Streng coronabeleid in China blijft overeind te midden van ongekende protestgolf: ‘A4-revolutie’ zwelt aan, Chinese politie rukt massaal uit

Terwijl de rest van de wereld de zwaarste coronaregels al lang heeft laten varen, blijft China halsstarrig vasthouden aan een zeer streng ‘zerocovidbeleid’. De Chinese bevolking is nochtans moegetergd door de herhaaldelijke lockdowns en ook de Chinese economie lijdt er stevig onder. Nu lijkt de maat voor veel Chinezen vol. Ze trekken massaal op straat om hun onvrede te uiten. Grootschalige protesten hebben zich nu al naar ten minste acht grote steden verspreid.

De meeste demonstranten klagen over de buitensporige coronaregels, maar sommigen richtten hun woede nu dus zelfs op president Xi Jinping, de machtigste leider van China sinds de jaren 80. In een geverifieerde video is te zien en te horen hoe een menigte in Shanghai zaterdag scandeerde: “Xi Jinping! Treed af! CCP! Treed af!” (CCP is De Communistische Partij van China).

Ondertussen wil de Chinese regering van geen ontevredenheid onder het volk weten. “Onder het leiderschap van de Chinese Communistische Partij en met de steun van het Chinese volk zal onze strijd tegen het coronavirus succesvol zijn”, klonk het bij Zhao Lijian, de woordvoerder van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. De Chinese regering heeft wel besloten om ten minste enkele van de bekritiseerde beperkingen te versoepelen. Volgens waarnemers lijkt dat vooral bedoeld om de groeiende woede op straat te beteugelen.

Vandaag heeft de Chinese politie haar aanwezigheid in een aantal metropolen aanzienlijk verhoogd. Zo was de politie duidelijk aanwezig in hoofdstad Peking, maar ook in Shanghai en andere grootsteden. De agenten onderzochten er ook gsm’s van passanten.

Shanghai, de dichtstbevolkte stad van China, lijkt het brandpunt te zijn van de protesten. De oplopende frustraties over het regeringsbeleid komen na steeds terugkerende lockdowns die hele steden en regio’s lamleggen, vooral nu er een nieuwe ‘golf’ van besmettingsgevallen opspeelt. Gisteren meldde China 39.791 nieuwe coronabesmettingen. Vandaag steeg het aantal nieuwe dagelijkse gevallen tot 40.347 - de vijfde opeenvolgende dag met een recordaantal gevallen - waarvan 36.525 zonder symptomen.

“De feiten hebben volledig bewezen dat elke versie van het preventie- en bestrijdingsplan de test van de praktijk heeft doorstaan”, reageerde een commentator van de staats- en partijkrant ‘People’s Daily’. Er werd gepleit voor een “effectieve uitvoering van de antivirusstrategie”, wat in het communistische jargon kleine veranderingen betekent, maar ook duidelijk gemaakt dat de regering van Xi niet van plan is van koers te veranderen.

Het stadsbestuur van Peking heeft wel aangekondigd dat het niet langer poorten of hekken zal plaatsen om de toegang tot appartementencomplexen te blokkeren waar besmettingen werden gevonden. Dit naar aanleiding van een fatale brand in een flatgebouw in Urumqi.

KIJK. De felle protesten in China begonnen in Urumqi, nadat tien mensen omkwamen bij een flatbrand. De strenge lockdown in de stad zou de reddingsoperatie voor de flatbewoners hebben bemoeilijkt

Die dodelijke brand vormt de directe aanleiding voor de demonstraties, die dit weekend ook in Peking, Wuhan (waar de epidemie ooit begon), Chengdu, Xian en Nanjing werden gehouden. Tien mensen, onder wie drie kinderen, kwamen om toen de brandweer niet dicht genoeg bij het brandend gebouw kon komen in Urumqi, de hoofdstad van Xinjiang, in het uiterste noordwesten van China.

Bewoners gaven de schuld aan lockdown-gerelateerde maatregelen die de reddingspogingen belemmerden. In het flatgebouw zouden niet alleen deuren zijn vergrendeld vanwege coronamaatregelen, ook zouden reddingswerkers het gebouw moeilijk hebben kunnen bereiken door hekken die waren geplaatst vanwege de lockdown. Sommige slachtoffers zouden ook - uit angst de coronaregels te overtreden - hun woning niet direct hebben durven verlaten. In Urumqi mogen bewoners al honderd dagen praktisch de deur niet uit.

Chinese ambtenaren reageerden aanvankelijk verbolgen op die aantijgingen en ontkenden dat de late hulpverlening iets met de coronabeperkingen te maken had. Ook zeiden ze dat “het vermogen van sommige bewoners om zichzelf te redden te zwak was”. Dat laatste viel heel slecht en bleek olie op het vuur, vooral op de Chinese sociale media ging het los tegen de lockdowns. De meeste van die berichten zijn al verwijderd.

