Kersvers staatssecretaris Alexia Bertrand (Open Vld): ‘Veel mensen van de MR hadden begrip voor mijn beslissing’

“Sorry, sorry, ik heb totaal geen vat meer op mijn agenda.” Twee uur na onze afspraak komt nieuwbakken staatssecretaris Alexia Bertrand (43) eindelijk aan op haar kabinet na een kernkabinet dat zwaar is uitgelopen en niet tot een akkoord kwam. Haar bureau in de Financietoren oogt nog feestelijk en pas ingewijd. Overal staan bloemen die ze van haar collega’s kreeg.

Nog in haar bureau: 7 potten met wat ooit allicht bloeiende orchideeën waren. Ze blijken een erfenis van haar voorgangster Eva De Bleeker, die - met haar groene vingers - de planten nog een tweede kans wou geven. Symbolisch. “Ik heb heel lieve berichtjes gekregen van Eva”, vertelt Bertrand. “Ze wenst me oprecht succes en blijft beschikbaar. Dat getuigt van veel klasse. Ik heb enorm veel respect voor haar.”

Vond u het terecht dat zij ontslag moest nemen?

Bertrand: “Ik ga daar niet veel over zeggen. Dat is een keuze van de partij.” (denkt na) “De politiek is wel een heel harde wereld, zelfs gewelddadig soms. Tien jaar heb ik aan de balie gewerkt als advocaat, maar daar heb ik dat nooit gezien. Hoe sommige politici worden aangevallen in de pers… De politiek houdt soms te weinig rekening met de mensen.”

Het strafste is: De Bleeker gaat uiteindelijk nog gelijk krijgen. In maart zal het begrotingstekort bijna zeker slechter uitvallen dan voorzien.

“Dat is nog af te wachten. Ik reken er wel op dat de begroting voor alle regeringspartners nu een prioriteit wordt. Dan heeft deze triestig episode op het einde van de rit toch tot iets positiefs geleid.”

Tot nu toe was de begroting absoluut geen prioriteit? De Bleeker werd zelfs vanuit haar eigen partij niet altijd gesteund.

“Ik was er niet bij. Maar een begroting, dat is een optelsom van alle beslissingen en dus de verantwoordelijkheid van de héle regering. Ik kan de pen van ministers niet vasthouden of zelf hervormingen opstellen. Een goede samenwerking met de vicepremiers is dus essentieel. Ik heb natuurlijk geen toverstokje om een begrotingsevenwicht tegen 2024 te toveren, dat zal sowieso niet lukken. Maar ik kan wel in het oog houden dat beslissingen niet té veel geld kosten én doorduwen voor hervormingen die ook geld in het laatje kunnen brengen. Daar hoop ik toch een kleine, bescheiden invloed op te hebben. Ik heb ook niet de arrogantie te zeggen dat ik het beter ga aanpakken dan Eva. Ik ga het misschien wel anders doen, maar dat lijkt me normaal.”

De Europese Commissie gaf ons land een serieuze vingertik. De slechtste van Europa, al dan niet samen met Slowakije. En dat is niet te wijten aan de steunmaatregelen, benadrukken ze. Gaat de regering dat dan ook niet meer beweren?

“De slechte cijfers zijn niet te wijten aan de steunmaatregelen tijdens de corona- en energiecrisis. Dat klopt. Dat tekort slepen we al 10 jaar als erfenis mee. Maar de (nominale) begroting zou wel nooit zo diep in het rood zijn gegaan zonder die crisissen.”

De begroting houdt nu nog geen rekening met de btw-verlaging op energie, terwijl jullie wel al weten dat die verlengd wordt en dus voor een extra kost zal zorgen. Dat is toch niet erg verantwoordelijk?

“Niemand weet hoe die energieprijzen gaan evolueren. En dus zegt de Europese Commissie dat het te onzeker is om dat in de begroting in te schrijven. Andere landen doen dat ook niet en de Europese Commissie heeft daar ook geen kritiek op.”

U heeft in Brussels Parlement veel kritiek gehad op de desastreuze begroting van Sven Gatz. En nu stapt u over naar zijn partij. Is dat geloofwaardig?

“Ik vind dat niet contradictorisch. Gatz zat in een regering met veel linkse partijen. Hij kan proberen het schip recht te houden, maar de rest van de regering moet mee. Ik heb hem altijd gezegd: ‘Gelukkig dat u er bent, want ik zou zelfs niet weten hoe veel erger het dan zou zijn!’”

Dat zal ook uw rol zijn.

“Het is een ondankbare taak, dat weet ik. Want de grootste successen die een staatssecretaris van Begroting bereikt worden nooit publiek. Het is binnenskamers dat je meer ‘shit’ vermijdt. Maar aan de burger kan je moeilijk zeggen: het is dankzij mij dat de begroting niet nog meer ontspoord is.”

Ziet u dat constante ellebogenwerk eigenlijk zitten?

“Het is ondankbaar maar ik heb er geen 10 seconden over nagedacht. Als je de kans krijgt een klein verschil te maken in het leven van mensen, dan moet je die grijpen. Gaan ze weten dat ik dat verschil heb gemaakt? Waarschijnlijk niet. Maar het draait niet om mijn ego. Maar ik zal vanbinnen wel voldoening hebben om te weten dat ik erger voorkomen heb.”

