LIVE. 12 juryleden uitgeloot op grootste terreurproces ooit: 7 vrouwen en 5 mannen

Het duurde nog tot 23.20 uur voor ook de 24 reserve-juryleden uitgeloot waren. Eén man wiens naam daarbij uit de urne werd gehaald, bleek net een kwartier eerder vertrokken te zijn. Zijn dossier zal overgemaakt worden aan het Brusselse parket, zodat hij eventueel kan vervolgd worden.

Het proces kan nu echt van start gaan, aanstaande maandag 5 december. Op die zitting zal de voorzitter de identiteiten van alle partijen nagaan en de nodige toelichtingen geven aan jury en partijen. Dinsdag kan het federaal parket vervolgens beginnen aan de voorlezing van zijn 500 bladzijden tellende akte van beschuldiging. 

Het zal uitkijken worden of er maandag al geselecteerde juryleden afwezig blijken, en hoeveel er in de loop van het proces afhaken.

 Voorzitter van het Brusselse hof van assisen Florence Massart heeft nu alle juryleden gehoord die een vrijstelling hebben gevraagd. Tweehonderd van hen kregen ook een vrijstelling.

Heel wat kandidaat-juryleden werden vrijgesteld vanwege medische attesten of geboekte vliegtickets voor een privéreis. Er passeerden nog verschillende werknemers van de MIVB, een burgerlijke partij, en gezondheidswerkers die slachtoffers van de aanslagen verzorgd hebben. Verschillende kandidaten hadden ook een persoonlijke band met slachtoffers van de aanslagen of kennen beschuldigden of advocaten.

Ook stelde een man dat Brahim, de broer van beschuldigde Salah Abdeslam, de echtgenoot van zijn zus had aangevallen in 2014. Hij werd vrijgesteld. Net als een man die bij de NMBS werkt en met een glimlach zei dat zijn afwezigheid tot nog meer stakingen zou leiden. De zwangerschap van zijn vrouw bleek de doorslaggevende factor.

Veel kandidaat-juryleden kregen geen vrijstelling. Het ging even goed over alleenstaande ouders als om mensen die professionele problemen aanhaalden. Verschillende kandidaten zeiden ook dat ze slachtoffer hadden kunnen zijn van de aanslagen, bijvoorbeeld omdat ze de metro namen naar het werk.

Opvallend: ook de man die vanochtend bij aankomst zei dat hij zich als jurylid zou kunnen wreken op onrecht dat dat hem in zijn jeugd werd aangedaan, legde een vliegticket voor en werd vrijgesteld.

Na een korte pauze volgt de loting van 12 effectieve en 24 vervangende juryleden. Vervolgens kunnen het openbaar ministerie en de advocaten van de verdediging nog elk 18 juryleden wraken. Ook de voorzitter van het hof van nog juryleden wraken als er meer dan 8 van hetzelfde geslacht zijn.

Vandaag worden uit 700 opgeroepen Brusselaars 12 effectieve en 24 reservejuryleden gekozen voor het grootste terreurproces ooit in ons land. Maar hoe verandert je leven als je plots jurylid moet zijn? Wat als je één zittingsdag mist? En krijg je een vergoeding? “Je loon wordt doorbetaald door de overheid”, legt VTM NIEUWS-journaliste Nathalie Dyck uit.

Nadat de voorzitter alle verzoeken van de kandidaat-juryleden gehoord heeft, gaat men over tot de loting van de jury. Vervolgens kunnen het openbaar ministerie en de advocaten van de verdediging nog elk 18 juryleden wraken. Ook de voorzitter van het hof van nog juryleden wraken als er meer dan 8 van hetzelfde geslacht zijn.

Voorzitter van het hof Laurence Massart verklaarde aan het begin van de zitting dat jurylid zijn geen keuze is, maar een burgerplicht. "Het proces gaat weken of zelfs maanden duren, maar in tegenstelling tot wat sommigen denken gaan jullie 's avonds wel naar huis. Het zijn normale werkdagen." 

