Mathias De Clercq (Open VLD): ‘We hebben heel bewust niet op cultuur bespaard in Gent’

Voor de tweede keer op rij moet het Gentse stadsbestuur zware besparingen doorvoeren. ‘Dat was niet nodig geweest als de indexering van het Gemeentefonds de inflatie had gevolgd’, zegt burgemeester Mathias De Clercq.

Zo goed als alle Vlaamse steden en gemeenten staan zwaar onder druk door de financiële crisis. Niet het minst Gent, dat een hoge schuldenlast heeft. Voor de tweede keer in een dik halfjaar tijd moet de stad besparingen doorvoeren. Net voor de zomer moest het stadsbestuur op zoek naar 81 miljoen euro en deze week werd een nieuwe besparingsronde afgesloten die goed is voor nog eens 21 miljoen euro. ‘Gent en alle andere Vlaamse steden en gemeenten staan voor de grootste financiële uitdaging in vijftig jaar’, zegt Gents burgemeester Mathias De Clercq (Open VLD). ‘We mogen de mensen ook niet wijsmaken dat er snel beterschap in zicht is, want dat is niet zo. Daarom hebben we ondanks de moeilijke omstandigheden toch besloten om een buffer van 10 miljoen euro aan te leggen. Zo zijn we beter gewapend tegen mogelijke nieuwe schokken die nog op ons afkomen.’

Hoe komt het dat zo goed als alle Vlaamse steden en gemeenten in heel slechte papieren zitten?

Mathias De Clercq: De problemen zijn begonnen in de covidperiode. Niet alleen hadden we toen heel wat extra uitgaven, er kwam ook veel minder geld binnen. Door een tijdelijke vrijstelling van bedrijfsbelastingen in te voeren, liepen we bijvoorbeeld 10 miljoen euro mis. Horeca-uitbaters hoefden ook geen terrastaksen te betalen omdat ze hun klanten een hele tijd alleen buiten mochten ontvangen. Daarnaast vielen de inkomsten van onze musea en sportcentra grotendeels weg en kwam er veel minder parkeergeld binnen. Dat heeft een gigantische impact gehad op de financiën van de stad.

En daar is de stadskas nog niet van hersteld?

De Clercq: Nee, want de pandemie was nog niet voorbij of de oorlog in Oekraïne begon. Daardoor zijn duizenden vluchtelingen overal in Vlaanderen terechtgekomen. En wie heeft al die mensen opgevangen? De steden en gemeenten natuurlijk. We hebben daarvoor wel financiële steun gekregen van de Vlaamse overheid, maar die dekt lang niet alle kosten. In Gent hebben we aan de Oekraïnecrisis al een miljoen euro meer uitgegeven dan we van Vlaanderen kregen. Dat komt vooral doordat we al die Oekraïners op een waardige manier in degelijke gebouwen willen opvangen. Door de oorlog in Oekraïne zijn de energie- en grondstofprijzen dan ook nog eens door het dak gegaan. Vandaag moeten gezinnen veel meer betalen om hun huis te verwarmen of te verbouwen, en dat is voor een stad niet anders. De jaarlijkse factuur voor onze openbare verlichting alleen al is ondertussen van 2,8 tot meer dan 5 miljoen opgelopen. En alsof dat allemaal nog niet moeilijk genoeg was, worden we nu ook nog met een enorme inflatie geconfronteerd, met een snelle stijging van de lonen van het stadspersoneel tot gevolg. We hebben dit jaar al vijf loonindexeringen achter de rug en volgens prognoses van het Planbureau zullen er volgend jaar zeker nog twee volgen.

Vlaamse steden staan voor de grootste financiële uitdaging in 50 jaar.

Vandaar dat Gent nu al voor de tweede keer dit jaar zwaar moet besparen?

De Clercq: Wij waren gewoon het eerste stadsbestuur dat de ernst van de situatie inzag. Daardoor hebben we voor de zomer al een budgetwijziging voor dit jaar doorgevoerd. Liefst 81 miljoen euro moesten we toen zien te vinden. Het grootste deel van dat bedrag hebben we uit onze eigen werking als stadsbestuur kunnen halen. Maar doordat de inflatie ondertussen ongemeen hard is doorgeschoten, hebben we een tweede budgettaire oefening moeten maken om 21 miljoen euro te vinden. Dat was een heel grote uitdaging, maar ik zie het ook wel als een kans.

Een kans?

De Clercq: In moeilijke omstandigheden als deze moet je keuzes maken die duidelijk laten zien waar je voor staat. Ook dit keer hebben we eerst onderzocht hoe we op onze eigen werking konden besparen voor we naar andere domeinen zijn gaan kijken. Van meet af aan stond vast dat we niet zouden raken aan onder meer zorg, onderwijs, kinderopvang en veiligheid. We hebben ook heel bewust niet bespaard op jeugdwerking en cultuur.

In tegenstelling tot Antwerpen, bedoelt u?

De Clercq: Cultuur zit diep in het DNA van onze stad en is ook onlosmakelijk met onze economie verweven. Aangezien de sector het tijdens de pandemie al ontzettend moeilijk heeft gehad, wilden we zeker niet snijden in de huid van de vele culturele organisaties en initiatieven in onze stad. Ook daarmee laten we zien waar Gent voor staat.

Waarop wordt er dan wél bespaard?

De Clercq: Een van de ingrepen die we doorvoeren, is dat het stadsmarketingfonds, dat allerlei initiatieven ondersteunt, wordt geschrapt. Dat is goed voor een besparing van 250.000 euro. Net zoals in veel andere Vlaamse steden en gemeenten zullen we ook op onze openbare verlichting moeten besparen. Binnenkort zal de verlichting van zondag- tot en met woensdagnacht tussen middernacht en vijf uur ’s ochtends worden gedoofd. Zo sparen we een miljoen euro uit.

Doet de Vlaamse overheid ondertussen genoeg om de steden en gemeenten bij te staan?

De Clercq: De cijfers spreken voor zich. Het Gemeentefonds wordt jaarlijks met 3,5 procent geïndexeerd terwijl de inflatie vandaag ongeveer 12 procent is. De Vlaamse overheid heeft wel een tussenkomst voorzien, maar daarmee wordt het gat totaal niet dichtgereden. Aangezien Gent 40 procent van zijn inkomsten uit het Gemeentefonds haalt, zitten we daardoor met een groot probleem. Dat geldt natuurlijk ook voor andere steden en gemeenten. Vandaar dat de burgemeesters van de centrumsteden de Vlaamse en federale overheid onlangs hebben opgeroepen om ons veel beter te ondersteunen. Had de indexering van het Gemeentefonds de inflatie gevolgd, dan was deze besparingsronde niet eens nodig geweest. Wil men vermijden dat de steden en gemeenten de komende tijd besparingen moeten doorvoeren die echt voelbaar zijn voor de burgers die er wonen en de bedrijven en organisaties die er actief zijn, dan moet zowel Vlaanderen als het federale niveau dringend een tandje bijsteken.