Iraanse zedenpolitie wordt opgeheven na maandenlange protesten

“De zedenpolitie is ontbonden, maar de justitie zal zich blijven bezighouden met deze sociale uitdaging”, vertelde Montaseri zondag. Er zijn voorlopig nog geen verdere details over de omstandigheden en de uitvoering van de ontbinding.

Critici van de regering reageerden terughoudend op het nieuws. Een Perzische activist schreef op Twitter dat niet de zedenpolitie maar de hoofddoekenverplichting het probleem is. “Vrouwen moeten zich vrij kunnen bewegen zonder hoofddoek”, zei hij. Deze aankondiging is dus “maar de eerste stap”. Waarnemers zeggen dan weer dat de opdoeking een belangrijke stap vooruit is voor de vrouwenbeweging in Iran, zelfs al betekent ze niet dat de hoofddoekenverplichting niet wordt afgeschaft.

De zedenpolitie werd opgericht door de ultraconservatieve ex-president Mahmoed Ahmadinejad om “de cultuur van het fatsoen en de hijab te verspreiden”. De eerste patrouilles werden uitgevoerd in 2006. De zedenpolitie zorgden dat alle Iraanse burgers de strenge regels opvolgden. Vooral vrouwen werden hard aangepakt als ze in het openbaar zonder hoofddoek verschenen.

Het harde optreden van de zedenpolitie was de aanleiding voor de opstanden in het land. Half september arresteerden de zedenpolitie de 22-jarige Mahsa Amini omdat ze haar hoofddoek niet juist droeg. Amini stierf enkele dagen later in hechtenis van de zedenpolitie. In de weken daarna braken grote protesten uit waarbij demonstranten zelfs hun hoofdbedekking verbrandden. De voorbije maanden droegen ook een groeiend aantal vrouwen geen hoofddoek meer, vooral in het stedelijke noorden van Teheran.

KIJK hoe de dood van Mahsa Amini leidde tot grote protesten in Iran.

Eerder deze week raakte al bekend dat de Iraanse overheid de oude wetten, die vrouwen verplicht hun hoofd te bedekken, zouden herbekijken. President Ebrahim Raisi zei zaterdag dat de republikeinse en islamitische grondslagen van Iran grondwettelijk verankerd zijn. “Maar er zijn methoden om de grondwet uit te voeren die flexibel kunnen zijn”, vertelde hij in televisiecommentaren.

De opdoeking van de huidige zedenpolitie lijkt nu de eerste stap te zijn. In september riep de belangrijkste hervormingsgezinde partij van Iran al op om de verplichte hijab-wet in te trekken. De Unionistische Islamitische Volkspartij, gevormd door familieleden van de voormalige hervormingsgezinde president Mohammad Khatami, eiste eerder al dat de Islamitische republiek “officieel het einde van de activiteiten van de moraalpolitie aankondigt” en “vreedzame demonstraties toestaat”.

Iran heeft ondertussen ook de oprichting van een onderzoekscommissie naar de oorzaken van de protesten aangekondigd. Demonstranten, regeringscritici of andere politieke partijen mogen echter niet deelnemen aan het onderzoek. Dat heeft minister van Binnenlandse Zaken Ahmad Wahidi gezegd volgens persbureau ‘Ilna’.

De demonstranten hebben geen vertegenwoordigers “en bovendien hebben we te maken met relschoppers en onruststokers, niet met demonstranten”, aldus Wahidi. Volgens de minister gaat de onderzoekscommissie over “het onderzoeken van de wortels van de protesten en daarom zullen alleen de relevante autoriteiten en onafhankelijke advocaten deelnemen aan de discussies in de commissie”.

De Iraanse president Ebrahim Raisi plant al geruime tijd een forum om, als een soort verzoeningsgebaar, ook in gesprek te gaan met critici en meningsverschillen op te lossen. Waarnemers waarschuwen al langer dat een onderzoek naar de protesten zonder vertegenwoordigers van de demonstranten of met leden van de oppositie geen constructieve resultaten zal opleveren. Sommigen noemden het voorstel “absurd”.

De Iran Human Rights-groep die in Oslo is gevestigd zei dinsdag dat minstens 448 mensen zijn “gedood door veiligheidstroepen tijdens de aanhoudende landelijke protesten”. VN-rechtenchef Volker Turk zei vorige week dat 14.000 mensen, waaronder kinderen, zijn gearresteerd tijdens het harde protest. De arrestatiecampagne heeft ook sporters, beroemdheden en journalisten opgepakt.