbare landen en gemeenschappen die lijden onder de gevolgen van de klimaatcrisis. We moeten er nu voor zorgen dat de landen en bedrijven die het meest verantwoordelijk zijn voor de klimaatcrisis, de grootste bijdrage leveren.”