Waarom houdt de politie een nationale actiedag? "Niet streng genoeg voor geweld tegen agenten"

Aanleiding voor de actiedag is de dood van een jonge agent in Schaarbeek begin deze maand. Een man viel toen een politiepatrouille aan met een mes. Een van de agenten overleefde de aanval niet. Voor de politievakbonden is de maat meer dan vol, ze klagen het geweld tegen de politie aan en eisen meer respect, niet alleen van de samenleving, maar ook van de federale regering en van Justitie. Daarnaast is er wrevel over de loopbaanregeling: de voordelige pensioenregeling wordt tegen 2030 afgebouwd en een beloofde loonsverhoging wordt deels teruggedraaid.

Er zijn dus meerdere grieven, maar het geweld tegen politie-agenten is een van de voornaamste redenen voor de actiedag. Er moet eindelijk eens veel strenger opgetreden worden tegen geweld, zegt Vincent Houssin, ondervoorzitter van de liberale politievakbond VSOA.

"Brusselse politici minimaliseren deze feiten al zo lang. Al meer dan 20 jaar kaarten we geweld tegen de politie aan, al meer dan 10 jaar zijn we bezig met een actieplan. Het wordt eens tijd dat de overheid eindelijk effectief werk maakt van nultolerantie."

Na de dood van de agent in Schaarbeek besliste minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) om versneld in te grijpen. De geplande strafverzwaringen voor geweld tegen agenten wordt vervroegd, en de gevraagde nultolerantie wordt uitgebreid. "Het is al de vierde minister op rij die zoiets aankondigt", zegt Houssin. "Dezelfde minister kondigde dit in 2020 al aan. Het feit dat ze nu samenzitten en omzendbrieven moeten aanpassen, is het bewijs dat ze zelf aanleveren dat geweld tegen politie en hulpverleners niet streng genoeg aangepakt wordt."

De politie zit mee aan de tafel over die omzendbrieven, maar vaak zit het hem in de toepassing, zegt Houssin. "We hebben wetten, koninklijke besluiten, omzendbrieven, maar in de praktijk zien we dat het niet op de juiste manier toegepast wordt. Justitie is niet streng genoeg, er is een te laks beleid, er zijn te weinig middelen. Ook bij de politie stellen we vast dat slachtoffers in de kou blijven staan."

Na de moord op de agent in Schaarbeek kwam er overleg tussen de politie en de bevoegde ministers, er kwamen afspraken, het leek alsof de plooien waren gladgestreken. "Vooral de politici hebben laten uitschijnen dat de plooien zijn gladgestreken", reageert Houssin. "Er is een groot verschil tussen een perscommuniqué dat nog tijdens een vergadering wordt uitgestuurd, terwijl er nog onderwerpen besproken werden, en werkelijke daden."

Houssin kan moeilijk inschatten hoeveel agenten straks in Brussel op straat komen, maar hij verwacht een hoge opkomst. "Er zijn veel bussen ingelegd, veel mensen komen met het openbaar vervoer. Vergeet ook niet dat de dienstverlening blijft draaien, we staken niet. Veel agenten nemen verlof of recup om mee te manifesteren. Maar de manifestatie is zeer groot. Hoe verwachten politici dat er meer respect is voor de politie, als de politici zelf geen respect tonen voor de politie?" Hij sluit niet uit dat er later nog acties volgen.

Het is een complexe problematiek, reageert minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) in "De ochtend" op Radio 1. "We hebben al een tijd geleden de handschoen opgenomen om van de strijd tegen geweld tegen de politie een absolute prioriteit te maken. Vandaar de omzendbrief, die we lang hebben besproken met de vakbonden. Daar staan alle instrumenten waarmee we onze politiemensen beter kunnen uitrusten."

Er zijn heel veel concrete maatregelen die een verschil kunnen maken, maar we zien ze niet in de praktijk, is de kritiek van de politievakbonden. De overheid die zich burgerlijke partij stelt in strafrechtelijke procedures van geweld tegen de politie, bijvoorbeeld. "We hebben daar onmiddellijk de daad bij het woord gevoegd, en voor alle gevallen van incidenten waar de federale of lokale politie bij betrokken is, roep ik op om dat te doen", zegt Verlinden.

Er is wel een verschil tussen de feiten en de effectieve bestraffing, zegt Verlinden. "Het zijn rechters die moeten beslissen over bestraffing en vervolging, dat kom niet toe aan de minister van Binnenlandse Zaken en niet aan de minister van Justitie. Maar het is niet omdat er niet gestraft wordt, dat dat niet wil zeggen dat er geen procedure is. Vanuit de politiek moeten we het signaal geven dat geweld onaanvaardbaar is. Wie zorgt voor onze veiligheid, moeten we ook goed beschermen."

De politie voert vandaag ook actie voor betere loopbanen. Onderhandelingen met de vakbonden leidden uiteindelijk tot een akkoord, dat vervolgens niet gerespecteerd werd tijdens de begrotingsonderhandelingen. De politievakbond VSOA is mild voor minister Verlinden en vindt dat de regering haar niet gesteund heeft.

"Het is mijn heel duidelijke ambitie om politiemensen zo snel mogelijk te verbeteren in hun loonspositie en het beroep aantrekkelijker te maken", zegt Verlinden. "Na lang overleg met de bonden kwam er een akkoord waardoor agenten na 20 jaar eindelijk meer loon konden krijgen. Binnen de regering is gezien de budgettaire context dan beslist om die loonsverhoging gefaseerd uit te voeren. Ik heb dat ook vastgesteld, maar ik zal niet nalaten om de verbetering van hun statuut op tafel te leggen bij elke mogelijke gelegenheid."