Voor te veel Nederlandse kiezers is Thierry Baudet "van het padje af", hij moet nu kiezen: doorduwen of op rem staan

"We hopen dat we doden kunnen voorkomen." De woorden van Van Meijeren, parlementslid voor Forum voor Democratie (FvD), leiden begin deze maand tot verontwaardigde reacties in de Nederlandse politiek. Van links tot rechts: zowel bij de partijen die deel uitmaken van "het regime-Rutte", zoals Van Meijeren die noemt, als bij de oppositie. Dat een partij openlijk oproept tot geweld, tot een Nederlandse variant "van de bestorming van het Capitool", is ongezien. En toch lijken weinig Nederlanders echt verrast door die uitspraken, want Forum voor Democratie is de laatste jaren meer en meer in een extreme hoek gekropen, in een parallel universum. Het is Thierry Baudet zelf die deze koers heeft gezet. "Ja, ik ben een complotdenker en een fan van Vladimir Poetin", zegt Baudet tegenwoordig openlijk. 

Een gevaarlijke strategie, die de partij uiteindelijk ook haar bestaansrecht zou kunnen kosten en electoraal niets oplevert. Want terwijl andere partijen zoeken naar een manier om Forum te verbieden, lopen de kiezers ook in steeds groteren getale weg: in de peilingen is Baudet nog goed voor 2 tot 4 procent, een stuk minder dan bij de verkiezingen vorig jaar. "Vroeger stemde ik voor de partij van Baudet, maar dat gaat niet meer: die is helemaal van het padje af", zei een oud-kiezer woensdag in de gemeente Voorne-aan-Zee, waar vervroegde gemeenteraadsverkiezingen plaatsvonden. Het is wat meer en meer Nederlanders denken.

Toch lijkt het er niet op dat de partij het stuur wil draaien, om opnieuw "op het padje" te komen. Vandaag houdt FvD een congres in Zaandam, waar een "spectaculair programma" beloofd wordt met sprekers uit binnen- en buitenland. Op de bühne staan alvast een Europees Parlementslid dat volledig de Russische kaart trekt en John Laughland, een Brit die al decennia gelooft dat de wereld in de greep gehouden wordt door een complot van de elite. 

De partijdag is - mits betaling - zelfs toegankelijk voor niet-leden. De grote ster wordt uiteraard de leider zelf, Thierry Baudet. De partijdag moet Forum extra op de kaart zetten als het enige echte alternatief dat voor niets terugdeinst. Het maakt de partij met 8 zetels in de Tweede Kamer, de enige, de grootste en meest openlijk politieke complotpartij van de Benelux, misschien zelfs van West-Europa. De grootste politieke groep, waar feit en fictie niet per se elkaars tegengestelden zijn. 

En het begon allemaal met... Oekraïne.

Het grote publiek - ook wij in Vlaanderen - leert Baudet echt kennen in 2016. In dat jaar slaagt Baudet erin met zijn organisatie "Geen Peil" in Nederland een referendum af te dwingen over het associatieverdrag tussen de Europese Unie en Oekraïne. Dat verdrag moet Oekraïne economisch en politiek dichter bij de EU brengen, na de pro-Europese (en anti-Russische) protesten in 2014. Alle lidstaten hadden het verdrag al goedgekeurd, maar via een afgedwongen referendum slaagt Baudet erin die Nederlandse goedkeuring terug te roepen. 

Baudet profileert zich in die dagen in de eerste plaats als tegenstander van de EU. "Ik ben voor Europa dus tegen de EU", zegt hij in een essay. En hij profileert zich ook als nationalist. Op de radicaal Vlaamse IJzerwake heeft hij het over "de leugen dat nationalisme leidt tot oorlog en een verenigd Europa tot vrede". Europa verwijt hij trouwens auto-immuun te zijn voor de eigen waarden en te lijden aan "oikofobie", de schrik voor het eigene. 

Baudet zet de beweging om in een politieke partij. Maar echt storm lopen, doet het bij de nationale verkiezingen van 2017 nog niet: met 2 verkozen parlementsleden lijkt Forum niet echt een grote factor te gaan worden. Al loopt Baudet wel in de kijker door zijn eerste toespraak in de Tweede Kamer deels in het Latijn te houden. 

