Minister Crevits roept op om deel te nemen aan bevolkingsonderzoeken naar kanker

Vorig jaar ontvingen 853.009 Vlamingen een test om een staal van hun stoelgang te nemen. In een laboratorium wordt dan onderzocht of dat staal (niet met het blote oog zichtbare) bloedsporen bevat. Meer dan 400.000 mensen gingen hier niet op in, dat is 47,5 procent. 

Bij de onderzoeken naar borst- en baarmoederkanker ligt het aantal deelnemers aanzienlijk hoger: zo'n 63,5 procent van de doelgroep laat zich screenen, zo'n 36,5 procent doet dat niet. 

Nochtans blijft tijdige opsporing belangrijk om kankers in een vroeg en beter geneesbaar stadium te kunnen behandelen, zo blijkt opnieuw uit het jaarrapport 2022 van het Centrum voor Kankeropsporing, dat de bevolkingsonderzoeken naar kanker coördineert in opdracht van de Vlaamse overheid en daarvoor samenwerkt met de Stichting Kankerregister. Drie vierde van de dikkedarmkankers worden door de screening gevonden in een vroeg en goed behandelbaar stadium. Ter vergelijking: bij niet-deelnemers is dat slechts 35 procent van de kankers.

Bij vrouwen die zich laten screenen op borstkanker, wordt meer dan 70 procent van de borstkankers gevonden in een vroegtijdig stadium. Bij vrouwen die niet deelnemen aan het onderzoek is dit minder dan 50%.

Ook bij baarmoederhalskanker worden bij de nooit-gescreende vrouwen meer tumoren in een verder gevorderd stadium gezien. 

De doelgroep voor het bevolkingsonderzoek naar dikkedarmkanker werd pas sinds 2020 uitgebreid naar de jongste leeftijdsdoelgroep, mensen tussen 50 en 54 jaar. Het is opvallend dat vooral zij minder deelnemen, slechts 43 procent namelijk. Dit verklaart bovendien het hogere percentage van mensen die nooit deelgenomen hebben aan het onderzoek ten opzichte van de andere bevolkingsonderzoeken naar kanker. 

Vrouwen laten zich nog steeds vaker screenen dan mannen, 55,2 procent  tegenover 49,8 procent van de mannen in het onderzoek naar dikkedarmkanker.  Minister Crevits wil meer deelnemers bereiken en ze deed daarvoor een oproep in WAAK, een maatwerkbedrijf in Kortrijk, waar de afnamesets voor het bevolkingsonderzoek dikkedarmkanker worden samengesteld en waar de nieuwe cijfers bekendgemaakt werden.

In 2020 werden er dankzij dit bevolkingsonderzoek bijna 1.000 dikkedarmkankers gedetecteerd bij mannen en vrouwen van 50 tot en met 74 jaar in Vlaanderen. De laatst beschikbare cijfers (voor de eerste 6 maanden van 2021) stellen dat er nu al 337 nieuwe invasieve en 331 in situ dikkedarmkankers gedetecteerd zijn. In situ kankers zijn afwijkende, kwaadaardige cellen die op een bepaalde plaats zitten en het omliggende weefsel nog niet aangetast hebben, invasieve kankers heben dat wel al gedaan. 

"Vroegtijdige opsporing is essentieel. Wij blijven verder inzetten op manieren om de uitwisseling van gegevens sneller te laten verlopen. Dit kan op meerdere vlakken nog verbeteringen opleveren, zoals het vermijden van overbodige uitnodigingen en het monitoren van de opvolging na een afwijkende test", zei Koen Van Herck van de Stichting Kankerregister. 

Bij de bekendmaking van de cijfers werd ook aangekondigd wat er in de toekomst nog zal gebeuren. Er wordt blijvend ingezet op de motiverende BLABLABLA mediacampagne via kanalen als de nationale radio, sociale media, affichage op broodzakken en aan winkels. De samenwerkingen met lokale besturen, de Logo’s (loco-regionaal gezondheidsoverleg en -organisatie), mutualiteiten en ook met de huisartsen worden versterkt. Huisartsen spelen een belangrijke rol in het informeren van de patiënt. 

Er wordt onderzocht hoe de software van het Elektronisch Medisch Dossier van patiënten kan aangepast worden, zodat elke huisarts in staat is om binnen zijn of haar patiëntenbestand een overzicht te krijgen van wie wel en wie niet deelnam aan de bevolkingsonderzoeken. Correcte opvolging na een afwijkend screeningsresultaat is hierbij een aandachtspunt. Elke huisarts zal binnenkort een digitaal infosheet over de opvolggraad na een afwijkende stoelgangtest in de eigen praktijk ontvangen. 

Ook worden er meerdere vertalingen op de website aangeboden en zal er voortaan meer ingezet worden op het ontwikkelen van aangepast materiaal voor specifieke doelgroepen. 

"We weten uit diverse studies en pilootprojecten dat het bereiken van de kwetsbare doelgroepen een specifieke aanpak vereist. Het persoonlijk benaderen en aanspreken is hierbij cruciaal", zei Patrick Martens, de directeur van het Centrum voor Kankeropsporing. 

Minister Crevits deed zoals gezegd een oproep om taboes en drempels te doorbreken: "Vlaanderen blijft de strijd tegen borstkanker, baarmoederhalskanker en dikkedarmkanker onverminderd verderzetten, met resultaat. Dankzij de screenings worden meer kankers in een vroegtijdig stadium gevonden. Toch gaat een deel van de bevolking nog altijd niet in op dit gratis aanbod: 12 procent heeft nog nooit een uitstrijkje laten nemen en 15 procent is nog nooit gescreend op borstkanker. Aan het bevolkingsonderzoek naar dikkedarmkanker heeft een kwart van de bevolking van 50 tot en met 74 jaar nog nooit deelgenomen. Daarom willen we meer mensen overtuigen om de stoelgangtest die ze thuis ontvangen, af te nemen. Ook zullen we meer aandacht besteden aan het bereiken van specifieke doelgroepen, onder meer via de huisartsen en lokale besturen. De bevolkingsonderzoeken naar kanker redden jaarlijks vele levens. Elke test telt. Even prikken in je stoelgang mag geen taboe of drempel te veel zijn. Het is ontzettend belangrijk om preventief te screenen, het kan het verschil betekenen tussen genezen of niet meer kunnen genezen."