De Croo en Lahbib op bezoek in zwaar getroffen Oekraïense plaatsen nabij Kiev: “Brutaliteit van Russische oorlog is onwezenlijk”

In Borodjanka, een stad zowat 50 kilometer ten noordwesten van Kiev, zagen de premier, de minister en hun delegatie de verwoesting die was aangericht door raket- en luchtaanvallen van de Russische troepen. Ze stonden ook even stil bij een van de kunstwerken van Banksy. Georgiy Jerko, de burgemeester van Borodjanka, en Oleksi Koeleba, de gouverneur van de oblast van Kiev, leidden de premier en de minister rond. Volgens hen kan Borodjanka worden beschouwd als een “grote plaats van misdaad”.

Borodjanka was onmiddellijk na de start van de Russische invasie op 24 februari een van de zwaarst door Russische bombardementen getroffen Oekraïense plekken. Gedurende weken hebben de Russische soldaten de stad bezet. In april slaagden Oekraïense soldaten erin Borodjanka te bevrijden. In totaal zijn 1.011 infrastructuurvoorwerpen verwoest of beschadigd, waaronder 522 privéwoningen en 24 appartementsgebouwen, twee scholen en alle administratieve gebouwen. Voor de oorlog telde Borodjanka 13.000 inwoners. (Lees verder onder de foto’s.)

Daarna ging de delegatie naar Boetsja. Na de terugtrekking van de Russische troepen zijn hier honderden lichamen aangetroffen, waaronder 73 lichamen in een massagraf aan een kerk. In totaal zijn 458 lichamen van burgers aangetroffen in Boetsja, dat zo een symbool werd voor de oorlogsmisdaden gepleegd in Oekraïne.

In het gebouw zagen De Croo en Lahbib een fototentoonstelling van onder andere de opgraving van het massagraf. “Dit toont aan hoe gruwelijk oorlogen zijn en dat dit zo snel mogelijk moet stoppen”, aldus minister Lahbib ter plaatse. Ze haalde de misdaden aan die er zijn gepleegd op de burgerbevolking. “We zien kinderen, burgers, die zonder reden in koelen bloede zijn doodgeschoten”, zei ze. “We kunnen dit enkel aan de kaak stellen en hopen dat gerechtigheid zal geschieden, ook om te kunnen denken aan de reconstructie en vrede.”

Ook de strijd tegen propaganda is belangrijk. “De Russen zeggen - ondanks de foto’s - dat alles in scene is gezet. Nu moeten we verzekeren dat de gerechtelijke vervolging correct verloopt”, zei Lahbib.

De minister wees erop dat België is betrokken bij de bewijsgaring en de juridische procedure, onder meer op het niveau van het Internationaal Strafhof. “Volgend jaar komen twee experts op vlak van plaatsen van misdaad aan, om alle elementen te verzamelen en om te verzekeren dat gerechtigheid geschiedt.” (Lees verder onder de foto’s.)

Na Boetsja en Borodjanka hield de delegatie ook even halt bij SPILNO, een centrum waar het VN-kinderfonds Unicef sociale diensten verleent. België is daarvan medefinancierder. De Croo en Lahbib namen ook even de tijd voor de kinderen in het centrum.

Daarmee komt een einde aan het bezoek aan Oekraïne van De Croo en Lahbib. De twee kwamen zaterdagochtend toe in de Oekraïense hoofdstad, voor een bezoek dat uit veiligheidsoverwegingen tot het allerlaatste moment was stilgehouden. Ze kondigden er een nieuw hulppakket van in totaal 37,4 miljoen euro aan. Daarin zit onder meer Belgische financiering voor graantransport uit Oekraïense havens naar Somalië en Sudan, als onderdeel van het initiatief ‘Grain from Ukraine’ van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky.

