Europa kan het globale klimaat niet meer regelen. ‘Een te kleine stap voorwaarts’

“Dit akkoord is een te kleine stap voorwaarts”, erkende EU-commissaris en vicevoorzitter van de Commissie Frans Timmermans na afloop van de COP27. “Te veel partijen zijn nu niet bereid om meer voortgang te boeken in de strijd tegen de klimaatcrisis.”

De EU werd zo de diplomatieke verliezer van deze top. De voorbije week werd al duidelijk dat Brussel het globale klimaat niet meer kan regelen, zowel letterlijk (in de COP-eindtekst) als figuurlijk (op vlak van geopolitieke macht).

Een coalitie van 134 armere landen wist dertig jaar verzet van de EU en de VS te breken tegen de oprichting van een klimaatschadefonds. Daarmee moeten landen worden vergoed die nu de gevolgen dragen van de historische uitstoot van industriële broeikasgassen. De coalitie werd geleid door Pakistan, dat onlangs grote delen van zijn landmassa zag overstromen.

Belgisch klimaatwetenschapper Jean-Pascal van Ypersele (UCL) noemt het schadefonds een “zeer positieve uitkomst” voor de kwetsbare landen, al waarschuwt hij wel dat de belofte geen lege doos mag blijven. “We stellen vast dat de engagementen die de ontwikkelde landen in 2009 in Kopenhagen namen, om vanaf 2020 jaarlijks 100 miljard dollar te voorzien voor ontwikkelingslanden, nog steeds niet gerespecteerd worden. Daarom moeten we aandachtig nagaan dat het nieuwe schadefonds gespijsd wordt.” De EU en de VS zullen aangesproken worden als nettobetalers. Beide verzoeken dat ook China meebetaalt.

De EU slaagde er ook niet in om fossiele brandstoffen verder af te schalen. Tijdens gespannen verlengingen van de top dit weekend moest zelfs nog moeite worden gedaan om het status quo van Glasgow vorig jaar te behouden. Daar was overeengekomen om enkel steenkool en inefficiënte subsidies voor fossiele brandstoffen uit te faseren.

Vooral olie- en gasproducerende landen zoals Saudi-Arabië en Rusland, maar ook grootverbruikers zoals China, lagen dwars om de productie en consumptie van alle fossiele brandstoffen terug te schroeven. In de eindtekst werd door het Egyptische voorzitterschap ook nog een boodschap gesmokkeld dat zelfs ‘lage emissie’-energie deel mag uitmaken van ’s werelds antwoord op weerextremen. Volgens Egypte valt ook aardgas nog hier onder - net nu Caïro hengelt naar geld bij de Europese Investeringsbank om gasvelden te ontwikkelen in de Middellandse Zee voor export naar de EU.

Ook Van Ypersele is bezorgd over de zwakte van de eindtekst. “Waar blijft de actie die in verhouding staat tot de in vele toespraken aangekaarte urgentie?”, zegt hij. “Als de mensheid haar enige woonst bewoonbaar wil houden moet ze veel meer doen om de doelstelling van maximaal anderhalve graad Celsius opwarming na te leven.”