Word je liever aangereden door een roekeloze fietser of zelfverzekerde automobilist?

© iStock
Urbain Vandormael
Urbain Vandormael Expert autosector. Schrijft op Knack.be wekelijks over nieuwigheden in autoland.

Nergens vallen er meer fietsdoden in het verkeer dan in Vlaanderen. En hoe groter de auto, hoe groter het gevaar. Een verwittigde voetganger of fietser is er twee waard.

Ben je een zwakke weggebruiker, dan woon je best niet in een buurt waar veel BMW’s rijden. BMW-bestuurders zijn namelijk de meest agressieve bestuurders van allemaal, zo blijkt uit een Britse studie. Logisch, vinden de onderzoekers, want deze wagens trekken ‘sportieve’ chauffeurs aan. In de studie wordt het podium van agressieve chauffeurs vervolledigd door Land Rover- en Audi-bestuurders.

Ook de stelling dat bestuurders van duurdere wagens meer verkeersovertredingen begaan, blijkt niet zomaar een fabeltje van gefrustreerde fietsers. Studiebureau ARCADIS onderzocht enkele jaren geleden de veiligheid van de tram- en busbanen in Mortsel, naar aanleiding van een dodelijk ongeval op het tramspoor. En wat bleek? De meeste ongevallen werden veroorzaakt door … vrouwelijke BMW-chauffeurs.

(tekst gaat verder onder de foto’s)

BMW X61
BMW X61© Urbain Vandormael
Audi SQ7
Audi SQ7© Urbain Vandormael

‘Het is gevaarlijk om daar verregaande conclusies aan vast te knopen’, meent verkeersexpert Mark Keppens van ARCADIS. ‘Mijn echtgenote rijdt al vijftien jaar in een BMW en heeft nog nooit een ongeval veroorzaakt. Maar de eerlijkheid gebiedt me om te zeggen: toen we op terreinonderzoek gingen in Mortsel, zagen we voor onze ogen een ongeval met een links afslaande auto, bestuurd door, jawel, een vrouw in een BMW.’

Over het algemeen geldt: hoe groter de auto, hoe groter het gevaar voor de zwakke weggebruiker. Voor fietsers en voetgangers is de komst van SUV’s dus slecht nieuws.

Grotere wagens geven een vals veiligheidsgevoel.

Mark Keppens (ARCADIS)

Keppens: ‘Grotere wagens geven een vals veiligheidsgevoel. Je zit hoger, je hebt een beter zicht over wat er zich in je omgeving afspeelt, je voelt je veiliger, maar daardoor heb je de neiging om minder goed op het verkeer te letten. En neem je sneller risico’s.’

‘In een SUV heb je het gevoel dat je alles onder controle hebt, maar je vergeet dat je voertuig zwaarder dan gemiddeld is en bijgevolg minder wendbaar. SUV’s scoren over het algemeen niet goed in veiligheidstests. Een van de criteria bij zulke tests is namelijk: de impact op de andere weggebruikers bij een ongeval.’

Overlevingskans

Waar loop je als zwakke weggebruiker het grootste gevaar: in de stad of in landelijk gebied?

Daar bestaan geen sluitende cijfers over, maar het lijkt veilig om aan te nemen dat je beter af bent in de stad. Simpelweg omdat daar de kans kleiner is dat je aangereden wordt door een voertuig aan hoge snelheid. De overlevingskans daalt exponentieel naarmate de snelheid van de tegenligger stijgt: als je frontaal aangereden wordt door een voertuig aan 30 km per uur, heb je als fietser 90 procent kans op overleven; gebeurt de aanrijding aan 70 km per uur, dan daalt die overlevingskans tot amper 10 procent.

Word je liever aangereden door een roekeloze fietser of zelfverzekerde automobilist?
© Urbain Vandormael

Alsof dat nog niet erg genoeg is, worden fietsbestuurders ook nog eens fiscaal gediscrimineerd. Mensen die met de auto naar het werk rijden, betalen beduidend minder belastingen dan de schade die ze veroorzaken: luchtvervuiling, ongevallen, files …

Fietsen naar het werk brengt dan weer geld op voor de maatschappij. Het Canvas-programma Terzake liet onlangs een kosten-batenanalyse maken voor het traject Brussel-Leuven, met de wagen of de fiets. Transport & Mobility Leuven, dat de studie uitvoerde, kwam tot veelzeggende cijfers. De rit heen en terug Brussel-Leuven met een dieselwagen heeft een externe kost van € 5,19 aan ziektekosten, ongevallen of economische schade door files. De autobestuurder betaalt daarvoor € 2,20 belastingen. Voor datzelfde traject met een benzinewagen betaalt de bestuurder € 4,15 belastingen. Kortom, de vervuiler betaalt niét!