 Voor het Brusselse hof van assisen heeft atleet Kevin Borlée een vrijstelling gekregen om te zetelen als jurylid. "Niet om medische redenen, dat begrijpen jullie wel", aldus voorzitster Laurence Massart. Andere kandidaten die werden vrijgesteld zijn verhuisd uit Brussel, hebben een medisch certificaat of werken bij de MIVB, die burgerlijke partij is in de zaak. Een vrouw verloor onlangs haar vader en zei niet in staat te zijn om het proces te volgen, een andere vrouw was via haar echtgenoot, een politieagent, van dichtbij betrokken bij de aanslag in Maalbeek.

Ook de directeur-generaal van de Belgische Senaat werd vrijgesteld, omdat een aantal betrokken partijen een rechtszaak hebben lopen tegen de Belgische staat.

De meesten die een aanvraag voor een vrijstelling hebben ingediend, worden evenwel niet vrijgesteld. Vaak toont de voorzitter zich streng: een man die aanvoerde dat zijn vrouw ziek is en dat hij haar regelmatig naar de spoed moet voeren, werd niet vrijgesteld omdat hij geen medisch attest kan voorleggen. Een vrouw die zich ongerust toonde dat haar zaak failliet zou gaan, omdat haar medezaakvoerder de zaak alleen zou moeten runnen, kreeg evenmin een vrijstelling. Tegen een vrouw die opperde dat ze bang is voor de emotionele impact van het proces, zei de voorzitster dat ze haar goed zal begeleiden. Daarnaast kregen verschillende kandidaat-juryleden die aanvoerden dat ze het Frans onvoldoende beheersten nul op het rekest. Hetzelfde gebeurde bij een vrouw die zich ongerust maakte over haar verblijf aan de Belgische kust in mei. 

De advocaten van de verschillende beschuldigden zijn tevreden dat het assisenproces eindelijk van start kan gaan, zeven jaar na de feiten en na een uitstel door de discussie over de beschuldigdenbox. Over de redenen waarvoor ze juryleden zullen wraken, geven ze geen commentaar.

"Ik kijk naar mensen die rechtstreeks of onrechtstreeks geraakt zijn door de aanslagen, maar ik ga daarbij geen bepaalde groepen viseren", zegt meester Xavier Carrette, advocaat van beschuldigde Ibrahim Farisi. "Ik zal natuurlijk wel een selectie maken van degenen die uitgeloot worden. Maar voor het zover komt, verwacht ik wel dat er heel wat mensen nog zullen vragen om vrijgesteld te worden. Het is historisch dat er zoveel kandidaten worden opgeroepen, maar het wordt dan ook een zeer lang proces."

 "Voor de samenstelling van de jury heb ik geen vooraf bepaalde criteria om deze of gene te wraken", klinkt het bij meester Stanislas Eskenazi, advocaat van Mohamed Abrini.

Bij de start van het proces heeft beschuldigde Osama Krayem geweigerd om recht te staan voor de voorzitter van het hof, Laurence Massart. De voorzitster had de beschuldigden een voor een gevraagd om recht te staan om hun identiteit te bevestigen.

Eerst aan de beurt was beschuldigde Mohamed Abrini. Abrini, met korte baard, bevestigde zijn naam, leeftijd, beroep, verblijfplaats en geboorteplaats. Na hem was het de beurt aan Osama Krayem, de Zweed van Syrische origine. Krayem, met lange haren, weigerde recht te staan voor de voorzitter, die even verbaasd opkeek, maar daarna onverstoord aan Krayem vroeg om zijn gegevens te bevestigen. Krayem, die er compleet ongeïnteresseerd bijzat, weigerde telkens te antwoorden.

Na Krayem kwamen de zeven andere aanwezige beschuldigden aan de beurt, te beginnen met Salah Abdeslam, eveneens met korte baard. Allen bevestigden hun identiteit, zonder meer. Voorzitter Massart stelde ook dat Oussama Atar, die vermoedelijk omkwam in Syrië, niet aanwezig is en dus bij verstek wordt berecht.

