Direct naar artikelinhoud
AchtergrondOorlog in Oekraïne

Nieuwe satellietbeelden tonen zwakheden van Russische defensie in Cherson aan

Satellietbeeld 1 (zie kaart): Russische versterkingen in Novotrojitske, Cherson.Beeld ISW/Maxar

Na zijn terugtrekking over de Dnjepr legt het Russische leger in het oosten van Cherson in sneltempo nieuwe loopgraven aan. Die verdedigingsgordel moet vooral de Krim beschermen. Maar nieuwe en gedetailleerde satellietbeelden tonen meerdere zwakheden, die Oekraïne de komende weken zou kunnen uitbuiten.

Rusland trok zich op 11 november terug van de westoever van de Dnjepr, waarna het Oekraïense leger de stad Cherson en de omgeving ervan volledig kon bevrijden. Maar al enkele weken eerder, begin oktober, begonnen de Russen aan de uitbouw van een drieledige verdedigingslinie op de oostelijke oever van de rivier, blijkt uit nieuwe satellietbeelden die de Amerikaanse denktank Institute for the Study of War (ISW) bestelde en analyseerde.

Op tientallen plaatsen, van aan het schiereiland Kinboern in het westen, tot aan de Krim in het zuiden en de grens met de provincie Zaporizja in het oosten, zijn ondertussen nieuwe Russische defensieve stellingen gebouwd (rode punten op de kaart hieronder). Het gaat om loopgraven, bunkers, artilleriebeschuttingen, antitankgrachten, drakentanden die tanks moeten tegenhouden, enzovoort.

Maar, zo zegt het ISW: die nieuwe verdedigingslinies bevatten meerdere zwakheden waarbij het Oekraïense leger al getoond heeft dat het ze kan uitbuiten.

Zwakheid 1: open flanken langs de velden

De meeste nieuwe defensieve posities van de Russen bevinden zich langs hun directe aanvoerlijnen vanuit de Krim en Zaporizja, met name de grote verharde wegen (stippellijnen op de kaart). Het satellietbeeld hieronder toont bijvoorbeeld de E58-snelweg ongeveer halfweg tussen Cherson-stad en Melitopol in Zaporizja. Maar wat opvalt, is dat de loopgraaf zich loodrecht op de weg bevindt. “Dit soort versterkingen vormt dus meer een uitgebouwde wegblokkade dan een deel van een eengemaakte defensieve verdedigingslijn”, aldus het ISW.

De loopgraven stoppen al na enkele tientallen meters in het veld, slechts op een handvol plaatsen zijn ook loopgraven doorheen de velden aangelegd. En daar zit de zwakheid: de Russen kunnen met dit soort posities wel het Oekraïense leger tegenhouden dat zich over de weg zou begeven, maar niet wanneer het eenvoudigweg via het veld áchter de loopgraven zou naderen. Nochtans hebben de Oekraïners dat al meerdere keren gedaan bij vorige tegenoffensieven, zoals in Charkiv en in het westen van Cherson.

“De meeste Russische fortificaties zouden zeer kwetsbaar zijn voor omsingelingen over de open velden. Veel van de versterkingen langs de wegen reiken niet ver voorbij de wegen zelf, vaak net ver genoeg om van beide kanten een goed schootsveld op de weg zelf te hebben. Maar de meeste van deze posities hebben open flanken die eindigen in het midden van velden.”

Satellietbeeld 2: Russische loopgraven in Stepne, op de oostoever van de Dnjepr in Cherson.Beeld ISW/Maxar

Zwakheid 2: risico op omsingeling

Die lokale omsingelingen dreigen zich bovendien ook op een hoger operationeel niveau voor te doen bij een eventueel Oekraïens offensief. “De Russische troepen lopen het risico dat ze aangevallen worden op hun onbeschermde flanken. Ze zouden zelfs volledig omsingeld kunnen worden als de Oekraïners in staat zijn de Dnjepr over te steken tussen Cherson-stad en Nova Kachovka, ten noorden van de meeste Russische versterkingen, en tegelijkertijd zouden aanvallen vanuit het schiereiland van Kinboern.

Het ISW benadrukt overigens wel dat het zich niet uitspreekt over de mogelijkheden van het Oekraïense leger tot een tegenoffensief in de regio, enkel over de Russische defensie.

