LGBTQ-personen kruipen soms terug de kast in als ze in woonzorgcentrum belanden: "Het is een vergeten en onzichtbare groep"

Niet toevallig aan de start van de seniorenweek komen de Rainbow Ambassadors met hun manifest om meer aandacht te vragen voor LGBTQ-senioren. "Het is een vergeten en onzichtbare groep", legt covoorzitter Maggy Doumen uit aan VRT NWS. "Velen hebben bijvoorbeeld echt schrik om in een woonzorgcentrum terecht te komen." Zelf kent ze verschillende personen die al decennialang uit de kast waren, maar in het woonzorgcentrum terug in die spreekwoordelijke kast kruipen.

Ze verwijst bijvoorbeeld naar het verhaal van Paul Rademakers, een recent overleden pionier van de homobeweging in ons land. "Hij was activist en openlijk homo tot hij in een woonzorgcentrum belandde", zegt Doumen. "Lange tijd keek hij de kat uit de boom en sprak hij zich niet uit over zijn geaardheid. Uiteindelijk heeft hij zich toch geout en werd hij aanvaard door de groep. En hij was dan nog een activist geweest. Hoe moeilijk moet het dan voor anderen zijn?"

"Uit onderzoek blijkt inderdaad dat veel LGBTQ-senioren zich zeer onzeker voelen in die omgeving", zegt Nika Looman, doctoraatsonderzoeker aan de UGent die intimiteit op latere leeftijd onderzoekt en mee heeft gewerkt aan het manifest. "Ze zijn bijvoorbeeld bang voor pesterijen. Soms praten ook medebewoners op een negatieve manier over homoseksualiteit, wat het op z’n beurt weer moeilijk maakt om er zelf voor uit te komen. En het idee versterkt dat er geen LGBTQ-senioren zouden zijn."

Veel woonzorgcentra gaan er volgens Doumen en Looman van uit dat iedereen hetero en cisgender is. "Er blijft toch wel vaak de misvatting dat queer personen jong zijn en dat oudere personen allemaal cisgender en heteroseksueel zouden zijn", zegt Looman. "We willen dat die centra duidelijk aangeven dat we welkom zijn", legt Doumen uit. "Dat kan in kleine dingen zitten. Door bijvoorbeeld een regenboogvlagje op te hangen of specifiek aan te geven dat we de ruimte krijgen om onszelf te zijn."

Psychologe Sien Duquennoy werkt rond intimiteit en bejaarden voor de stad Gent en erkent dat. "Als personeel hebben we inderdaad vaak een heterobril op", zegt ze. "Als een man van 85 jaar zich aanmeldt in een woonzorgcentrum, gaan we al snel vragen of zijn vrouw nog leeft. We denken er vaak zelfs niet aan dat het een homoman zou kunnen zijn. Nochtans is dat snel opgelost. Als je vraagt "leeft je partner nog?", dan laat je al een opening voor een eventuele coming-out."

Ze merkt dat het duidelijk nog een groot taboe is en blijft. "Het kan statistisch gezien niet dat er in het woonzorgcentrum waar ik werk geen enkele LGBTQ-oudere woont, maar geen enkele van de 140 bewoners komt er op dit moment openlijk voor uit", vertelt ze. "Het zal wellicht een combinatie van sociale druk zijn en van angst om niet aanvaard te worden."

Nochtans probeert Duquennoy er samen met haar werkgever wel wat aan te doen. "We hebben een zinnetje aangevuld in onze onthaalbrochure dat iedereen welkom is, met een regenboogvlagje bij", zegt ze daarover. "Ik heb ook een specifieke opleiding gevolgd en probeer mijn collega’s er ook wat meer op attent te maken." Nu en dan worden er ook infosessies en praatmomenten over met senioren zelf gegeven.

Looman denkt onder meer aan betere scholing van medewerkers in de ouderenzorg. "Mensen denken vaak dat ze open en accepterend zijn, en dat zijn ze misschien ook wel, maar als je dat niet actief uitdraagt, is dat moeilijk in te schatten voor de senioren zelf", geeft die aan. "Ook beleidsmatig zou een diversiteitspersoon in de ouderensectoren een groot verschil kunnen maken. Ik bedoel daarmee een makkelijk aanspreekpunt, want nu weten mensen vaak niet waar ze moeten beginnen."

Volgens Duquennoy hangt het taboe rond LGBTQ-senioren vaak samen met een breder maatschappelijk taboe rond intimiteit en seksualiteit voor oudere personen. "De nood aan intimiteit stopt niet als je plots wordt opgenomen in een woonzorgcentrum", legt ze uit. "Privacy is er vreselijk. Personeel komt te pas en te onpas de kamer binnen. Vaak zonder kloppen, door de hoge tijdsdruk. Daar ligt de basis van veel van die taboes. Het zou al een goed begin zijn om ouderen als seksuele wezens te zien."