‘Elke brug heeft hij verbrand’: waarom MR-voorzitter Bouchez telkens weer opschudding veroorzaakt in de Wetstraat

“Luistert, ’t is in alle families iets.” Maggie De Block, oud-minister van Volksgezondheid, wou er maandag niet veel meer woorden aan vuil maken dan nodig. Het partijbureau van Open Vld had net de koppen bij elkaar gestoken over de haat-liefdeverhouding tussen de Vlaamse en Franstalige liberalen, na een weekend waarin de voorzitters van beide partijen elkaar publiek een standje hadden gegeven.

De reactie van De Block is tekenend voor het bredere gevoel binnen de partij: gelaten, gefrustreerd, vermoeid. MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez laat zich wel vaker van zijn scherpste kant zien. Maar met de regelmaat van de klok gaat dat ten koste van zusterpartij Open Vld en premier Alexander De Croo. Steeds meer wordt aan het hoofdkwartier in de Melsensstraat de vraag gesteld: wat bezielt Bouchez om telkens weer zo vol de tackle in te zetten?

Wat drijft Bouchez? Het antwoord is eenvoudig, zegt politiek journalist Alain Gerlache: tomeloze politieke ambitie. “Het is duidelijk dat hij premier wil worden. Om dat te doen, moet hij de grootste partij in Franstalig België worden. En het zou hem nog kunnen lukken ook.”

De paradoxale situatie is dat bezuiden de taalgrens links de politieke grondstroom vormt, en dat precies daardoor een rechtse partij als MR de grootste zou kunnen worden. Op links vechten drie partijen - PS, PTB, Ecolo - om dezelfde kiezers. Op rechts heeft MR het terrein grotendeels voor zichzelf.

“Bouchez wil een brede coalitie vormen van al wat niet links is, en zo groter worden dan PS. Maar dan moet hij ook de paar procenten inpalmen die nu naar kleine, uiterst rechtse partijen gaan. Die kiezers probeert hij aan te spreken met zijn harde stijl, die soms knipoogjes naar extreemrechts oplevert”, zegt Gerlache.

Maar de modus operandi van Bouchez gaat om meer dan stemmen tellen. Het politiek kompas van de Bergenaar is gericht op Frankrijk, klinkt het binnen de liberale familie. Bouchez is een gaullist; zijn stijl is die van Nicolas Sarkozy, die als minister in de regering-Chirac uitblonk in participopposition: met één been in en met één been uit de eigen meerderheid staan.

De MR-voorzitter hecht weinig geloof aan de theorie dat regeringspartijen samen winst kunnen boeken. Voor Bouchez geldt bij uitstek dat politiek elke dag weer een zero-sum game is: een punt voor de ander staat gelijk aan een punt minder voor jezelf. In een interview met deze krant, afgelopen zomer, verwoordde Bouchez het zelf zo: “Ik sta ’s morgens niet op om een halve overwinning te boeken − ik wil een totale overwinning.”

“Bouchez wil de zaak liefst zoveel mogelijk alleen in handen nemen”, beaamt een liberale minister. “Alleen: dat werkt misschien in het Franse systeem, maar niet in België, waar je voortdurend op zoek moet naar coalities en rekening moet houden met de gevoeligheden van allerlei coalitiepartners.”

Een andere verklaring voor de geldingsdrang van Bouchez is minder politiek-filosofisch: het is gewoon de aard van het beestje. Voor- én tegenstanders beamen dat Bouchez hyperintelligent is. Maar hij is minstens zo impulsief, klinkt het. Bouchez denkt in actie-reactie. Een kwaad woord kan hij niet over zijn kant laten gaan - een vaststelling die ook journalisten weleens aan den lijve kunnen ondervinden.

De combinatie van al die factoren zorgt er volgens verscheidene Wetstraat-toppers voor dat Bouchez zijn eigen grootste vijand is. “Hij wil premier worden, maar wie gaat ooit zo gek zijn om hem premier te maken?”, zegt een Open Vld’er. “Elke brug heeft hij al verbrand. Die met ons was nog intact, maar de fundamenten brokkelen af. Hij spuwt iedereen in het gezicht, ook ons.”

In dat verband valt weleens de vergelijking met Didier Reynders. Ook hij had de uitgesproken ambitie om ooit de regering te leiden. Maar het is hem nooit gelukt, precies omdat hij in zijn dadendrang amper politieke vrienden overhield buiten zijn eigen partij.

Bij MR klinkt, vanzelfsprekend, een heel ander geluid. Bouchez kan niet anders dan zich profileren tegenover de regering, zegt een goedgeplaatste bron, omdat het bilan van die regering zo mager uitvalt. Open Vld levert de premier en moet daardoor altijd het midden opzoeken - MR heeft het gevoel dat ze voortdurend op haar eentje de rechtse lijnen van Vivaldi moet bewaken.

“Bouchez voelt dat hij, come election day, erop afgerekend zal worden dat die regering niet al te veel van onze agenda verwezenlijkt heeft. Hij mag over anderhalf jaar gaan uitleggen dat we qua begroting de rode lantaarn van Europa zijn geworden met twee liberale partijen in de federale coalitie”, klinkt het op een MR-kabinet.

Feit is dat Bouchez alvast in de peilingen weinig reden vindt om de toon te milderen. Hij blaakt van zelfvertrouwen, want zijn partij staat peiling na peiling op winst, terwijl de PS niet meer het ongrijpbare bastion van weleer is.

Het contrast met Open Vld is groot: in Vlaanderen flirten de liberalen virtueel met de grens van 10 procent. Ook dat verklaart volgens sommigen de houding van MR en haar voorzitter. De Franstaligen doen het in de peilingen veel beter - waarom zou Bouchez zich dan de wet laten dicteren door Open Vld?

Intern lijkt Bouchez alvast niet op veel tegenwind te moeten rekenen. Hoe langer hoe meer worden persoonlijke vertrouwelingen geïnstalleerd op politieke sleutelposities. Enige tijd ging het gerucht dat sterkhouder Sophie Wilmès hem zou kunnen uitdagen als voorzitter. Maar na het vertrek van Alexia Bertrand heeft Wilmès minder concurrentie in Brussel. De kans dat zij hem snel van de troon stoot, is daarmee meteen een pak kleiner.