"Slechts" 450 miljoen Chinezen in lockdown: overheid versoepelt het coronabeleid, maar is dat wel een goed idee?

"Peking maakt zich opnieuw klaar voor het leven", stond vanmorgen bovenaan het staatsblad China Daily. Langzaamaan versoepelt China het coronabeleid: op verschillende plekken in de hoofdstad, zoals in parken en supermarkten, moet je niet langer een negatieve coronatest kunnen voorleggen en in verschillende steden werden de strikte lockdowns opgeheven. Dat is het gevolg van de dalende besmettingscijfers, meent de overheid. Het resultaat van de historische protesten, gelooft de bevolking.

De uitleg van de overheid (over de dalende besmettingscijfers) houdt alvast weinig steek. Terwijl het virus in grote delen van de wereld naar de achtergrond verdwenen is, waren er in China nog nooit zoveel besmettingen als de laatste weken. Gisteren testten in het land (volgens de officiële cijfers) 30.247 mensen positief op het coronavirus. Op 2 december waren dat er zelfs meer dan 62.000. Nooit eerder lagen die aantallen er zo hoog. 

VRT NWS-journalist en Chinakenner Tom Van de Weghe houdt zijn hart vast. "We gaan een enorme toename zien in het aantal besmettingen, en dat zal ongetwijfeld een grote weerslag hebben. Dé vraag is of het Chinese gezondheidszorgsysteem dit overleeft. De druk zal in elk geval verder toenemen. Ik denk eerder dat we vertrokken zijn voor een lange periode van jojo-beleid: versoepelen, dan weer verstrengen, en de vaccinatiecampagne opdrijven. In de hoop dat de protesten niet verder aangewakkerd worden."

De laatste dagen lijken de besmettingscijfers in China wel wat te stabiliseren en doet er zich zelfs een daling voor. Volgens sommigen worden die cijfers echter door de overheid gemanipuleerd om zo de versoepeling van het coronabeleid te kunnen rechtvaardigen. Volgens verschillende analisten is de versoepeling het gevolg van de aanhoudende protesten in het land. Sinds het aantreden van de Chinese president Xi Jinping in 2012 lieten nooit eerder zoveel mensen hun onvrede in het openbaar blijken. 

Op dit moment worden ruim 450 miljoen Chinezen getroffen door de huidige lockdownmaatregelen. Een week eerder waren dat er nog 528 miljoen. Een groot deel van de bevolking lijdt dus nog steeds onder de vrijheidsbeperkende maatregelen.

Het vooruitzicht op de verdere versoepelingen van het coronabeleid, zorgt wél voor optimisme bij investeerders. Zij hopen dat de op één na grootste economie ter wereld opnieuw aan kracht wint. Sinds het begin van de Chinese versoepelingsgolf is de Yuan, de munteenheid van de Volksrepubliek China, 5 procent gestegen ten opzichte van de dollar. Ook de negatieve impact van het Chinese coronabeleid op het totale bruto buitenlands product nam de afgelopen dagen een flinke duik tot 19,3 procent. Een week eerder lag dat cijfer 25,1 procentpunten hoger. 

Toch is de impact van de versoepelingen op de economie minder groot dan sommigen hopen, aldus Tom Van de Weghe. "Deze versoepelingen zullen de Chinezen niet weer massaal aan het consumeren zetten, want vergeet niet dat er nog heel wat strikte maatregelen gelden. Nergens ter wereld is de voorbije jaren zoveel gespaard als door de Chinezen. Dat geld moet weer in de economie gepompt worden. Maar daarvoor is het nog te vroeg." 

Een groot deel van de Chinese bevolking blijft waakzaam. Vooral ouderen zijn ongerust. Men vreest dat de versoepeling van het coronabeleid een negatieve impact kan hebben op het fragiele gezondheidssysteem van China. 

Volgens experten zijn de versoepelingen van het beleid niet zonder gevaar. China heeft bewust gekozen (en houdt bewust vast) aan de nultolerantie voor covid. Dat betekent dat ordediensten bij een coronabesmetting meteen overgaan tot het inroepen van een lockdown én dat er massaal getest wordt. Op papier lijkt dat misschien een harde, maar daadkrachtige strategie. In de praktijk betekent het dat je, elke keer dat het virus opduikt, steeds nieuwe lockdowns nodig hebt. En dat weegt op veel inwoners van Chinese steden.

Het is voor China op dit moment ook niet mogelijk om van die aanpak af te stappen. De grote zwakte van de Chinese strategie is dat de vaccinatiecijfers bij 80-plussers, die de grootste kans lopen om te overlijden bij een besmetting, erg laag liggen. De overheid is nu wel een campagne gestart om daar verandering in te brengen. Het afgelasten van alle coronabeperkingen zou dus tot erg hoge besmettingscijfers, en naar alle waarschijnlijkheid ook tot erg veel sterfgevallen, leiden. Zhou Jiatong, het hoofd van de Centrum voor Ziektecontroles, vreest dat er in China bij een volledige versoepeling tot 2 miljoen slachtoffers kunnen vallen. 

Ondanks het overweldigende bewijs dat de maatregelen van de overheid een erg nadelige impact hadden op de economie en dat veel Chinese burgers zwaar te lijden hadden onder de lockdowns, hield Xi Jinping voet bij stuk. Tijdens het partijcongres van de Communistische Partij in oktober dit jaar sprak hij in de Grote Hal van de Mensen lovend over zijn eigen beleid. Peking heeft "de veiligheid en gezondheid" van de bevolking maximaal beschermd.

Toch wijst alles erop dat Jinping nu moet plooien onder de aanhoudende protesten en langzaamaan afstand doet van zijn zerocovidbeleid. Toen vorige week de voormalige Chinese leider Jiang Zemin stierf, nam de druk op de overheid toe. Veel Chinezen kijken op een nostalgische manier terug naar de regeerperiode van Zemin, een tijd van verbinding. Het verschil met het heden kon bijna niet groter zijn.

Wat overheidsmedewerkers in China niet gaan doen, is publiekelijk hun excuses aanbieden aan het volk. Wel zal de Partij de manier van communiceren aanpassen. Zo begint de Communistische Partij de boodschap die ze verspreiden via sociale media langzaamaan aan te passen. "De nieuwe varianten van covid zijn niet zo dodelijk als gedacht", klinkt het nu op de staatsmedia. 

Toch zal Xi Jinping nog enkele grote uitdagingen moeten overwinnen als hij zonder kleerscheuren de coronapandemie wil doorkomen. Eerst en vooral zullen meer ouderen een boostervaccin moeten krijgen. Nu zou slechts 40 procent van de 80-plussers zo een boosterprik hebben ontvangen. Daarnaast zal ook de capaciteit van de ziekenhuizen uitgebreid moeten worden. Zo kunnen de ziekenhuizen de verhoogde ziekenhuisopnames, die er door de versoepeling hoogstwaarschijnlijk zitten aan te komen, opvangen. 

Het einde van de protesten? Dat zit er volgens Van de Weghe niet meteen in. "Via mijn contacten in China hoor ik dat vooral jongeren opgelucht zijn dat er toch ergens naar hun verzuchtingen wordt geluisterd. Maar de protesten zijn zeker niet dood. Het feit dat er versoepelingen zijn, doet jonge Chinezen ook beseffen dat het kan lonen om je stem te laten horen en op straat te komen. Dat is uiteraard niet zonder risico voor de Communistische Partij van China, die de woede duidelijk onderschat heeft."