Inwoners van Urumqi mogen nu weer met de bus boodschappen doen, hebben de autoriteiten beslist. Ook kunnen bepaalde ondernemingen weer open, melden media. Het zijn slechts kleine toegevingen van de regering.

Dit weekend gebruikte de politie in Shanghai pepperspray tegen demonstranten. Ook in andere steden had de politie de grootste moeite om demonstraties, waaronder in de hoofdstad, te onderdrukken. Er zijn veel mensen opgepakt, om hoeveel demonstranten het juist gaat is niet duidelijk.

“Openlijk verzet komt zelden voor in China, vooral wanneer het gericht is tegen de centrale regering en de regerende Communistische Partij”, benadrukt de Hongkongse krant ‘South China Morning Post’ vanochtend. Deze ongewone uiting van frustratie en publieke woede in veel delen van het land vormt “een grote uitdaging voor het leiderschap van de sterke man Xi Jinping en zijn coronabeleid”, schrijft de goed ingevoerde krant.

De protesten breidden zich vandaag overigens ook uit naar Hongkong. Tientallen mensen gingen daar de straat op. De stad met een speciale status binnen China kende al eerder aanhoudende massaprotesten over onder meer de macht van China in Hongkong. President Xi trok daarop de touwtjes aan. Door een nieuwe veiligheidswet werd het in 2020 makkelijker voor de autoriteiten om activisten in Hongkong op te pakken.

Volgens waarnemers is het feit dat nu ook in onder meer hoofdstad Peking op straat geprotesteerd wordt tegen het regime van Xi en tegen de Communistische partij niet alleen bijzonder en ongekend, maar ook heel dapper van de demonstranten. In China is het buitengewoon gevaarlijk om openlijk kritiek te uiten op de secretaris-generaal van de Communistische Partij (Xi). Je loopt het risico in de gevangenis te belanden.

Vanwege de censuur die op de sociale media onmiddellijk intrad rond de protesten, zwaaien Chinezen op straat nu demonstratief met witte A4-tjes. In een video van dit weekend zijn tientallen studenten te zien die op hun campus staand en zwijgend stukken wit papier vasthouden. Soortgelijke taferelen deden zich ook voor in andere grote steden, ook in Peking.

Er hoeft ook geen tekst op de papieren. Iedereen in China weet heel goed waar de woede over gaat. Inmiddels zijn de blanco velletjes een symbool van het verzet geworden. Er wordt al gesproken van de zogenaamde ‘A4-revolutie’ of van de ‘blanco vel-revolutie’.

China’s strenge coronamaatregelen laten intussen veel boeren in het land geen andere keuze dan de gewassen te vernietigen die zij niet langer weten te verkopen. Er ontstaan daardoor steeds meer zorgen over voedseltekorten, die ook weer leiden tot extra woede op sociale media. Het vervoer van gewassen wordt bemoeilijkt door quarantaineverordeningen en door verkeerscontroles op de wegen die samenhangen met coronamaatregelen.

De Verenigde Naties vragen China intussen om het recht op vreedzaam protest te respecteren. Ze roepen de regering op om mensen niet zomaar op te pakken voor enkel het deelnemen aan zo’n vreedzame demonstratie en het uiten van hun mening. De autoriteiten moeten bij hun reactie op de protesten rekening houden met de internationale afspraken over mensenrechten.

De VN spreken zich ook uit over het Chinese coronabeleid. De VN zeggen er tijdens de hele pandemie al op te hebben aangedrongen dat beperkingen door de overheid altijd proportioneel moeten zijn, met het oog op de wetenschappelijke en medische adviezen.

Meerdere overheden hebben vandaag een reactie gegeven op de Chinese demonstraties. De Amerikaanse regering zegt achter het recht op vreedzaam demonstreren te staan, zowel in de VS als in de rest van de wereld. De Amerikanen noemden China’s strikte lockdownbeleid daarnaast “buitensporig”.

De Britse minister van Buitenlandse Zaken zei in een reactie dat het duidelijk is dat het Chinese volk erg ontevreden is over de maatregelen die hen worden opgelegd. “Ik denk dat de Chinese overheid moet luisteren naar wat die mensen te zeggen hebben”, zei hij tegen verslaggevers. De Duitse president liet weten de protesten in China “te begrijpen”.

KIJK. Chinese arbeiders vluchtten vorige maand voor strenge coronamaatregelen in de Foxconn-fabriek in de stad Zhenghou - dat is de grootste iPhone-fabriek ter wereld

KIJK. Beelden van eerder dit jaar tonen hoe mensen in Shanghai het uitschreeuwen tijdens harde lockdown