Professor David Criekemans: ‘De Krim verliezen lijkt voor Rusland echt geen optie’

Voor Oekraïne lijkt onderhandelen met Rusland nog geen optie. Volgens Mychajlo Podoljak, topadviseur van de Oekraïense president Zelensky, zou dat neerkomen op ‘capitulatie’. De kans dat we snel een diplomatieke oplossing krijgen, is dus niet bijster groot?

David Criekemans: “Nee, voor Oekraïne - en voor Rusland - lijken vredesonderhandelingen op dit moment niet aan de orde. Oekraïne reageert daarmee op de hints van de Amerikanen dat Oekraïne op dit moment goede papieren zou hebben om gesprekken te starten.

“We zien de laatste weken dat de administratie van Joe Biden bij beide kampen de druk opvoert om onderhandelingen te voeren. De Amerikanen vinden dat de huidige luwte een moment kan zijn om na te denken over een niet-militaire uitweg. Zij weten ook dat deze oorlog anders nog jaren kan duren en dat ook het Westen daardoor structureel zal verzwakken. Maar zolang Oekraïne en Rusland geloven dat ze op militaire wijze hun doelstellingen kunnen behalen, zie ik het niet meteen tot onderhandelingen komen.”

Voor Oekraïne is het doel duidelijk: het hele grondgebied, waaronder de Krim, heroveren.

“Inderdaad, maar dat zal niet eenvoudig zijn. Rusland legt op dit moment loopgraven aan ten noorden van de Krim. Dat wijst erop dat de Russen er rekening mee houden dat ze nog terrein gaan kwijtraken, maar dat de Krim verliezen absoluut geen optie is.

“De Amerikanen lijken zich daarvan bewust te zijn. De officiële communicatie van de VS was tot nu altijd dat het aan Kiev is om te bepalen wanneer ze onderhandelingen willen opstarten. Maar tussen de lijnen hoor je de Amerikanen toch zeggen dat Oekraïne nooit alleen met militaire middelen de overwinning zal behalen. Zo zei de Amerikaanse opperbevelhebber Mark Milley recent dat het weinig waarschijnlijk is dat Rusland heel Oekraïne verovert, maar dat het ook weinig waarschijnlijk is dat Oekraïne het hele grondgebied - dus ook de Krim - herovert.

“De regering-Biden hoopt dus dat Zelensky op een bepaald moment een bocht zal maken om een niet-militaire uitweg te overwegen. Dat zou niet per se betekenen dat Oekraïne gebieden moet afstaan aan Rusland, maar wel dat gebieden als de Donbas en de Krim een autonome status krijgen, vergelijkbaar met wat in de Minsk 2-akkoorden beschreven staat. Alles hangt natuurlijk af van de precieze invulling van die autonomie.”

Intussen raakte bekend dat Iran gaat meehelpen met de productie van drones in Rusland. Wat kan dat teweegbrengen?

“Het kan internationaal leiden tot verdere blokvorming. Maar natuurlijk is Iran een speciaal geval. De opstanden beginnen daar erg serieuze proporties aan te nemen. Als het echt tot een revolutie komt in Iran, zit Rusland met een erg precaire partner.”

Is het feit dat Rusland meer drones gaat produceren een signaal dat het op zijn elan doorgaat om burgerdoelwitten te viseren?

“Daar lijkt het wel op. Rusland heeft natuurlijk ook moeite om bepaalde raketten en andere wapensystemen aan te vullen door de sancties, en dan kunnen de Iraanse drones een alternatief zijn. Maar die drones worden vooral ingezet als intimidatiewapens. Als ze erin slagen om op die manier energiecentrales te vernietigen, dan zet Rusland heel wat Oekraïners deze winter letterlijk in de kou. Op die manier proberen ze de bevolking mentaal te breken. Maar voorlopig lijkt dat de vastberadenheid van de Oekraïners alleen te versterken.”