De Oekraïense autoriteiten weten ook dat ze “op België kunnen rekenen” om steun te bieden met bepaalde specialiteiten zoals op vlak van ontmijning, oordeelt premier De Croo. “Ze weten België heel goed naar waarde te schatten”, zei hij vanmiddag aan Belga. De Croo benadrukte dat ons land een van de eerste was om Oekraïne militair te steunen. “’Ze weten dat”, zei hij. “En ze weten dat ze op ons kunnen rekenen voor een aantal heel specifieke zaken. We zijn bijvoorbeeld goed in het trainen van militairen in specialiteiten zoals de ontmijning.”

KIJK. Zo begroette premier De Croo gisteren president Zelensky: niet alleen met handdruk, maar ook omhelzing

Ook staat België volgens de regeringsleider sterk op vlak van hulp via B-FAST. België kondigde onder meer aan noodgeneratoren te leveren, wat heel erg nodig is nu de winter in Oekraïne zich laat voelen. Daarnaast zet ons land zich in voor de wederopbouw van scholen en ziekenhuizen. Ook biedt België zogenaamde decontaminatiecellen aan, in het geval van een chemisch of nucleair incident. “Dat wordt heel gewaardeerd.”

België blijft Oekraïne militaire steun leveren, wordt beklemtoond. Brussel communiceert weinig over die militaire steun. Een bewuste keuze, bevestigde de premier. “De grote, spectaculaire wapensystemen, dat doet België niet, maar in de domeinen waar we sterk staan, doen we wel ons deel”, zei hij. Voorbeelden die hij eerder in het bezoek aan Kiev gaf, zijn de leveringen van machinegeweren en artillerie.

De premier onderstreepte ook nog dat België het eerste land was om het initiatief van de Oekraïense president te steunen, om graantransporten te financieren vanuit Oekraïense havens naar derde landen in het zuiden (Somalië en Sudan dus) om hongersnood daar te vermijden. “Voor ons is dat interessant vanuit twee perspectieven. Langs de ene kant help je de Oekraïense landbouw, de Oekraïense economie. Langs de andere kant help je om een voedselcrisis in de oorlog te vermijden”, aldus de premier.

België trekt concreet 10 miljoen euro uit voor dat ‘Grain from Ukraine’-initiatief. “Symbolisch is dat heel sterk”, aldus minister Lahbib. “We proberen de hongersnood te vermijden door zelf bij te dragen aan het transport van graan naar landen die daar een tekort aan hebben.”

De Croo had daarbij ook lof voor de Oekraïners. “Zij hebben het heel moeilijk, ze staan onder druk, maar tezelfdertijd zijn ze heel genereus. Het is een land dat openstaat voor de hele wereld en redeneert volgens een heel hedendaagse manier. Daartegenover staat Rusland, dat redeneert volgens een manier van honderd jaar geleden en zich op een heel imperialistische manier blijft gedragen.”

Tijdens hun tijd in Kiev hadden De Croo en Lahbib verschillende ontmoetingen. Lahbib sprak zo haar Oekraïense ambtsgenoot Dmitro Koeleba. “We spreken elkaar regelmatig. Binnenkort zien we elkaar ook weer voor de NAVO”, aldus de minister. Centraal in de gesprekken staan “het proces om lid te worden van de EU, aangezien Oekraïne kandidaat is, en ‘accountability’, het vervolgen van misdaden van agressie van Rusland”, zei ze.

Ons land helpt het Internationaal Strafhof met twee juridische experts. “Dat maakt deel ook uit van de wederopbouw. Als we een gezonde Oekraïense maatschappij willen opbouwen zonder rancune, moet gerechtigheid zijn geschied. Daarom moeten bewijzen verzameld worden.”

In totaal heeft België al 221,7 miljoen euro aan steun vrijgemaakt voor Oekraïne sinds de start van de oorlog. Het gaat om 145 miljoen euro militaire steun en 76,7 miljoen euro civiele steun. België vangt daarnaast ook meer dan 61.000 Oekraïense oorlogsvluchtelingen op.