Conner Rousseau doet er alles aan om zich tegen Vlaams Belang te richten. Draait het dan nog wel om het algemeen belang?

“Ik zie dat we klaar zijn om in 2024 verkiezingen te winnen. Voor de eerste keer in lange tijd kunnen we ook écht winnen. Want Vooruit is na drie jaar de leider op links én de leider op het centrum.” Aan zelfvertrouwen ontbrak het Vooruit-voorzitter Conner Rousseau zaterdag niet in het Gentse Flanders Expo.

De socialisten trapten daar met een congres hun ‘Rood to 24’ op gang. Over de kwaliteit van de woordspeling kan geredetwist worden, de boodschap is duidelijk. Over anderhalf jaar staan er zowel lokale, regionale, federale als Europese verkiezingen op de kalender en de socialistische campagne daarvoor start vandaag.

En opvallend: die campagne – de meest veelbelovende in twintig jaar, dixit Rousseau zelve – richt zich heel expliciet tegen Vlaams Belang. Ervoor zorgen dat “Vlaanderen geen Hongarije aan de Noordzee wordt” en Vlaams Belang en N-VA samen geen meerderheid kunnen vormen in het Vlaams parlement, is daarbij het uitgangspunt.

In 2019 was die meerderheid al niet meer veraf en werden er verkennende gesprekken gevoerd tussen Vlaams Belang en N-VA. Sindsdien heeft de uiterst rechtse partij alleen maar meer wind in de zeilen gekregen. Uit de jongste peiling van Het Laatste Nieuws blijkt dat nu al ruim een kwart van de Vlamingen op Vlaams Belang zou stemmen, mocht het vandaag verkiezingen zijn. N-VA hangt op 22 procent. De foutenmarges in acht genomen is een coalitie hypothetisch mogelijk.

Rousseau opende al eerder de aanval op de partij van Tom Van Grieken, en probeert ook al veel langer diens kiespubliek te verleiden. Denk maar aan uitspraken als die naar aanleiding van de rellen na de WK-wedstrijd tussen Marokko en België: Rousseau had het over “crapuul uit achtergestelde wijken die opgekuist moeten worden”. Maar dat hij zo nadrukkelijk zijn kaarten op tafel legt, doet toch nog wenkbrauwen fronsen.

“Je kunt je als kiezer toch afvragen waar die partijen dan mee bezig zijn”, zegt politicoloog Nicolas Bouteca (UGent), die een zelfde strategie ontwaart bij de cd&v en Sammy Mahdi. “Met het algemeen belang, of met de eigen partij in leven houden? Mensen zijn niet geïnteresseerd in hoe het gaat met een partij, die willen weten hoe die partijen hun leven gaan verbeteren.”

Boksmatch

De vraag is ook of het loont. Haal je op deze manier effectief stemmen weg op rechts? De peilingen lijken daar alleszins niet op te duiden: naast Vooruit is Vlaams Belang de enige partij in winnende modus. N-VA blijft redelijk stabiel vooraan in de 20 procent hangen. Bloeden wel: centrumpartijen cd&v en Open Vld. Op links lijkt Groen de federale regeringsdeelname te bekopen en PVDA breekt in Vlaanderen niet verder door.

“Vooruit, toen nog sp.a, heeft in 2019 zeker verloren aan Vlaams Belang”, zegt expert kiesbewegingen Marc Swyngedouw (KU Leuven). “En niks is uitgesloten, maar die kiezer terughalen, dat wordt allerminst evident. We weten uit onderzoek dat kiezers die in het verleden de SP en sp.a verwisselden voor Vlaams Belang erg welvaartschauvinistisch zijn: ze hechten veel belang aan de sociale welvaartsstaat, maar willen de voordelen enkel toegekend zien aan de witte Vlaming. Bij het jongste kiespubliek ligt wel een mogelijkheid: we weten dat die zich erg aangetrokken voelen tot Vlaams Belang. Maar Conner Rousseau spreekt hun taal: in die vijver zou Vooruit misschien wel een dam kunnen opwerpen tegen Vlaams Belang.”

Een wissel tussen rechts en links in het stemhokje is dus niet zo voor de hand liggend. Niet voor niets profileert Rousseau zich vandaag dan ook als marktleider op links en in het centrum. Dat is een niet mis te verstane oproep aan de kiezers van de andere Vivaldi-partijen: stem op ons. Het zou hem – net zoals Van Grieken overigens – goed uitkomen om de stembusgang van 2024 te laten uitdraaien op een tweemansstrijd tussen een gedoodverfde winnaar en een uitdager. Beiden in die communicatie niet toevallig even vergetend dat de partij van Bart De Wever ook nog bestaat – die uiteraard veel meer dan Vooruit een alternatief is voor Vlaams Belang.

Het doet denken aan de toenmalige burgemeestersstrijd tussen Patrick Janssens (sp.a) versus Filip Dewinter (Vlaams Belang) in Antwerpen in 2006, die de socialisten toen geen windeieren legde. “Als Rousseau er nu opnieuw in zou slagen om een soort boksmatch te organiseren en dat frame ook ingang kan doen krijgen in de media, dan zou dat wel een geniale strategie zijn”, geeft Bouteca toe.

De media gaan in de verkiezingsstrijd dus een belangrijke rol spelen, maar mogelijk nog veel meer de sociale media. Vlaams Belang investeert al jaren een aanzienlijk deel van haar partijkas in online-aanwezigheid. Rousseau is dan weer de ongekroonde ‘koning’ van Instagram.

“Dit is een heel bijzondere situatie”, zegt Swyngedouw. “We zitten voor het eerst in onze politieke geschiedenis met een partijleider die ook influencer is. Dat werkt op dit moment overduidelijk, het succes van Vooruit is met name dat van Rousseau zelf, maar in welke mate houdt zoiets stand? Mijn aanvoelen is dat 2024 nog ver weg is. Maar een echt antwoord heb ik niet, we hebben dit nog nooit eerder gezien.”