Was u niet liever minister van Buitenlandse Zaken geweest?

“Eigenlijk niet. Maar ik was wel teleurgesteld over de manier waarop de aanstelling van Hadja Lahbib gelopen is. Ik zat die dag in het Brussels Parlement. Alle media waren daar aanwezig en zeiden dat ik het zou worden. Een telefoontje van de voorzitter dat ik het niet zou worden, was wel fijn geweest. Nu vernam ik het via de pers. Pas 2 dagen later heb ik Georges-Louis Bouchez gehoord. Dat had anders gekund.”

Heeft u al met Bouchez gebeld sinds uw overstap naar Open Vld? Ik las dat u hem had proberen bellen voor het bekend raakte, maar dat was niet gelukt.

“Ik heb hem nog niet aan de lijn gehad.”

Oei, dat is veelzeggend.

“Nee, dat is geen probleem. Ik heb ongelooflijk veel mensen van de MR aan de lijn gehad, die alle begrip hadden voor mijn beslissing. En Georges-Louis heeft mij wel gefeliciteerd en na de aanstelling van Hadja Lahbib hebben wij dat wel uitgepraat hé. We zijn nadien nog samen gaan eten.”

Binnen de Open Vld-top zijn veel mensen de ‘oppositie’ en kritiek van Bouchez op de premier toch grondig beu? Op het partijbureau heeft u hem zelfs een ‘klein kind’ genoemd.

“Mijn voorzitter Egbert Lachaert heeft duidelijk de limiet gesteld. Het waren moeilijke weken voor Open Vld. Dan is het niet leuk als uw zusterpartij u nog eens aanvalt. Maar goed, het is niet omdat je eens kwaad wordt op je kinderen, broers of zussen dat er geen liefde meer is hé (lacht). Het positieve aan Bouchez is dat je hem altijd kunt zeggen wat je denkt. Hij doet dat ook, al zou ik het niet op dezelfde manier doen. Dat is niet mijn stijl.”

Het is ook niet de stijl van een ander deel van de MR, zo horen we. Ook zij hebben last van die harde uitspraken.

“Dat klopt, ze zouden hem soms wat willen ‘polijsten’, maar je verandert mensen niet. Mijn oma zei altijd: mensen veranderen niet meer na hun 25ste. Dus als u met iemand trouwt moet u goed weten wat zijn sterktes en zwaktes zijn, want dat gaat nooit meer veranderen.” (lacht)

Bij uw aanstelling verschenen er portretten, waarin u ‘jonkvrouw Alexia Bertrand’ genoemd werd. Vond u dat vervelend, die stempel?

“Ik ben blij dat u daarover begint! Iemand heeft dat op Wikipedia gezet, maar dat is fout. Mijn vader is baron, omwille van zijn verdiensten als bedrijfsleider, maar die titel stopt bij hem.”

Uw vader behoort tot de 20 rijkste Belgen. Hoe is het eigenlijk om zo rijk te zijn als de zee diep is?

“O my God! Dat is een rare vraag, want ik ben opgevoed met de waarden van hard werken. Wij zijn allemaal werkmachines. Vanaf de eerste maand dat ik werkte heb ik aan pensioensparen gedaan. Zo ben ik opgevoed: niets is verworven en je zal ervoor moeten werken. Mijn vader zei ons altijd: jullie hebben zoveel chance gehad en zoveel gekregen, dat jullie nooit voldoende kunnen teruggeven aan de maatschappij. Ik ben er mij enorm van bewust dat niet iedereen zoveel kansen krijgt. Wij hebben de kans gehad om af en toe mooie vakanties te doen, maar ik heb absoluut niet in een jetsetwereld geleefd.”

Na uw aanstelling werd door kwatongen gefluisterd dat u er bij de fiscale hervorming wel voor zou zorgen dat de belangen van de rijkste Belgen behartigd zouden worden.

(schrikt) “Daar word ik eigenlijk triest van, dat men ervan uitgaat dat ik niet neutraal zou kunnen oordelen over wat het beste is. Iedereen heeft belangenconflicten, maar de meeste zijn onzichtbaar.” (fel) “Bij mij staat dat hier geschreven, hé. (wijst naar haar voorhoofd) Iedereen weet dat en ik vind die transparantie belangrijk. Ik heb op mijn eerste dag als staatssecretaris ook meteen alle banden met het bedrijf van mijn vader doorgeknipt. Maar wat is het gevaarlijkste in de politiek? Al de belangenconflicten rond de tafel die niét gekend zijn.”

Zou u aan de rijkste Belgen durven vragen om meer belastingen te betalen zodat de gewone middenklasse meer overhoudt?

“Ik volg hierin de lijn van Open Vld. We moeten mensen steunen die hard werken, die vroeg opstaan om de kost te verdienen, op alle manieren. Mijn eerste vakantiejob was bij de Quick, ik was toen 16. Ik heb daar veel van geleerd. De manier waarop mensen soms omgingen met die werknemers was erg: plateaus naar u schuiven of op de grond gooien. Dat zijn mensen met lage lonen, die hard werken en meer respect verdienen. Het is voor dié mensen dat ik een verschil wil maken.”