In de beschuldigdenbox zitten zeven beschuldigden. Smail en Ibrahim Farisi, die als vrije mannen verschijnen, zitten aan een tafel voor de box

"We vrezen allemaal dat er niet voldoende juryleden zullen zijn voor een proces dat zo lang zal duren." Dat zegt meester Sébastien Courtoy, de advocaat van beschuldigde Smail Farisi, bij aankomst in de rechtbank. Er worden 12 effectieve en 24 plaatsvervangende juryleden. Of die 36 juryleden voldoende zullen zijn, zal blijken in de komende maanden, zegt Courtoy. "Iedereen is er bang voor dat het er niet voldoende zijn. Je mag er maar 24 verliezen, als je dan een griepvirus hebt of Covid-19, en het gaat hier wel intensief zijn. Normaal gezien gaat het lukken, maar ik ben er niet bepaald gerust in."

"We hopen een neutrale en onafhankelijke jury te hebben, en die zullen we ook hebben", aldus Courtoy ook. Hij wijst erop dat er verschillende redenen zijn om een jurylid te wreken, zoals het beroep van een jurylid dat niet compatibel is om jurylid te zijn. Waar hij als advocaat zelf naar zal kijken wil hij niet zeggen, want de reden voor een wraking mag niet worden bekendgemaakt.

Courtoy verwacht van het proces dat zijn cliënt vrijgesproken wordt. "Zoals hij is vrijgesproken in het Parijse luik, hoop ik ook dat hij wordt vrijgesproken in het Belgische luik", zegt hij. "Mijn cliënt voelt zich slecht en goed, goed omdat het proces begint, slecht omdat hij hier zit met mensen waarmee hij niets te maken heeft."

 Meester advocaat Anthony Mallego, advocaat van Sébastien Bellin, een voormalig professioneel basketbalspeler die gewond raakte bij de aanslag op de luchthaven van Zaventem, verwacht zich alvast aan een lange zitting. "Het is voor ons de eerste echte procesdag", zegt meester Mallego. "De hele discussie over de box voor de beschuldigden was voor ons minder belangrijk. Vandaag is dat wel, ook al hebben we als burgerlijke partij geen inspraak in de samenstelling van de jury. Ik vind het belangrijk dat de kandidaat-juryleden niet alleen de advocaten voor de beschuldigden zien, maar ook die voor de slachtoffers. Ik vrees wel dat het voor iedereen een heel lange dag kan worden."

"Ik heb geen ideale jury in mijn hoofd", gaat de advocaat verder. "Mijn ervaring leert dat een jury altijd goed is samengesteld en altijd een correct verdict velt. Ik ga ervan uit dat ook deze jury zijn taak ter harte zal nemen. Dit wordt weliswaar een heel lang proces, en we gaan moeten zien welke impact dat gaat hebben op de juryleden, maar ik heb er alle vertrouwen in dat we het einde zullen halen met een voltallige jury."

Meester Adrien Masset, advocaat voor slachtoffervereniging V-Europe die zich ook burgerlijke partij heeft gesteld, vindt wel dat er te weinig onderzoek is geweest naar de impact die een dergelijk lang en moeilijk proces kan hebben op de betrokkenen, ook de juryleden. 

 Onder de kandidaat-juryleden die woensdag toestroomden viel vaak te horen dat ze zouden vragen om een vrijstelling. "Ik heb veel verantwoordelijkheden op mijn werk en kan me niet zomaar vrijmaken voor zes à negen maanden. Ik heb daarnaast nog een familie, wat het zeer moeilijk maakt", zei Thibault uit Ukkel. 

Een ander jurylid, Charlotte uit Watermaal, noemde het proces dan weer "heel ongelukkig". "Je kan zo'n proces niet aandoen aan 36 burgers. Ze zijn daar psychologisch en professioneel niet op voorbereid. Zelf ga ik ook om een vrijstelling vragen. Ik ben veel te gevoelig om al die gruwelbeelden te zien. Ook organisatorisch is het moeilijk, met een puber thuis en mijn werk."

Een ander kandidaat-jurylid gaf dan weer aan absoluut wel te willen zetelen. Hij zei dat het een kans zou zijn om zich te wreken voor het onrecht dat hem in zijn jeugd werd aangedaan door "de Marokkanen in Brussel". Hij zei ook dat hij sowieso levenslang zou eisen.

Maandag moet uiteindelijk het proces echt van start gaan, met de identificatie van de partijen en een toelichting van de voorzitter. Dinsdag is het de bedoeling om te starten met de voorlezing van de akte van beschuldiging, 469 pagina's lang.