De jaren die daarop volgen, wordt Baudet alsmaar populairder. Het opvallende Kamerlid krijgt steeds meer aandacht en dat legt hem geen windeieren. Hij focust ook meer specifiek op immigratie, waarbij hij pleit voor verstandige migratie en wijst op de gevaren van een multiculturele maatschappij. Hij heeft het over de homeopathische verdunning van het Nederlandse volk. 

Dat maakt dat Baudet de rijzende ster van radicaalrechts in Nederland wordt. En dat laat zich duidelijk zien bij de provinciale en Eerste Kamerverkiezingen van 2019, waar Forum plots de grootste partij wordt. Baudet heeft het op rechts ook overgenomen van Geert Wilders, die plots ouderwets en voorbij lijkt. Het is die avond dat ook de internationale pers kennismaakt met Baudet, als die rond halftwaalf zijn overwinningsspeech houdt. In een nauwelijks te volgen toespraak, gaat het over de uil van Minerva en boreaal Europa. Nederland en Europa maken kennis met een nieuw soort politiek, met alle nieuwe begrippen en verwarring die daarbij horen. Het is - voor de buitenwereld althans - het echte begin van de definitieve radicalisering van Baudet.

Een paar maanden later volgt dan de ontnuchtering: bij de Europese verkiezingen kan de partij de stunt niet overdoen. Ook de peilingen zien er slechter uit. Intussen scheurt en kraakt de partij. Kamerleden en lokaal verkozenen verlaten Forum voor Democratie en Baudet krijgt ruzie met medestichters en vrienden van het eerste uur. Het gaat zover dat Baudet op een bepaald moment zelfs dreigt uit de partij gezet te worden. Maar uiteindelijk komt hij terug en verdwijnen anderen. Hij zal dan toch de lijst trekken voor de verkiezingen van 2021 en zich omringen met gelijkgezinden. Tegenstanders stichten eigen partijen of vertrekken uit de politiek. 

Aanleiding voor het interne gerommel is onder meer het gedrag van de Amsterdamse jeugdafdeling. Leden hadden zich in chatkanalen antisemitisch, racistisch en vrouwonvriendelijk uitgelaten. Toen de krant Het Parool er op uit kwam, weigerde Baudet de jongerenafdeling te schorsen of zelfs maar te berispen. 

Intussen zit Nederland volop in de coronapandemie. Tijdens een bijeenkomst van de partij wordt duidelijk waarom Baudet de Amsterdamse jongerenafdeling niet op de vingers getikt heeft en welke koers hij met de partij wil varen: "vrijheid" wordt het thema waarmee Baudet naar de verkiezingen wil trekken. Volgens een aanwezig partijlid zegt Baudet die avond: "Ik ben bereid om 3 miljoen coronadoden te aanvaarden als daarmee onze vrijheid gered wordt." 

Ook zou hij op een bepaald moment hebben geroepen dat corona in de wereld gebracht was door de Hongaarse zakenman George Soros en anderen om onze vrijheid af te ­nemen en een nieuwe wereldheerschappij te starten. Hij zei ook dat vechten over thema's zoals de Europese Unie, immigratie of ­de islam zinloos was, want dat als ze onze vrijheid hebben afgenomen en we een communistische staat zijn, ze dan toch alle domme negers (sic) ­Europa uitschoppen, aldus een aanwezige op de partijbijeenkomst.

In pure Trumpiaanse stijl - inclusief petje - zal Baudet de volgende maanden ten strijde trekken tegen alles wat naar coronabeleid ruikt: tegen vaccins, tegen beperkende maatregelen, voor totale vrijheid. Cijfers over oversterfte of wetenschap verwijst hij naar de prullenmand als onzin. Verschillende keren doet hij het Malieveld - de "betoogweide" in Den Haag - volstromen met antivaxers en houdt hij verkiezingscampagnes voor drommen mensen, terwijl dat nog verboden is. Wanneer hij de coronamaatregelen vergelijkt met de Holocaust, grijpt een rechtbank in.

