Geen examen in de kerstperiode? Fijn voor leerlingen, een zorg voor directeurs: ‘Dit wijst op een fundamenteler probleem’

Elisabeth Verschoore (Technisch Instituut Don Bosco Brussel): ‘Voor sommige vakken ‘light’-versie van examen’

“In onze school hoefden we tot nu toe gelukkig nog geen examens uit te stellen. Het is wel zo dat we voor sommige vakken een openboek- of een ‘lightversie’ van het examen zullen moeten organiseren. Het lerarentekort ligt aan de basis van deze situatie. Er staan op onze school momenteel zeven vacatures open, op een totaal van zo’n 90 leerkrachten. Het gaat dan over vacatures voor voltijdse leerkrachten godsdienst, lichamelijke opvoeding, Nederlands, Frans, Engels, geschiedenis en mens en samenleving. Dat zijn bijzonder veel vakken, samen goed voor zo’n 140 lesuren per week.”

“Ik heb dan nog het grote geluk dat heel wat van onze leerkrachten bereid zijn om overuren te presteren. Maar het tekort blijft natuurlijk voelbaar in het uurrooster. Sommige klassen kregen nog maar enkele weken Nederlands of Frans, of krijgen het vak twee uur in plaats van vijf uur in de week. Het zou oneerlijk zijn mochten we daar achteraf dan een klassiek, groot examen aan vastkoppelen. Maar het blijven wél belangrijke vakken, dus we moeten ze wel in het examenrooster opnemen. We passen de examens aan op basis van wat de leerlingen in de lessen die ze wel kregen gezien hebben. Bovendien communiceren de leerkrachten goed wat er in die examens aan bod komt.”

“Door het lerarentekort kunnen we leerlingen niet de onderwijskwaliteit aanbieden die ze eigenlijk zouden moeten krijgen, dat besef ik. We focussen nu noodgedwongen op de basis. Maar veel andere leerstof is ook noodzakelijk. Ik maak me grote zorgen over de toekomst. Want wat komt er op ons af met de examenperiodes rond Pasen en in juni? En wat met de deliberatie op het einde van het jaar?”

Dirk Kerckhoven (Sint-Pietersinstituut Gent): ‘Dit is het gevolg van een veel fundamenteler probleem’

“Op deze school is er geen structureel lerarentekort. Maar als er leerkrachten uitvallen door ziekte, duurt het wel langer om een vervanger te vinden. Dat is dit schooljaar het geval voor economie en geschiedenis. Omdat we pas rond de herfstvakantie een vervangleerkracht voor geschiedenis vonden, stellen we het examen geschiedenis van deze kerstperiode uit. We moeten nog beslissen of we het later laten plaatsvinden, of de lesinhoud evalueren tijdens de eerstvolgende examenreeks. Voor economie gaat het examen wel door, maar wellicht met een inhoud die afgestemd is op de doelen die we hebben kunnen behandelen.”

“Examens uitstellen is het gevolg van een veel fundamenteler probleem, namelijk dat we in sommige contexten helemaal géén leerkrachten vinden, ondanks alle maatregelen. Eigenlijk is de centrale vraag dus niet of we examens of permanente evaluatie moeten organiseren. De vraag is of we in bepaalde studierichtingen nog tegemoetkomen aan de noden van de samenleving, als we niet eens meer de leerplicht tot 18 jaar kunnen garanderen.”

“Onderwijs wordt altijd gezien als een hefboom voor de sociale mobiliteit van kwetsbare jongeren. Maar ik heb de voorbije jaren alleen maar steeds vaker examens zien wegvallen en de kennis van leerlingen achteruit zien gaan. We moeten af van het adagium ‘het onderwijsveld zal het wel oplossen’, want daardoor put je de geëngageerde leerkrachten uit. Om kwetsbare jongeren in deze context betrokken te houden, zullen we vaker out of the box moeten nadenken over de manier waarop we ons onderwijs organiseren en radicale keuzes moeten durven maken. Ik stel vast dat we op dat punt het debat niet voeren.”

Cathy De Raes (Technisch Atheneum Lokeren): ‘Deze school verliest drie keer’

“Een leerkracht wiskunde met 21 jaar ervaring is in de eerste week van het schooljaar uitgevallen. In het begin hebben we het opgelost door andere leerkrachten die daar bereid toe waren, extra uren te laten geven. Zo kregen die klassen geen vier uur, maar toch ten minste twee uur wiskunde in de week. Toen bleek dat die collega tot het einde van het schooljaar afwezig zou zijn, hebben we een vervangleerkracht gezocht. Om zowel de leerkracht als de leerlingen elkaar te laten vinden, kozen we ervoor het examen uit te stellen tot midden februari. Officieel is dat dan geen ‘examen’ meer, maar een grote herhalingstoets. Ook voor leerlingen was dat een opluchting.”

“De discussie over examens gaat uiteraard over het bredere probleem van het lerarentekort. Als technische school verliezen wij daarin drie keer. Zo is het heel moeilijk om praktijkleerkrachten uit de privésector aan te trekken, omdat wij hen niet hetzelfde loon kunnen bieden. Ik ben eigenlijk bijna voortdurend mensen aan het warm maken om de stap naar het onderwijs te maken. Bovendien groeit het aantal leerlingen bij ons doorheen het schooljaar sterk, in tegenstelling tot bij aso-scholen. Het systeem dat ons hielp om die groei op te vangen, door bijvoorbeeld grote klassen te splitsen, is twee jaar geleden afgeschaft. Tot slot is er ook nog altijd de perceptie dat lesgeven in een technische school moeilijker is dan ergens anders.”

“We willen allemaal dat onze kinderen en ouderen goede zorgen krijgen, en dat er iemand is die onze boiler kan herstellen. Die mensen worden op onze school opgeleid. Als we dit niet serieus nemen, stevent de maatschappij af op een zeer groot probleem.”