In Borodjanka, een stad op zowat 50 kilometer ten noordwesten van Kiev, zagen de premier en de minister en hun delegatie de verwoesting die was aangericht door de raket- en luchtaanvallen van de Russische troepen. Ze stonden ook even stil bij een van de kunstwerken van Banksy. Georgiy Jerko, de burgemeester van Borodjanka, en Oleksi Koeleba, de gouverneur van de oblast van Kiev, leidden de premier en de minister rond. Volgens hen kan Borodjanka worden beschouwd als een “grote plaats van misdaad”.

“Dit is onwaarschijnlijk aangrijpend, en hier zie je enkel nog de schade. Hier hebben honderden mensen gewoond en hier zijn tientallen mensen gewoon geëxecuteerd”, zei De Croo in Borodjanka. “Als je hier rondkijkt, zie je geen enkele militaire installatie. Dit zijn woonblokken, waarvan de Russische luchtmacht beslist heeft ze te vernietigen.”

Bezet

Forensische teams uit verschillende landen, zoals België, zijn ter plaatse gekomen om vast te leggen wat er is gebeurd. “Wij hebben expertise in ons land om dit soort documentatie te doen”, aldus De Croo. “Dit soort documentatie is pas het begin, daarna moet er gerechtigheid komen.”

Borodjanka was een van de zwaarst door Russische bombardementen getroffen Oekraïense plaatsen, onmiddellijk na de start van de Russische invasie op 24 februari. Gedurende weken hebben de Russische soldaten de stad bezet. In april bevrijdden Oekraïense soldaten Borodjanka. In totaal zijn 1.011 infrastructuurvoorwerpen verwoest of beschadigd, waaronder 522 privéwoningen en 24 appartementsgebouwen, twee scholen en alle administratieve gebouwen. Voor de oorlog telde Borodjanka 13.000 inwoners.

Boetsja

Daarna ging de delegatie naar Boetsja. Na de terugtrekking van de Russische troepen zijn honderden lichamen aangetroffen, waaronder 73 lichamen in een massagraf aan een kerk. In totaal zijn 458 lichamen van burgers aangetroffen Boetsja, dat zo een symbool werd voor de oorlogsmisdaden gepleegd in Oekraïne.

In het gebouw zagen De Croo en Lahbib een fototentoonstelling van onder andere de opgraving van het massagraf. “Dit toont aan hoe gruwelijk oorlogen zijn en dat dit zo snel mogelijk moet stoppen”, aldus minister Lahbib in Boetsja.

Misdaden

Ze haalde de misdaden aan die er zijn gepleegd op de burgerbevolking. “We zien kinderen, burgers, die zonder reden in koelen bloede zijn doodgeschoten”, zei ze. “We kunnen dit enkel aan de kaak stellen en hopen dat gerechtigheid zal geschieden, ook om te kunnen denken aan de reconstructie en vrede.”

Ook de strijd tegen propaganda is belangrijk. “De Russen zeggen - ondanks de foto’s - dat alles in scene is gezet. Nu moeten we verzekeren dat de gerechtelijke vervolging correct verloopt”, zei ze.

De minister wees erop dat België is betrokken bij de bewijsgaring en de juridische procedure, onder meer op het niveau van het Internationaal Strafhof. “Volgend jaar komen twee experts op vlak van plaatsen van misdaad aan, om alle elementen te verzamelen en om te verzekeren dat gerechtigheid geschiedt.”

SPILNO

Na Boetsja en Borodjanka hield de delegatie ook even halt bij SPILNO, een centrum waar het VN-kinderfonds Unicef sociale diensten verleent. België is daarvan medefinancierder. De Croo en Lahbib namen ook even de tijd voor de kinderen in het centrum.

Daarmee komt een einde aan het bezoek aan Oekraïne van De Croo en Lahbib. Zij kwamen zaterdagochtend toe in de Oekraïense hoofdstad, voor een bezoek dat uit veiligheidsoverwegingen tot het allerlaatste moment was stilgehouden. Ze kondigden er een nieuw hulppakket van in totaal 37,4 miljoen euro aan. Daarin zit onder meer Belgische financiering voor graantransport uit Oekraïense havens naar Somalië en Soedan, als onderdeel van het initiatief ‘Grain from Ukraine’ van de Oekraïense president Volodimir Zelenski.