De kwaliteit van onze fietspaden moet niet onderdoen voor die bij onze noorderburen, die toch als voorbeeld worden aangehaald.

De rit Leuven-Brussel met een elektrische fiets vertegenwoordigt een externe kost van € -6,09. De belasting voor de fietser: € 0,41. Diezelfde rit met een gewone fiets kost de maatschappij € -10,74. Belasting voor de fietser: € -0,14. Griet De Ceuster, directeur van Transport & Mobility Leuven: ‘Elke kilometer die je met de fiets rijdt, draagt bij aan de gezondheid van de maatschappij. Fietsers zijn minder ziek, minder afwezig op het werk en veroorzaken minder ziekenhuiskosten.’

Een mogelijke oplossing voor die fiscale onrechtvaardigheid is rekeningrijden, zoals nu al bestaat voor vrachtwagens. Of de fiscale aftrek voor autogebruik pas toestaan vanaf een bepaald aantal kilometers tussen de woon- en werkplaats.

‘Het systeem zit fout’, analyseert Keppens. ‘De overheid beloont werknemers die files creëren. De vergoeding voor woonwerkverplaatsingen moet niet gericht zijn op afstand, maar op nabijheid. Hoe dichter je bij je werk woont, hoe hoger de vergoeding. Het mobiliteitsbudget, als alternatief voor de firmawagen, is een stap in de goede richting. Als je een firmawagen hebt, kan je vanaf april kiezen voor een mobiliteitsbudget als alternatief. Je kan je mobiliteit zelf invullen, op de meest duurzame manier.’

Word je liever aangereden door een roekeloze fietser of zelfverzekerde automobilist?
© Urbain Vandormael

Het goede voorbeeld: Kopenhagen

Vlaanderen telt het hoogste aantal fietsdoden per miljoen inwoners in heel Europa. Tussen 2010 en 2013 daalde het aantal verkeersdoden bij voetgangers in Vlaanderen wel met 23 procent, maar het aantal fietsslachtoffers steeg met 8 procent.

Hebben we, naast oplettende autobestuurders, ook nood aan betere fietspaden? De kwaliteit van onze fietspaden moet niet onderdoen voor die bij onze noorderburen, die toch als voorbeeld worden aangehaald. Een groot probleem is echter dat lokale besturen nauwelijks financiële middelen hebben om te investeren in infrastructuur voor zwakke weggebruikers. In steden als Kopenhagen, waar meer fietsen dan auto’s rondrijden, wordt een doorgedreven beleid gevoerd ten gunste van de zwakke weggebruiker.

Op veel plaatsen worden gescheiden fietspaden niet aangelegd voor de veiligheid van de fietser, maar om de autobestuurder vlotter te laten rijden.

Mark Keppens (ARCADIS)

Keppens: ‘Sinds 2016 stellen we bij ARCADIS een Sustainable City Index op, waarbij steden over de hele wereld worden beoordeeld op hun leefbaarheid en duurzaamheid. En wat zien we: steden die sterk inzetten op mobiliteit of auto’s willen bannen, zoals Stockholm en Singapore, halen de hoogste scores.’

Vlaanderen staat niet helemaal stil. In steeds meer steden staat duurzame mobiliteit steeds hoger op de politieke agenda. Er worden duizenden fietsen letterlijk langs de weg geparkeerd, waar je ze voor een dag kan huren. Het is een strategie waar verkeersdeskundigen wel brood in zien: pomp zoveel mogelijk fietsen in de stad en de zwakke weggebruikers zullen vanzelf sterker worden. Maar we zijn er nog niet, vertelt Mark Keppens: ‘In Antwerpen heeft men de aanleg van fietsstations stopgezet, omdat ze het gigantisch succes niet kunnen bijbenen. We moeten net méér investeren in duurzame mobiliteit. Trouwens: op veel plaatsen worden gescheiden fietspaden niet aangelegd voor de veiligheid van de fietser, maar om de autobestuurder vlotter te laten rijden.’

Eerlijk is eerlijk: ook fietsers kunnen zich gedragen als arrogante en gevaarlijke klootzakken. Vraag maar in Amsterdam, waar voetgangers massaal klagen over de dominantie van tweewielers in het stadsverkeer. Ja, zelfs onder zwakke weggebruikers onderling bestaat er een hiërarchie. Blijft de vraag: word je liever aangereden door een fietser of een automobilist?

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content