Veilinghuis excuseert zich voor geplande verkoop van Congolese schedels

Drie 19e-eeuwse menselijke schedels uit Congo zouden op 14 december bij veilinghuis Vanderkindere uit Brussel en via de internationale website van veilinghuis Drouot onder de hamer gaan, als "lot 405" tussen schilderijen, juwelen, handtassen, bontjassen, meubels en andere antiquiteiten. Maar na felle kritiek uit binnen- en buitenland houdt het veilinghuis de verkoop nu in. 

Veilinghuis Vanderkindere "excuseert zich oprecht" om een lot van drie menselijke schedels te hebben aangeboden, die te maken hebben met het koloniale verleden van België. "Wij ondersteunen geenszins het leed en de vernedering die volkeren hebben moeten ondergaan tijdens koloniale activiteiten. We bieden onze verontschuldigingen aan, aan iedereen die zich door deze verkoop gekwetst voelt."

De foto en de informatie over de schedels zijn inmiddels van de website van het veilinghuis verdwenen. Het gaat over drie schedels uit het eind van de 19e eeuw. Op een van de schedels staat in het Frans een tekst geschreven: "Ik heb deze schedel uit de vijgenboom van de dood losgemaakt (boom met menselijke offergaven) in het dorp Bombia op de Mongala op 5 mei 1894." Getekend Louis Laurent. Dat was een arts uit Namen, die betrokken was bij Belgische militaire operaties in Congo in die tijd. 

Een tweede schedel is volgens de beschrijving van het veilinghuis van "een kannibaal uit Bangala" en een derde schedel met een voorhoofdsjuweel "van de Arabische chef Munie Mohara, gedood door sergeant Cassart in Augoï op 9 januari 1893". 

Het Franse tijdschrift Paris Match bracht de verkoop aan het licht. Na de publicatie werd "lot 405" met de drie schedels offline gehaald. Wie de eigenaar is van de menselijke resten maakt het veilinghuis Vanderkindere niet bekend. Tijdens dezelfde veiling op 14 december worden nog tal van Congolese voorwerpen "uit de toenmalige collectie van dokter Laurent" aangeboden.

Het veilinghuis Vanderkindere schatte dat de schedels tussen 750 en 1.000 euro zouden opbrengen. "Tussen 750 en 1.000 euro: ziedaar de geschatte prijs van de waardigheid van drie mensen", reageert de organisatie "Mémoire coloniale et lutte contre les discriminations". "Alsof de mensen een tweede keer vermoord worden", zegt Geneviève Kaninda aan de RTBF. "Het koloniale geweld blijft zich herhalen." De organisatie is van plan om een klacht in te dienen.

Nadia Nsayi, onderzoeker en auteur van "Dochter van de dekolonisatie" reageert scherp: "De verkoop van schedels is onaanvaardbaar. In juni keurde België een wet goed om roofkunst uit Congo terug te geven. De aangekondigde verkoop van Congolese schedels toont dat België ook nood heeft aan een wettelijk kader om menselijke resten (die door kolonialen als oorlogsbuit naar België werden geroofd) terug te geven aan families en gemeenschappen in oud-kolonies."

Net nu is een parlementaire commissie over het koloniale verleden van België bijna klaar met haar werkzaamheden. Een van de geplande aanbevelingen gaat over de teruggave van menselijke resten uit de koloniale periode die zich in Belgische musea of publieke verzamelingen bevinden. Commissievoorzitter Wouter De Vriendt (Ecolo-Groen) stelt voor om de teruggave te bestuderen en desgevallend mogelijk te maken op basis van het "Home"-project. Dat is een samenwerking tussen verschillende diensten en musea zoals het AfricaMuseum of het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen.  

In het geval van de Brusselse veiling gaat het echter om privébezit, dat te koop wordt aangeboden. De partij Ecolo wil daarom de handel in menselijke resten verbieden. "Men verkoopt geen lijken. Dit moet veranderen. Stoffelijke overschotten, ook die van mensen die gedood zijn in de koloniale periode, hebben recht op absoluut respect," zegt Rajae Maouane, een van de co-voorzitters van Ecolo.