Zo trekt Baudet naar de verkiezingen van 17 maart 2021 als het enige alternatief voor de "coronagekte". Het levert hem winst op: 8 zetels, in plaats van 2. Dat is verre van het resultaat van 2019. Ook het leiderschap op rechts is hij kwijt aan Geert Wilders, die met zijn PVV meer dan dubbel zoveel kiezers kan bereiken. Al trekt Baudet al vooraf - ook geheel in de stijl van de gewezen Amerikaanse president Trump - de geldigheid van de verkiezingen in twijfel.

Het laatste jaar, met een Baudet alleen nog omringd door getrouwen, is het FvD de complotbochten, die ingezet waren tijdens de coronacrisis, steeds sneller gaan nemen. Zo snel dat ze er met de regelmaat van de klok ook gewoon uitvliegen. "Van het padje af", zoals de nuchtere oud-sympathisant uit Voorne het zei. 

Het gaat zo hard, dat regeringspartij D66 op dit moment laat onderzoeken of het mogelijk is om Forum te laten verbieden. Het verbieden van een politieke partij is in Nederland geen sinecure, maar de oproepen van een parlementslid om een soort staatsgreep te plegen "hopelijk zonder doden", was de druppel. 

Intussen is Thierry Baudet ook een tijd geschorst als parlementslid, omdat hij weigert zich aan het reglement van de Tweede Kamer te houden. Tijdens een van zijn laatste interventies voor de schorsing, stapt dan weer de hele regering op tijdens een tussenkomst waarbij hij minister van Financiën Kaag (D66) in verband brengt met spionage, omdat ze heeft gestudeerd aan het St. Antony’s College in Oxford. Volgens Baudet "weet iedereen" dat dit een universiteit is waar spionnen "worden gerekruteerd".

Het is incident na incident. Bekende complottheorieën zoals "we worden bestuurd door kwaadaardige reptielen" passeren de revue. Politici zouden van dat complot niet op de hoogte zijn, zo beweert Baudet, maar op het wereldtoneel is er één man die het wil bestrijden: de Russische president Vladimir Poetin. Daarom is die volgens Baudet "een held". De Oekraïne-oorlog geeft Baudet extra munitie om ook na corona volop de kaart van het "enige alternatief" te trekken. Forum is de enige partij in Nederland, waar je met Russische sympathieën terechtkan, moet de boodschap zijn. 

Ook de pers moet het steeds vaker ontgelden. Forum beschikt al een tijdje over een Youtubekanaal, waar ze hun eigen journaal uitzenden, zeg maar "de wereld zoals Forum hem ziet". De reguliere media worden beschouwd als belangrijke schakel in het complot. Zo postte parlementslid van Meijeren onlangs een video waarin hij journaliste Merel Ek van het nieuwsprogramma "Hart van Nederland" gaat opzoeken in haar kantoor, met verborgen camera, omdat hij het niet eens is met de manier waarop zij over de partij bericht. Hij heeft het daarbij over "rioolratten". 

Het lijkt alsof er geen rem meer staat op wat Forum voor Democratie zegt en doet. Het gaat al lang niet meer om meningen, maar om beweringen zonder enige bron van waarheid, het verleggen van grenzen. De partij - ooit begonnen als anti-EU-zweepbeweging - lijkt zich steeds meer af te zonderen als spreekbuis voor steeds absurdere theorieën. 

Toch lijkt het de Nederlander minder en minder te kunnen bekoren. In de peilingen doet de partij het niet goed: als er nu verkiezingen zouden zijn, zouden ze minder dan de helft van hun kiezers van vorig jaar overhouden. De radicale keuze voor complotten, voor Poetin, voor - als het moet - theoretisch geweld, lijkt uiteindelijk toch maar voor een nichepubliek bestemd. 

Maar dat lijkt een parlementslid als Van Meijeren niet te deren. "Ook met een kleine minderheid kan je veel bereiken", zei die onlangs in een interview. Straks houdt de partij een partijdag "met een straf programma". Wordt daar in Zaandam wat geremd in de bochten of is de totale ontsporing echt het finale doel?