Europees Parlement viert 70e verjaardag: krijgt het binnenkort nieuwe gebouwen in Straatsburg én in Brussel?
Het Europees Parlement heeft vandaag zijn 70e verjaardag gevierd met een ceremonie in Straatsburg. Daar vond de eerste vergadering plaats in 1952. Nu is Brussel de belangrijkste vergaderplek geworden. Twaalf weken per jaar vindt echter nog altijd de omstreden en dure verhuizing naar Straatsburg plaats. Frankrijk probeert het parlement ervan te overtuigen om een bijkomend gebouw aan te kopen, om de blijvende aanwezigheid in Straatsburg te verzekeren. Tegelijk is het Paul-Henri Spaakgebouw in Brussel dringend aan renovatie toe. Beide projecten kosten vele miljoenen.
Aan de basis van wat we nu kennen als Europese Unie, ligt de Europese Gemeenschap van Kolen en Staal. Zes landen (Frankrijk, Duitsland, Italië, België, Nederland en Luxemburg) beslisten in 1951 dat ze hun kolen- en staalindustrie onder Europees bestuur zouden plaatsen. Ze richtten ook een gemeenschappelijk parlement op, om toezicht te houden op dat bestuur. De eerste vergadering van dat parlement (de "Gemeenschappelijke Vergadering") vond plaats op 10 september 1952 in Straatsburg. De eerste voorzitter was de Belg Paul-Henri Spaak. De Gemeenschappelijke Vergadering bestond uit leden van de nationale parlementen. In 1962 (de EEG was toen opgericht) veranderde de Gemeenschappelijk Vergadering haar naam in Europees Parlement.
Sinds 1979 worden de leden van het Europees Parlement om de vijf jaar rechtstreeks verkozen door de burger, en bestaat het parlement dus niet meer uit afgevaardigden van de nationale parlementen. In het begin was het Europees Parlement niet meer dan een adviesorgaan, maar intussen is het een machtig parlement geworden: het beslist mee over bijna alle Europese wetgeving, van milieuregels tot rij- en rusttijden voor vrachtwagenbestuurders. Wetten die gelden in 27 landen, voor 450 miljoen burgers.
BEKIJK - 70 jaar Europees Parlement, van kolen en staal tot politieke wereldmacht:
1 parlement met gebouwen in 3 steden (Brussel, Straatsburg en Luxemburg)
Op het verjaardagsfeest in Straatsburg waren drie eerste ministers aanwezig: Elisabeth Borne (Frankrijk), Xavier Bettel (Luxemburg) en Alexander De Croo (België). Waarom? Het parlement vergadert en werkt in die drie landen. De allereerste vergadering vond plaats in Straatsburg, een stad die in de loop van de geschiedenis tot zowel Frankrijk als Duitsland heeft behoord, en daarmee symbool staat voor de verzoening na vele oorlogen. Het Europees Parlement maakte lange tijd gebruik van het bestaande gebouw van de Raad van Europa. In 1999 nam het zijn intrek in een eigen gebouw, vlak ernaast.
Omdat de Europese Commissie en de ministerraden overwegend in Brussel plaatsvinden, wilden de parlementsleden ook daar kunnen vergaderen. En dus kocht het parlement ook daar gebouwen, in de Brusselse Leopoldswijk aan het Luxemburgplein. Tegenwoordig vindt het belangrijkste werk van de parlementsleden plaats in Brussel. Het Europees Verdrag verplicht hen echter om 12 weken per jaar naar Straatsburg te reizen, voor de plenaire vergaderingen waar er gestemd wordt over de wetten. Veel parlementsleden doen dat met tegenzin.
Minder bekend is dat een deel van de administratie van het Europees Parlement gevestigd is in Luxemburg. Ook dat is historisch gegroeid: in de jaren 50 was de stad Luxemburg tijdelijk de "hoofdstad" van de EGKS en de EEG. Toen Brussel die rol overnam, behield Luxemburg als compensatie onder meer het secretariaat van het Europees Parlement. Er werken op dit ogenblik 2.291 ambtenaren van het parlement in Luxemburg, 5.253 in Brussel, en 300 in Straatsburg.
Een bijkomend gebouw in Straatsburg?
