"We kunnen niet meer wachten, we moeten het morgen doen, morgen dinsdag 22 maart": ruim 6 jaar na de aanslagen start het grootste assisenproces ooit in ons land 

Op dinsdag 22 maart 2016 om 7.58 uur ontploft een eerste bom in het oude gedeelte van de vertrekhal van de luchthaven van Zaventem ter hoogte van de incheckbalie van Delta Airlines. 11 seconden later volgt een tweede explosie aan de andere kant, in het nieuwe gebouw van de luchthaven bij de incheckbalie van Brussels Airlines. De chaos is compleet. De vertrekhal ligt in puin en overal liggen slachtoffers. Wie kan zoekt zich een weg naar buiten tussen de brokstukken en de zwarte rook die de vertrekhal vult. Andere slachtoffers worden naar buiten gedragen. De aanwezige hulpdiensten op de luchthaven en militairen dienen de eerste zorgen toe op de stoep buiten aan de vertrekhal. Omdat het gebouw dreigt in te storten, wordt de hele luchthaven geëvacueerd. 

Zowat een uur later om 9.10 uur ontploft ook een bom in de metro in het station Maalbeek in Brussel. Ook hier is de impact enorm. Brand, rook, glas, brokstukken, een oorlogstafereel. Slachtoffers zijn verbrand of verminkt door de kracht van de explosie. De gewonden worden naar buiten gedragen en verzorgd op het voetpad in de Wetstraat. Militairen snellen te hulp. Bussen en ziekenwagens rijden af en aan om de gewonden naar Brusselse ziekenhuizen te brengen.

32 mensen komen om het leven. 16 op de luchthaven en 16 in de metro. Vele honderden mensen raken gewond. 

De daders die zich opbliezen tijdens de aanslagen waren Najim Laacharaoui, Ibrahim El Bakraoui en Khalid El Bakraoui. Ze zijn geboren en getogen in ons land, maar radicaliseerden en ontwikkelden een diepe haat tegenover het Westen. Laacharaoui radicaliseerde in Molenbeek in een moskee in de buurt van Zwarte Vijvers. Hij vertrekt in 2013 naar Syrië waar hij samen met Bilal El Makhoukhi (één van de beschuldigden op het proces) strijder van IS wordt. Najim Laacharaoui klimt op in de hiërarchie en is ook naast Mehdi Nemmouche (die een aanslag pleegde op het Joods museum in Brussel) bewaker van 4 Franse journalisten die gevangen werden genomen door IS. In Syrië is hij getraind om aanslagen te plegen. Tijdens de vluchtelingenstroom in de zomer van 2015 slaagt hij erin om samen met de andere terroristen van het netwerk uit Syrië ongemerkt terug te keren naar ons land waar hij onderduikt.

De broers Ibrahim en Khalid El Bakraoui zorgen dat de terroristen hier kunnen onderduiken in verschillende safehouses en doen ook de aankopen van allerlei producten om bommen te maken. De twee broers kennen Brussel als hun binnenzak en weten door hun jarenlange criminele parcours hoe ze onder de radar van de politiediensten moeten blijven. Ze vermommen zich als ze buiten komen en gebruiken valse identiteitskaarten om huur- en energiecontracten van de onderduikadressen af te sluiten. 

In tegenstelling tot veel andere geradicaliseerde IS-aanhangers, die vaak met kleine criminaliteit begonnen zijn, waren Ibrahim en Khalid El Bakraoui betrokken bij zware misdaden.

Khalid El Bakraoui was in 2011 veroordeeld wegens een reeks carjackings en was begin 2016 vrijgekomen nadat hij zijn straf bijna volledig had uitgezeten. Zijn broer Ibrahim was in januari 2010 betrokken bij een mislukte overval op een wisselkantoor en had daarna de politie beschoten met een kalasjnikov. Toenmalig Brussels burgemeester Freddy Thielemans (PS) noemde dat toen een "fait divers". Ibrahim werd in 2010 veroordeeld tot 10 jaar cel, maar werd in 2014 vrijgelaten onder voorwaarden. Omdat hij zich daar niet aan hield, werd hij opnieuw gezocht. In 2015 werd hij gevat aan de Turks-Syrische grens. De Turkse autoriteiten zetten hem op een vliegtuig naar Nederland, waarna hij gewoon naar ons land kon terugkeren. De kwestie zorgde voor heel wat ophef na de aanslagen. 

