‘Het ontkent het lijden van mensen met ADHD’: ophef na uitspraken van Natalia in ‘The Voice’
‘Fuck die pilletjes!’ In de eerste liveshow van The Voice Van Vlaanderen gaf coach Natalia naast muzikale raad ook eenmalig medisch advies. Een kandidate met ADHD kreeg te horen dat ze haar medicatie best achterwege kon laten. Experts waarschuwen voor stigmatisering. ‘Iemand in een rolstoel vragen we toch ook niet om zich minder aan te stellen en gewoon op te staan?’
“Wat is ADHD? Het zijn gewoon mensen die veel energie hebben en diegenen die niet kunnen volgen, vinden dat dan raar.” Het optreden van Louise Goedefroy (25) in The Voice Van Vlaanderen is vrijdagavond nog maar net achter de rug wanneer haar coach Natalia de loftrompet bovenhaalt. In haar enthousiaste bespreking besteedt ze aandacht aan het optreden én aan de persoonlijkheid van haar poulain. De jongedame heeft ADHD en krijgt van haar coach plots de raad om daar geen medicatie meer voor te slikken. Volgens de zangeres heeft ze daar in de muzieksector geen nood aan.
Het is een goedbedoelde boodschap die de zelfacceptatie van Goedefroy moet bevorderen, maar die niet overal op applaus onthaald wordt. “Het werkt de stigmatisering en stereotypering van jongeren met ADHD in de hand”, schrijft professor cognitieve psychologie Tom Beckers (KU Leuven) op Twitter. Het is een oordeel dat verschillende andere kijkers via sociale media onderschrijven.
In een reactie aan De Morgen laat Natalia weten dat ze de commotie betreurt. Het advies kwam er enkel na lange gesprekken met Goedefroy en was bovendien enkel voor haar bedoeld. “Het gaat om een kort fragment dat uit zijn context gehaald wordt. Louise wil zelf ook niet als patiënt gezien worden. Ik neem er dus geen woord van terug en heb ook niet het gevoel dat ik er mijn verontschuldigingen voor moet aanbieden.”
Lees ook
‘Ik wilde in een diepe put kruipen en mezelf cancelen’: volwassenen over hun late ADHD-diagnose
De persoonlijke raad aan een kandidaat, wiens medische achtergrond vanzelfsprekend onbekend is bij de kijker, botst echter wel met het gigantische platform dat The Voice Van Vlaanderen biedt. Het gaat niet om een intieme therapieruimte, maar om een familieshow die wekelijks honderdduizenden kijkers trekt.
ADHD blijft een gevoelig onderwerp en op medicatiegebruik rust nog vaak een taboe, waardoor hoogleraar klinische psychologie Saskia Van der Oord (KU Leuven) vreest dat Natalia’s uitspraken buiten haar wil om bestaande vooroordelen kunnen bevestigen. Het gaat dan in de eerste plaats over het idee dat ADHD geen ontwikkelingsstoornis is, maar een etiket dat mensen opgeplakt krijgen wanneer ze te energiek zijn voor een onverdraagzame samenleving. “Het ontkent het lijden van mensen met ADHD. Zij krijgen de diagnose niet voor niets”, zegt Van der Oord. De aanhoudende concentratieproblemen hebben vaak een flinke impact op het professionele en sociale leven van mensen die de stoornis hebben. Praten over mensen die ‘veel energie hebben’ en anderen ‘die niet kunnen volgen’, leidt zo sneller tot de trivialisering van ADHD dan tot emancipatie.
Het besef dat ADHD een echte stoornis is, impliceert dat de erkende behandelwijzen geen kwakzalverij zijn. Een middel als Rilatine helpt veel mensen om zich tijdens het dagelijkse leven te concentreren. Een bekende persoon die in primetime adviseert om de pillen voortaan door de spreekwoordelijke gootsteen te spoelen, kan volgens directeur van kenniscentrum ZitStil Greet Herssens een verkeerd signaal geven aan mensen met ADHD. Ze vreest dat The Voice de suggestie wekt dat mensen zelfstandig hun dosis medicatie kunnen bepalen en dat het mogelijk is om er van de ene dag op de andere volledig mee te stoppen. “Iemand in een rolstoel vragen we toch ook niet om zich minder aan te stellen en gewoon op te staan? Op diezelfde manier kunnen sommige mensen met ADHD niet in het leven functioneren zonder ondersteuning en medicatie.”
In de bedenkingen van Natalia echoën sentimenten die ook elders in de samenleving opduiken. De angst om mensen vroegtijdig een label op te dringen, is reëel. Enkele decennia geleden werden er bijvoorbeeld veel minder ADHD-diagnoses gesteld, maar volgens Van der Oord betekent dat niet dat er toen ook minder mensen met de stoornis kampten. “Er is nu meer erkenning voor ADHD dan vroeger maar ook de prestatiedruk in onze maatschappij is toegenomen. Symptomen kunnen daardoor mogelijk voor meer last in het dagelijks leven zorgen dan pakweg vijftig jaar geleden.”
Medicatie is sowieso niet de eerste oplossing die mensen met ADHD aangereikt krijgen. Eerst is er aandacht voor manieren waarop hun omgeving zich aan hen kan aanpassen. Een rustige plek in de klas of een werkgever die toestaat om vaker rond te lopen, kan zo al een belangrijke impact hebben op het functioneren van mensen die met de ontwikkelingsstoornis kampen. Al zullen er ook in dat specifieke scenario nog personen zijn die medicatie nodig hebben.
Bij de laatstgenoemde groep kunnen Natalia’s uitspraken over medicatiegebruik mogelijk in het verkeerde keelgat schieten, maar Van der Oord wijst nog op een ander risico. Volgens haar leiden stigmatiserende uitspraken over ADHD ertoe dat mensen hun diagnose niet accepteren en daardoor ook de nodige hulp missen. Vandaag is er sowieso al een groep die pas na jarenlange omzwervingen de juiste diagnose krijgt. Al is dat uiteraard niet waar Natalia met haar oorspronkelijke jurycommentaar op aanstuurde. “Ik wilde vooral aangeven dat muziek voor Louise ook een mogelijke uitlaatklep kan zijn.”