FIFA-baas Gianni Infantino: knappe cultuurcriticus of slappe stroman?

Normaal is een persconferentie op een groot internationaal evenement angstaanjagend voorspelbaar. Verwachte woorden die op een verwachte toon worden uitgesproken. Samenvattingen die op voorhand geschreven kunnen worden. Saai. Niets van dat alles vorige zaterdag. Gianni Infantino had het op zijn heupen gekregen van alle kritiek op WK-­organisator Qatar, sinds een tijdje ook zijn verblijfplaats. Hij schoot uit zijn krammen, wat zelden voorkomt bij überdiplomaten, die normaal elk woord wikken en wegen alvorens ze het op de mensheid loslaten. Niemand schofferen is het uitgangspunt.

“Na wat wij, Europeanen, de voorbije drieduizend jaar hebben gedaan, zouden we ons best de komende drieduizend jaar verontschuldigen vóór we anderen morele lessen beginnen te geven.” Westerse media pikten de harde woorden vliegensvlug op. Niemand stelde zich nog de vraag of Infantino misschien wel een punt had met zijn uitspraak, want het antwoord daarop is onmiskenbaar: ja, natuurlijk. Het is zelfs heel verdienstelijk dat iemand op zo’n belangrijk forum wijst op het kolonialistisch-racistische discours dat velen nog hanteren.

Alleen was deze man met de Zwitsers-Italiaanse nationaliteit die vlot zeven talen spreekt niet het geschikte individu om dit te doen. Het was de juiste boodschap van de foute persoon op de verkeerde plek. Het mocht weleens ­gezegd worden, maar niet door voetbalbobo Infantino. Hij valt voorlopig dan wel niet te betrappen op corruptie, zoals zijn beruchte voorganger Sepp Blatter, maar echt ijverig is hij niet in het bestrijden van al wat fout loopt binnen de FIFA.

Neutraal?

Infantino past perfect in de lijn die sinds de jaren 1970 binnen de wereldvoetbalbond wordt aangehouden. Tot dan werd de FIFA geleid door de eurocentrische Britse voorzitter sir Stanley Rous, die alleen maar oog had voor West-Europa en Zuid-Amerika. De Braziliaan João Havelange profileerde zich in 1974 als vriend van de andere continenten, met de belofte dat meer landen naar het WK zouden mogen. Hij won de voorzittersverkiezingen en breidde het toernooi eerst uit van 16 tot 24 en later tot 32 landen.

In 1998 werd Havelange opgevolgd door de Zwitser Sepp Blatter, die een WK aan Afrika beloofde. Dat kwam er, met enige vertraging, in 2010. Infantino maakte zich populair met de belofte dat nog meer landen zouden mogen deelnemen aan het WK. In 2026 zullen dat er 48 zijn, bijna een op de vier FIFA-­leden. Belofte waargemaakt, herverkiezing gegarandeerd. Verdeel en heers.

Topsport en politiek van elkaar gescheiden houden, dat is wat internationale sportorganisaties steeds bepleiten. Het Internationaal Olympisch Comité, de Fédération Internationale de Football Association en de Union of European Football Associations zijn niet toevallig alle drie in het ‘neutrale’ Zwitserland gehuisvest, respectievelijk in Lausanne, Zürich en Nyon. Neutraliteit is waarop hun voorzitters zich altijd beroepen als ze zich weer eens verplaatsen naar een locatie die bezoedeld is door plaatselijke wantoestanden. In werkelijkheid doen ze het omgekeerde: ze maken zelf van sport een politiek vehikel.

Wat is er neutraal aan Qatar, een land dat gastarbeiders behandelt als slaven en waar vrouwen tweederangsburgers blijven en niet-hetero’s kunnen worden vervolgd? Wat was er neutraal aan Rusland in 2018? “Als je neutraal bent in tijden van onrecht, heb je de kant van de onderdrukker gekozen”, zei de Zuid-Afrikaanse aartsbisschop Desmond Tutu ooit, en zo is het maar net. Journalisten die zich ergerden aan het antiwesterse standpunt van Infantino hadden hem beter een kopie van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens voorgeschoteld. Die tekst is duidelijk én wereldwijd geldig. Ook in Qatar.

“Vandaag voel ik me Qatarees”, zei Infantino nog tegen de verzamelde persmeute. “Vandaag voel ik me Arabier. Vandaag voel ik me Afrikaan. Vandaag voel ik me gay. Vandaag voel ik me fysiek beperkt. Vandaag voel ik me migrant.”