Tegenover het gebouw van het Europees Parlement in Straatsburg verrees de voorbije jaren een splinternieuw kantoorgebouw, met de naam Osmose. Gebouwd in opdracht van de overheidsinstelling Banque des Territoires en de lokale overheden. Zij zouden graag zien dat het Europees Parlement Osmose koopt, naar verluidt voor minstens 26 miljoen euro, en zich op die manier verder verankert in Straatsburg. "Ook in Brussel kocht het Europees Parlement recent twee extra gebouwen", zegt het Franse Europarlementslid en ex-burgemeester van Straatsburg Fabienne Keller. "In Straatsburg zou het nieuwe gebouw voor extra vergaderruimtes kunnen zorgen voor de Europese Commissie, en voor de diplomaten van de lidstaten".
Veel Europarlementsleden betwijfelen of het parlement die extra oppervlakte wel nodig heeft. Een voorstel om de aankoop te blokkeren, werd in oktober nipt, met slechts 1 stem verschil, verworpen. Johan Van Overtveldt (N-VA), voorzitter van de begrotingscommissie van het parlement, zegt dat hij gaat blijven proberen om de aankoop te beletten. "We hebben hier voldoende accommodatie. Tijdens corona hebben we gezien dat we ook zonder naar Straatsburg te komen kunnen blijven werken. Ik vind het van de pot gerukt dat we een gebouw zouden bijkopen. "
De website Politico schreef onlangs dat parlementsvoorzitter Roberta Metsola een Frans voorstel zou ondersteunen om de aankoop van het Osmose-gebouw wat goedkoper te maken: een deel van het huidige gebouw van het Europees Parlement zou verkocht worden om er een hotel van te maken, voor wanneer er hoge gasten op bezoek komen.
Op de foto hieronder staat links het huidige gebouw van het Europees Parlement in Straatsburg, en rechts het nieuwe Osmose-gebouw.
Een dure renovatie voor het gebouw in Brussel?
Terwijl Franse politici de forcing voeren om de aanwezigheid van het Europees Parlement in Straatsburg te verzekeren, wordt een beslissing om een belangrijk gebouw in Brussel te renoveren steeds weer uitgesteld. Het gaat om het Paul-Henri Spaakgebouw, waarin zich onder meer de grote plenaire zaal bevindt. Het parlement kocht het in 1993 voor ruim 300 miljoen euro. Maar al in 2012, na amper twintig jaar, moest het halfrond gesloten worden voor herstellingen.
Intussen blijkt dat het hele gebouw aan een grondige renovatie, of zelfs afbraak toe is. Het Europees Parlement organiseerde een architectuurwedstrijd, een jury maakte onlangs bekend dat Europarc, een collectief van 5 Europese architectenbureaus, het beste ontwerp had getekend. Dit betekent echter niet dat er snel aan de verbouwing zal begonnen worden. Het gaat om een erg duur project: 500 miljoen euro, volgens sommigen kan het prijskaartje zelfs 1 miljard euro bedragen. Een meerderheid van de parlementsleden heeft daarom aan het bestuur van het parlement, het Bureau, gevraagd om alle opties opnieuw te bekijken.
BEKIJK - Een animatie van het winnende ontwerp om het Spaakgebouw grondig te renoveren:
Werken en vergaderen op drie plaatsen: een dure grap
De Europese Rekenkamer berekende in 2014 dat het Europees Parlement elk jaar 109 miljoen extra moet betalen, door het feit dat er vergaderd en gewerkt wordt op drie verschillende plaatsen. Alles concentreren op één plaats zou dus een grote besparing kunnen opleveren. De kans dat dit gebeurt, is zo goed als onbestaande. Zonder de instemming van Frankrijk kan het verdrag dat de aanwezigheid in Straatsburg betonneert niet gewijzigd worden. De meeste Franse politici, over alle partijgrenzen heen, denken er niet aan om Straatsburg op te geven als zetel van het Europees Parlement. De meeste Europarlementsleden van andere landen verkiezen Brussel, maar het parlement heeft zelf niet de macht om het verdrag te wijzigen.
De geplande aankoop van een nieuw gebouw doet de discussie weer oplaaien. "Een dergelijke zet zou het parlement nog meer verankeren. Waarom hebben we in godsnaam twee zetels nodig voor dit parlement. Het kan best op één plaats functioneren, en dat is Brussel", zegt Johan Van Overtveldt. Zijn Franse collega Keller citeert de Franse president Macron. "Als alles in Brussel geconcentreerd wordt, dan is Europa om zeep. Hij wou zeggen: de realiteit van Europa is van Athene tot Stockholm, van Gran Canaria tot Napels. Europa is polycentrisch, dat moeten we respecteren. Straatsburg incarneert dat polycentrisme."