Zwakheid 3: de klok tikt

Het is al vaker gezegd: het Russische leger doet er momenteel alles aan om de situatie aan het front in Oekraïne te stabiliseren, zodat het in tussentijd zijn leger kan herbevoorraden, en meer reservisten kan trainen om hen in het voorjaar naar Oekraïne te sturen voor een nieuw lenteoffensief. Voor Oekraïne daarentegen is het zaak de Russen die rusttijd niet te gunnen en in het offensief te blijven.

Met zijn verdedigingslinies probeert Rusland dan ook allicht om een eventuele Oekraïense opmars te vertragen, eerder dan volledig tegen te houden. Een verdedigingsgordel in meerdere linies moet dan ook toelaten om tijd te winnen indien de eerste gordel doorbroken wordt, om nieuwe troepen naar het gebied te halen, zij het vanuit andere regio's aan het front of - op langere termijn - vanuit de militaire trainingskampen in Rusland.

Lees ook

Modder doet grondoffensieven in de Donbas stokken. Maar achter de linies bereidt Oekraïne de volgende fase al voor

Wat als ‘Generaal Winter’ dit keer niet langer Poetins bondgenoot, maar vijand is?

De artillerie van Oekraïne verslijt in hoog tempo - en dat wordt ook voor het Pentagon een probleem

Volgens het ISW baseert Rusland zich daarbij op zijn inschatting dat het zelf waarschijnlijk meerdere maanden nodig zou hebben om door een gelijkaardige Oekraïense defensie te breken. “Maar vorige Oekraïense tegenoffensieven zijn tot nu toe vaak veel sneller verlopen, eens ze gelanceerd werden. Als Oekraïne opnieuw eerder in enkele weken dan in enkele maanden op meerdere plekken door de Russische verdediging kan breken, zou Rusland verplicht worden elders aan het front troepen weg te halen.” Lees: waardoor net die delen van het front weer zwakker worden.

Satellietbeeld 3: Een Russische defensieve stelling in Velyka Blahovisjtsjenka. Te zien is een antitanklinie, een loopgraaf en dwars daarop achterliggende versterkingen.Beeld ISW/Maxar

Zwakheid 4: gemobiliseerden verdedigen eerste lijn

Van belang is tot slot ook wie er waar wordt gestationeerd in de Russische versterkte posities. Volgens de Amerikanen heeft Rusland “waarschijnlijk vooral gemobiliseerde troepen in de eerste defensielinies gestationeerd, en meer ervaren en professionele eenheden naar de tweede en derde lijn gebracht”.

Het is een strategie die ook in de Donbas al is gezien: ‘verse' troepen die de gaten aan het front moeten dichten, terwijl de meer ervaren troepen kunnen uitrusten en herbevoorraad worden achter het front. Als dat ook in Cherson gebeurt, kan het een eventuele Oekraïense opmars versnellen.

Waarom is dit gebied zo belangrijk?

Sowieso tonen de vele verdedigingswerken aan dat het oosten van Cherson voor het Kremlin van cruciaal belang is. En dat is het ook met recht en reden. “De aanvoerlijnen die de Russen willen verdedigen in Cherson zijn bijna alle overblijvende routes die essentieel zijn voor militaire operaties in Zuid-Oekraïne”, zegt het ISW. Zo lopen er slechts twee snelwegen van de Krim naar het Oekraïense vasteland in Cherson. Als Oekraïne die onder controle krijgt, heeft het op twee zeer cruciale vlakken een belangrijk voordeel.

Ten eerste wordt de Krim dan afgesneden van de rest van Rusland, en zelfs de controle over één snelweg zou al een grote aderlating voor de Russische logistiek in de regio zijn. Aangezien de Krimbrug nog altijd buiten werking is voor zwaar vrachtverkeer, zou het schiereiland dat al in 2014 door Rusland werd geannexeerd, zo goed als volledig afgesneden en in de tang genomen kunnen worden door Oekraïne. Dit punt is meteen de reden waarom het Russische leger volgens berichten een oude, slechts gedeeltelijk verharde weg aan het verbeteren is in de uiterst oostelijke verbinding tussen de Krim en het vasteland, de schoorwal van Arabat.

Een tweede belangrijk voordeel van de bevrijding van het oosten van Cherson zou zijn dat Oekraïne dan op termijn verder vanuit westelijke richting kan oprukken richting Melitopol in Zaporizja. Met bijkomende druk vanuit het noorden zou het de Russen in Zaporizja dan van twee kanten kunnen omsingelen. Voor Rusland zou verlies van Cherson dus mogelijk de finale slag kunnen zijn.

Oekraïense militairen aan het front.Beeld Anadolu Agency via Getty Images