‘Iedereen weet, iedereen ziet, maar er gebeurt niks’: hoe kon de manager van Gent Jazz en Jazz Middelheim zo lang zijn gang gaan?

De Gentse vzw Jazz en Muziek, organisator van Jazz Middelheim en Gent Jazz, vroeg dinsdag het faillissement aan. De Morgen berichtte vrijdag dat manager en ex-bestuurder Bertrand Flamang behoorlijke bedragen voor zijn diensten vroeg. Zo factureerde hij in coronajaar 2020 zijn jaarlijkse vergoeding van 165.000 euro, terwijl de festivals niet doorgingen. Onkosten waren ook buitenproportioneel: voor een week in New York bracht Flamang 12.000 euro in rekening.

Hoe dit vanaf 2015 heeft kunnen doormodderen, is een groot raadsel, zegt Eric Smout, artistiek directeur van Democrazy in Gent en ingewijde in de cultuursector van de stad. “Er doen al zeer lang geruchten de ronde over Jazz en Muziek. Iedereen weet, iedereen ziet, maar er gebeurt niks. Behalve nu, ze leggen de boeken neer.”

Volgens Smout monitort Gent al een aantal jaar de middelen van Jazz en Muziek, maar was dat niet gemakkelijk. Er spelen bijvoorbeeld ook commerciële belangen mee bij de organisatie, Jazz en Muziek teert slechts deels op subsidies.

Een andere verklaring is dat er altijd een sterke connectie geweest is tussen Bertrand Flamang en de socialistische partij, zeggen drie bronnen. Voormalig Gents cultuurschepen Annelies Storms (Vooruit) wil geen reactie geven, en verwijst door naar haar opvolger.

Financiële monitoring

Gent had al langer het vermoeden dat er iets niet aan de haak was. Stad Gent heeft vzw Jazz en Muziek in 2020 laten doorlichten door Deloitte, bevestigt Sami Souguir (Open Vld), schepen van Cultuur sinds 2019. Een van de aanbevelingen die uit de audit kwam, om vzw Jazz en Muziek jaarlijks te monitoren, is opgevolgd in 2020, 2021 en 2022. Bij het nieuwe contract (2020-2025) tussen vzw Jazz en Muziek en Gent is die aanbeveling overgenomen als voorwaarde voor subsidies. De organisatie moest daarop jaarlijks verantwoording afleggen.

Op de collegezitting van 24 november werd door het college van burgemeester en schepenen nog kennis genomen van deze jaarlijkse monitoring. Op de zitting stond het punt geagendeerd als ‘Opvolging van een culturele instelling in het kader van financiële monitoring’. Daarnaast werd een reeks opmerkingen verstuurd naar vzw Jazz en Muziek. De organisatie moest ophelderen hoe het meerjarenplan verder geconcretiseerd zou worden en hoe ze zouden omgaan met het verlies van de Vlaamse subsidies. Ook werden specifieke vragen gesteld naar aanleiding van hoge uitkeringen, onkosten en leningen die werden vastgesteld. Het stadsbestuur van Gent wist tot vorige week dinsdag niet dat het faillissement aangevraagd was.

Onder vergrootglas

Dat de organisatie achter Jazz Middelheim en Gent Jazz diep in de schulden zat, was bekend bij stad Antwerpen, Gent en de Vlaamse Overheid. De raad van bestuur van de organisatie werd herschikt in 2022 en er werd een crisismanager aangesteld. Vanaf maart was Bertrand Flamang niet meer betrokken bij de organisatie van beide festivals. Diederik Vernimmen, voorzitter van de raad van bestuur, wil nog geen reactie geven totdat hij contact heeft gehad met de aangestelde curator.

In Antwerpen is er geen audit geweest. Het nieuws kwam “hard binnen” bij Nabilla Ait Daoud (N-VA), Schepen voor Cultuur in Antwerpen. “We wisten dat de vzw Jazz en Muziek moeilijke coronajaren achter de rug had, maar we waren niet op de hoogte van eventueel misbruik.”

Toch kwam de organisatie dit jaar ook in Antwerpen onder een vergrootglas te liggen. Aanleiding hiervoor was dat ambtenaren begin 2022 aangaven dat Jazz Middelheim bekeken moest worden: er klopte iets niet met de financiën. De toelage van 250.000 euro voor het festival werd vervolgens slechts enkel voor 2022 toegekend in plaats van zoals gebruikelijk voor elk van de volgende drie jaren. “We hebben de toekenning van dit bedrag gekoppeld aan prestaties. Er moesten facturen en betaalbewijzen voorgelegd; we betaalden pas uit als we wisten waar het geld naartoe ging,” zegt de schepen.

Het feit dat Antwerpen hierom vroeg, geeft aan dat de stad zich bewust was van de precaire financiële situatie, zegt Ait Daoud, maar de schepen was niet op de hoogte van misbruik van subsidiegeld.

Rotte appel

Ook Olivier Van Raemdonck, woordvoerder van minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA), geeft aan dat het ministerie “geen weet” had van deze praktijken. Wel is de vijfjarige subsidie afgelopen zomer stopgezet richting vzw Jazz en Muziek. Een onafhankelijke commissie beoordeelt subsidieaanvragen die ingediend worden via het Kunstendecreet en had een negatief advies gegeven. “Ik vermoed omdat de financiële situatie niet rooskleurig was en daar al heel wat schulden waren opgebouwd.”

Minister Jambon volgde dit advies op. De organisatie liep hiermee jaarlijks 300.000 euro mis. Maar dat de vereniging in financiële moeilijkheden zat, betekent niet dat er ook verdachte geldstromen zijn, zegt Van Raemdonck. Van malversatie was het ministerie tot nu toe niet op de hoogte, en het zal verder bekeken worden. Het ministerie betreurt het nieuws: “Voor ons is het belangrijk dat subsidies op de juiste plaats terechtkomen.”

Ook Eric Smout vindt het jammer dat het misbruik van subsidies nu in het nieuws komt. “Het schept de teneur alsof we in de cultuursector op deze manier met subsidies omgaan. Er zit een rotte appel tussen, en dat is jammer voor de sector. Het is goed dat Jazz en Muziek failliet is, en dat deze praktijk stopt.”