Stad Bachmoet is slachtbank: ‘Honderden doden per dag, ze stormen gewoon met hun wapen naar voren’

Een Amerikaanse hoge militair vergeleek de situatie in de Donbas deze week met de nieuwe Duitse Netflix-hit Im Westen nichts Neues. Die film, naar de gelijknamige antioorlogsroman van Erich Maria Remarque uit 1928, toont wars van alle heroïek de horror van de laatste dagen van de Eerste Wereldoorlog aan het westelijke front in België en Frankrijk. Enkele Duitse tieners, die bij hun oproeping nog stonden te springen om te mogen gaan vechten, komen er in een hel terecht die ze zich in hun ergste nachtmerrie niet hadden kunnen voorstellen.

Vandaag, meer dan honderd jaar later, lijkt de geschiedenis zich te herhalen, maar dan duizenden kilometers verderop in het oosten van Oekraïne. De volledig kapotgeschoten stad Bachmoet en de loopgraven eromheen vormen momenteel het zwaartepunt van de oorlog, met gevechten die sinds het begin van de Russische invasie nog niet eerder zo hevig waren. Beelden op sociale media die meer aan de slag om Verdun of bij de Somme doen denken, tonen verschrikkelijke omstandigheden waarbij soldaten kniediep in de modder lopen, met temperaturen die ook overdag niet langer boven het vriespunt uitkomen.

Knooppunt

Het Russische grondoffensief om Bachmoet, een regionaal centrum in de provincie Donetsk met voor de oorlog meer dan 70.000 inwoners, begon vier maanden geleden op 1 augustus. Bachmoet vormt een belangrijk knooppunt van wegen en spoorwegen, onder andere de snelwegen richting Donetsk-stad, Loehansk en de Russische grens passeren hier.

Maar veel vooruitgang is er sinds de start van het offensief nog niet geboekt. “Het Russische leger lijkt niets geleerd te hebben uit vorige campagnes die talloze mensenlevens hebben gekost”, zegt onder andere de Amerikaanse denktank Institute for the Study of War (ISW).

Majoor en militair historicus Tom Simoens (KMS Brussel) is het daarmee eens, en gaat zelfs verder. “Het offensief om Bachmoet is in mijn ogen een nog slechter uitgevoerde versie van dat om bijvoorbeeld Severodonetsk en Lysytsjansk, twee andere steden in de Donbas die Rusland in de zomer veroverde. Rusland paste daar zijn favoriete tactiek toe: eerst alles platbombarderen met artillerie en daarna de infanterie erop af sturen.”

Nieuwe dag, nieuwe doden

Vandaag doet het Russische leger rond Bachmoet hetzelfde, maar met minder artilleriegranaten doordat hun voorraden beginnen te slinken. Bovendien lopen de gemobiliseerde infanterietroepen zich keer op keer vast op de Oekraïense verdediging.

“Een modern leger voert oorlog volgens de tactiek van de combined arms warfare, waarbij meerdere types troepen en wapensystemen met elkaar samenwerken”, zegt Simoens. “Eén plus één kan op die manier drie worden. Maar dat vereist goed opgeleide en goed geleide troepen. En die heeft Rusland niet. Dus blijven ze granaten afschieten, waarna de volgende reeks infanteristen naar de slachtbank wordt gestuurd. En als het niet lukt, proberen ze het de dag erna nog eens.”

Een Oekraïense arts in het enige militaire hospitaal van Bachmoet omschrijft het in The New York Times als volgt: “De gemobiliseerden nemen een wapen en lopen gewoon recht naar voren zoals in de Sovjet-tijd. Als ze worden neergeschoten, komt de volgende en die doet net hetzelfde.”

Oekraïens president Volodymyr Zelensky noemde het offensief in Bachmoet eind oktober al “waanzin van het Russische commando”. Oekraïense en westerse schattingen, ondersteund door fragmentarische beelden vanop het slagveld, spreken over honderden Russische doden per dag.

De laatste weken en dagen claimen Russische oorlogscorrespondenten wel enige vooruitgang in enkele dorpen ten zuiden van de stad. De toename van de gevechten wijst erop dat Rusland waarschijnlijk meer ervaren troepen die uit Cherson zijn teruggetrokken nu rond Bachmoet inzet om een doorbraak te proberen forceren. Ook bij de Oekraïners zijn de verliezen allicht groot, al wordt aangenomen dat zij dankzij westerse hulp beter op de slechte omstandigheden zijn voorbereid.

‘Rationeel niet te verklaren’

Vraag is wat het belang is van die kleine terreinwinst. Volgens het ISW is Bachmoet van “beperkt operationeel of strategisch nut”. Ook Simoens begrijpt de Russische obsessie met de stad niet. “Rationeel valt dit offensief niet te verklaren. Zelfs als Oekraïne uiteindelijk zou beslissen zich hier terug te trekken, wacht de Russen een nog sterkere verdedigingsgordel rond de grotere steden Slovjansk en Kramatorsk. Het slimste vanuit Russisch standpunt zou dan ook zijn zich hier in te graven en ondertussen troepen trainen achter het front. Maar ik denk dat Rusland zich hier heeft vastgereden en een trofee nodig heeft.”

Naast het reguliere Russische leger dat de gaten in het front opvult met gemobiliseerde militairen, wordt Bachmoet soms ook gezien als het privéslagveld van het private huurlingenleger van de Wagner-groep. Poetins ‘chef-kok’ Jevgeni Prigozjin rekruteerde onder andere in de Russische gevangenissen om criminelen in te zetten als wat soms omschreven wordt als ‘kanonnenvoer’.

Mogelijk speelt ook de interne Russische machtsstrijd dus een rol. Prigozjin lijkt er veel voor over te hebben om zijn invloed in het Kremlin te vergroten en te kunnen tonen dat zijn Wagner-troepen in tegenstelling tot het reguliere leger wél in staat zijn successen te boeken.