Hij gaf, als zoon van Italiaanse migranten in Zwitserland, ook nog even mee dat hij in zijn jeugdjaren zelf gepest werd vanwege zijn rode haar en sproeten. Arme Gianni.

De FIFA-voorzitter voelde zich in elk geval niet ‘gay’ genoeg om de regenboogarmband toe te laten. “Infantino denkt dat hij groter is dan de sterren van het wereldvoetbal”, tweette de voormalige Duitse international Thomas Hitzlsperger, die na zijn actieve carrière uit de kast kwam. “Hij denkt dat hij de eigenaar is van het spel. Zo jammer dat we op dit punt aanbeland zijn.”

“Infantino’s uitlatingen waren even kras als lomp en doen veronderstellen dat de FIFA-­voorzitter zijn onderwerpen rechtstreeks aangereikt krijgt van de Qatarese autoriteiten”, reageerde Nicholas McGeehan, directeur van de mensenrechtenorganisatie FairSquare. Mustafa Qadri, grote baas van Equidem, een andere internationale mensenrechtenorganisatie, klonk al even hard: “De geschiedenis zal dit moment niet vriendelijk beoordelen.”

Ook de immer alerte Engelse voetbalanalist Gary Neville, ex-international, had een pertinente mening klaar. “Hij is het lelijke gezicht van het voetbal. Sommige van zijn uitspraken waren absoluut schandalig.” Zijn tweet werd kort daarna verwijderd van de Twitterpagina van beIN Sports, de – we verzinnen het niet – Qatarese mediagroep waarvoor Neville dezer dagen wordt ingeschakeld.

Consigliere

We zouden haast nog vergeten dat Gianni Infantino er een paar dagen eerder nog terloops voor had gepleit om de oorlog tussen Rusland en Oekraïne tijdelijk stop te zetten. Niets mag zijn voetbalfeest verstoren. Het geeft perfect de megalomanie aan van de heren – onveranderlijk gaat het altijd weer om heren! – die deze hoge functie bekleden: diep in hun binnenste voelen ze zich wereldleider onder de wereldleiders, met als ultieme ambitie het ontvangen van de Nobelprijs voor de Vrede. Niemand die hen een spiegel durft voor te houden, zodat ze eindelijk de pijnlijke werkelijkheid zouden kunnen zien: meer maffiabaas dan voorzitter van de Verenigde Naties.

Was Sepp Blatter een peetvader in de aard van Don Corleone – de man die opdrachten gaf tot misdaden maar nooit zelf in de buurt was wanneer deze plaatsvonden – dan is Gianni Infantino eerder consigliere Tom Hagen, de geadopteerde zoon-advocaat die huivert voor wat zijn pleegvader doet maar de andere kant blijft opkijken. Marlon Brando ontving de Oscar voor beste acteur voor zijn hoofdrol als Vito Corleone in die eerste The Godfather, Robert Duvall moest het stellen met een nominatie voor zijn bijrol als Tom Hagen. Zo vergaat het ook Infantino: hij wil zo graag die hoofdrol spelen, maar in wezen is hij niet meer dan een B-acteur in een bijrol.

Dat is de man ook op dit toernooi. De emir is de ster, de FIFA-voorzitter de bijzit. Ze zitten nog net niet hand in hand op de vipplaatsen, dát zou pas een statement zijn. Als de emir eist dat er geen bier wordt geschonken in en om de stadions, dan gebeurt dat ook, zelfs als een van de hoofdsponsors van de FIFA een bierproducent is. In de coulissen buigen als een knipmes is de voorzitter niet vreemd.

Vier jaar geleden viel die onderdanigheid ook al op tijdens het eerste WK waarop Infantino de hoogste honneurs mocht waarnemen. Na afloop van de finale tussen Frankrijk en Kroatië leek het wel alsof de zondvloed losbarstte boven Moskou. Terwijl Poetin onder een inderhaast door een hulpje toegeschoven paraplu kon gloriëren en de wereldbeker en individuele medailles uitreikte alsof die voor hemzelf bestemd waren, stond een grimlachende Gianni Infantino er als een verzopen kieken bij. Symbolisch beeld. In de verte hoorden we Ramses Shaffy grommen. ‘Hoog, Gianni, kijk omhoog, Gianni, want dan word je lekker nat.’