Het was oorspronkelijk niet de bedoeling om aanslagen te plegen in ons land. Dat blijkt uit het onderzoek van één van de computers van de terroristen. Die laptop werd gevonden in de Max Roosstraat in Schaarbeek, in een vuilnisbak.

Het was de taxichauffeur die de daders naar de luchthaven had gebracht, die de speurders de plek aanwees in Schaarbeek waar hij de drie in de vroege ochtend van 22 maart had opgepikt.

Voor hun vertrek hadden de daders dus hun laptop weggegooid en de bestanden gewist. Maar de speurders slaagden erin om die te herstellen. Wat er op de computer stond, was een goudmijn voor de onderzoekers. 

Verschillende mogelijke doelwitten en plannen stonden erin opgelijst en de computer bevatte ook opgenomen gesprekken tussen de terroristen en hun contactpersoon bij IS in Syrië. Daaruit bleek dat ze wilden vermijden om een aanslag in België te plegen. Ze wilden ons land vooral gebruiken om onder te duiken. Dit is wat ze letterlijk zeggen: “We kennen het hier... de broeders kunnen hier appartementen vinden. De broeders willen zich richten op Frankrijk. Want binnenkort is daar het EK, zie je.” Er zijn ook gesprekken over het maken van explosieven. ”Nu hebben we alles samen al zo’n 130 kg TATP”, klinkt het. In het appartement in de Max Roosstraat worden daar tijdens de huiszoeking op 22 maart overigens nog de resten van gevonden. Er worden onder meer nog ruim 10 kilogram springstof gevonden, 26 bidons aceton en een twintigtal ontstekingsmechanismen.

Maar op het EK in Frankrijk kunnen ze plots niet meer wachten. Wanneer op 18 maart 2016 Salah Abdeslam en Sofien Ayari, een andere terrorist van het netwerk, worden opgepakt en de foto’s van de broers El Bakraoui in de media verschijnen, weten ze dat het niet lang meer zal duren voor ook zij gearresteerd worden. Dat blijkt uit een laatste gesprek dat opgenomen wordt op 21 maart - een dag voor de aanslagen. 

Het is beslist, ze zullen aanslagen plegen, met explosieven, niet met wapens. Die hebben ze nochtans ook, zo blijkt uit foto's op hun computer. Aan hun kompaan in Syrië lieten ze weten dat ze die zullen laten verbergen door een broeder voor het geval er na hen nog andere broeders aanslagen willen plegen. Er is sprake van een garagebox, waar wapens, granaten en explosieven verborgen zouden zijn. Honderden garageboxen werden de voorbije jaren doorzocht, maar de wapens werden nooit teruggevonden. 

Er zijn 10 beschuldigden. Onder hen Mohamed Abrini, beter bekend als de man met het hoedje. Hij moest zich op de luchthaven opblazen op 22 maart, maar deed dat niet. Hij liet zijn tas vol explosieven achter en zette het op een lopen. 

Ook Osama Krayem, die zich in de metro moest opblazen, keerde op zijn stappen terug op 22 maart. Zijn rugzak vol explosieven goot hij uit in het toilet en de douche in één van de safehouses van de terroristen in Etterbeek. 

Behalve die twee staat Salah Abdeslam ook terecht. Hij werd al op 18 maart opgepakt in Molenbeek, 4 dagen voor de aanslagen in Brussel, maar was één van de spilfiguren van het terreurnetwerk en staat mee terecht omdat hij de aanslagen mee zou hebben voorbereid. Tijdens de aanslagen in Parijs liet hij zijn bommengordel niet ontploffen. Tijdens zijn proces in de Franse hoofdstad zei hij dat hij zich had bedacht, maar uit onderzoek bleek dat die gordel defect was. Uit verklaringen van anderen in het onderzoek blijkt dat Abdeslam vast van plan was “om het werk af te maken als de techniek hem niet in de steek zou laten”.

6 van de 10 beschuldigden werden eerder al veroordeeld voor hun rol bij de aanslagen van 13 november 2015 in Parijs. 

De beschuldigden staan terecht voor 32 terroristische moorden en 687 pogingen tot terroristische moorden. Ze riskeren levenslang. De uitspraak wordt over 6 tot 9 maanden verwacht. 

BEKIJK- Waarom en hoe sloegen de daders toe in ons land? Ontdek het in deze onderzoeksvideo.