HET DEBAT VAN DE DAG. Moeten werklozen na drie jaar hun uitkering verliezen?

“Persoonlijk ben ik er niet voor om na verloop van tijd te stoppen met de werkloosheidsuitkering omdat je dan mensen verliest op de arbeidsmarkt”, zegt de arbeidseconoom. “Er zullen dan mannen en vrouwen zijn die geen uitkering meer krijgen, die je uit de werkloosheid duwt, maar die tegelijkertijd ook niet zullen werken. Die komen terecht in de inactiviteit: mensen die geen werk hebben en ook geen werk zoeken. Die ben je dan kwijt, terwijl we net zoveel mogelijk mensen nodig hebben. Dat is het probleempunt van de Belgische arbeidsmarkt: niet zozeer een hoge werkloosheid, maar wel een hoge inactiviteit. Het gaat om 1,3 miljoen mensen tussen de 25 en de 64 en die groep, die veel groter is bij ons dan in het buitenland, zouden we dan nog kunnen vergroten. Daarom ben ik een koele minnaar van de beperking in de tijd van de werkloosheidsuitkering.”

“Voor het voorstel van Mahdi om de degressiviteit in de uitkeringen te versterken, zodat ze hoger starten dan nu, maar sneller dalen, ben ik dan wel helemaal gewonnen. Dat is het Deense model en daar moeten we naar toe. Cruciaal is dan wel dat het systeem ook drastisch vereenvoudigd wordt. Met een hogere werkloosheidsuitkering kan je het verschil maken met andere uitkeringen zoals het leefloon. Wie gezinshoofd is en leefloon geniet, ziet niet zo’n groot verschil met de laagste werkloosheidsuitkering en de laagste lonen, waardoor de prikkel om te gaan werken laag is. Een voordeel zou ook zijn dat het eenvoudiger is. Ons systeem is veel te complex, zegt ook de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). De werkloosheidsuitkering verlaagt vandaag ook al wel, maar mondjesmaat en heel gespreid. Daardoor is het voor weinig mensen een prikkel. Als je uitkering aanvankelijk hoog is - omdat niemand ervoor kiest om werkloos te worden - en dan na drie maanden telkens gevoelig zakt, is dat anders. De achterliggende gedachte is dat een werkloze dan in de eerste maanden kan zoeken naar een job die het best past, maar na verloop van tijd wel voelt dat het nodig is om weer aan de slag te gaan en dan wel voor een knelpuntberoep kiest.”

“Uiteraard is dat een goed voorstel, ik verdedig dat al zo’n twintig jaar”, zei Jan Denys op Radio 1. “Het is een vorm van voortschrijdend inzicht bij de CD&V, die in de vorige regering nog dwarslag.” Denys vindt het “naast de kwestie” dat Rousseau het had over het pesten van werklozen. “Even fijntjes opmerken dat nergens in de wereld het systeem bestaat. Dus in de mening van Conner Rousseau zou de rest van de wereld werklozen pesten en zouden wij de enigen zijn die dat niet doen - terwijl onze werkzaamheidsgraad zeer laag is.”

Denys vindt de beperking van de werkloosheidsuitkering in tijd een goede oplossing omdat de verschillende vormen van uitkeringen in ons sociaal bestel - de werkloosheidsuitkering, de bijstandsuitkering en de uitkering voor ziekte en invaliditeit - volgens hem best gescheiden blijven. “Werkloosheidsuitkeringen dienen ervoor dat mensen tussen twee jobs ondersteund worden om hen de kans te geven op een ordentelijke manier naar een nieuwe job te zoeken. Als mensen langdurig werkloos zijn, dan weten we uit onderzoek dat de kans om weer naar de arbeidsmarkt te gaan zeer gering is. Daarom gaan mensen in andere landen na enkele jaren over naar de bijstand.” Volgens Denys is de activering veel minder effectief in ons land door het “slecht beleid”, want “mensen weten dat uitkeringen in principe oneindig zijn”.

Uit onderzoek blijkt nog dat het signaal van de degressiviteit niet voldoende is om mensen aan het werk te krijgen, aldus Denys. Voor hem is het beperken in de tijd van de uitkering tot drie jaar al heel ruim - “in andere landen is het maximum twee jaar” - én is dat een veel sterkere stimulans voor werklozen om in actie te schieten dan het stelselmatig verlagen van de uitkering.

Vooruit-voorzitter Conner Rousseau reageerde gisteren al negatief op het voorstel van CD&V: “Gaan we werken stimuleren door op werklozen te stampen of door werkenden omhoog te duwen?” Rousseau pleitte ervoor om de bestaande regels rond de werkloosheidsuitkeringen gewoon toe te passen en veel beter te controleren. De voorzitter van Vooruit verklaarde zich “nog niet overtuigd” van het voorstel van Mahdi, maar kwakte de deur ook niet helemaal dicht. “Ik wil over alles nadenken en wil mij misschien wel laten overtuigen”, zei hij.

Het politieke debat rond het beperken van de werkloosheidsuitkering in de tijd is niet nieuw. Groen en Vooruit zijn er traditioneel geen voorstander ervan, terwijl Open Vld en N-VA dat wél zijn. En tot gisteren was ook CD&V er niet voor te vinden. “Geloof ze niet als ze zeggen dat de beperking van de uitkeringen in de tijd de werkloosheid zal oplossen”, sneerde voormalig boegbeeld Kris Peeters in 2014 nog naar N-VA. “Eeuwig werkloos zijn, dat kan enkel nog bij ons”, is dan weer een boutade die N-VA-voorzitter Bart De Wever regelmatig gebruikt.

En nu is het aan jou. Wat is jouw mening? Laat het weten in de comments onder dit artikel. We bundelen de boeiendste reacties vanavond in een nieuw stuk.

Lees ook:

7 vragen over beperking van werkloosheidsuitkering in tijd. “Nu denken te veel mensen: of ik werk of niet, de overheid zorgt wel voor mij”

CD&V wil recht op werkloosheidsuitkering na drie jaar kunnen stopzetten