Martha Balthazar

‘Ik wil “de economie” niet meer zien als een soort wrede god die elk moment kan toeslaan’

Martha Balthazar is theatermaker. Haar column verschijnt tweewekelijks.

Het is druk in de trein waar ik deze eerste zinnen schrijf. Ik zit op de trapjes net buiten de eerste klasse. En ik vraag me af of dat financieel iets oplevert, zo’n treincoupé die bijna altijd leeg is. Of hoeven de dingen niet op te brengen als je een nationaal nutsbedrijf bent? Is de eerste klasse slechts een statussymbool? En als het niet hoeft op te brengen bij de NMBS, waarom worden treintickets dan weer eens duurder? ‘Stijgende loonkosten’, antwoordt het internet. Ik vind het ironisch dat stijgende lonen voor stijgende prijzen zorgen – maar ja, ik weet dan ook niet zo veel over economie.

Uit de trein, net buiten het station knik ik enkele keren ongemakkelijk ‘nee’ tegen zij die me met open handen vragend aankijken. Het aantal mensen die op straat slapen is gegroeid, dat voel je. Het aantal mensen die aankloppen bij de voedselbanken is sinds corona verdubbeld, dat werd mij verteld. Door de slechte staat van de economie kunnen die mensen geen deel van de economie uitmaken. Wat op zijn beurt weer niet zo goed is voor de economie. En dus gaan we in het wilde weg besparen op sociale instanties, waardoor die mensen nog meer worden uitgesloten. Die logica voelt als een recept voor ellende – maar ja, ik kan het niet weten, ik ben geen econoom.

De rest van deze column schrijf ik, zoals het een jonge twintiger betaamt, in een koffiebar. Twee mannen naast me hebben het over een transactie van 12 miljoen, iets om de firma ‘lucht te geven’. Misschien werken zij voor een van die befaamde bedrijven die het laatste jaar hun winst zagen verdubbelen. Misschien is 12 miljoen in een economische logica niet zo veel. Ze lijken alvast in een andere wereld te leven. Een wereld waarin je niet onderhevig bent aan ‘de economie’, maar kunt ‘inspelen op de economie’.

Ik wil die mannen vragen om mij uit te leggen, heel simpel en zonder die schrikwekkende vakterminologie, wat ‘de economie’ precies is. En ook, waarom mensen er een moer om moeten geven. Want het lijkt mij dat ‘de economie’ geen moer geeft om de meeste mensen. Ik wil ze vragen of ik mij vergis als ik het gevoel krijg dat de economie niet veel te maken heeft met ons welbevinden, de kwaliteit van onze jobs, onze leefomgeving of onze publieke diensten. Dat de gelijkheid in een samenleving zelfs vaak moet sneuvelen ‘omdat het goed is voor de economie’. Ik wil het begrijpen omdat ik ‘de economie’ niet meer wil zien als een onvoorspelbare natuurkracht of als een soort wrede god die elk moment kan toeslaan. Omdat ik wil weten waarom de wereld eruitziet zoals hij eruitziet en of het echt naïef is om te denken dat het anders kan.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content