Direct naar artikelinhoud
NieuwsOorlog in Oekraïne

‘Igor de Verschrikkelijke’ is terug in Moskou, meer verbitterd dan ooit: ‘We hebben geen flauw idee waarvoor we vechten’

Girkin in 2014 als commandant van de pro-Russische separatisten in Donetsk.Beeld AFP

Anderhalve maand heeft hij als soldaat achter het front in Oekraïne gezeten, tot bleek dat hij er eigenlijk illegaal was. Vandaag is oorlogsmisdadiger Igor Girkin terug in Moskou en schrijft hij in explosieve blogposts wat voor een fiasco de ‘speciale militaire operatie’ van het Russische leger is.

100.000 dollar staat er op zijn hoofd in Oekraïne. En ook Nederland zoekt Igor ‘de Verschrikkelijke’ Girkin: vorige maand werd hij in Den Haag bij verstek tot levenslang veroordeeld voor zijn aandeel als commandant van de separatistische troepen in Donetsk toen die in 2014 vlucht MH17 uit de lucht schoten. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven.

Toch hield zijn status van oorlogsmisdadiger hem begin oktober niet tegen om voor de derde keer te proberen aan het front in Oekraïne te gaan vechten. Girkin had als prominent lid van het kransje Russische militaire bloggers lang genoeg de 'speciale militaire operatie’ van aan de zijlijn gadegeslagen en bekritiseerd.

Na de gedeeltelijke mobilisatie die president Poetin eind september afkondigde, bood hij zich daarom vrijwillig aan in het illegaal geannexeerde Donetsk om zelf de wapens op te nemen. Maar dat verliep niet echt zoals gepland, schrijft hij na zijn terugkomst in lange en giftige berichten op zijn Telegram-kanaal, waarvan sommige al meer dan een miljoen keer zijn gelezen.

Girkin was een van de hoofdverdachten in het Nederlandse MH17-proces, en werd tot levenslang veroordeeld.Beeld EPA

Niet ingeschreven

Al snel na zijn aanmelding op 14 oktober in Donetsk kreeg Girkin informeel te verstaan dat “het hogere commando” niet opgezet was met zijn aanwezigheid. Mogelijk had Moskou te veel schrik dat Girkin gevangen genomen zou worden of zelfs uitgeleverd aan Nederland. Girkin was in 2014 kort minister van Defensie in de niet-erkende ‘Volksrepubliek Donetsk’ en gaf eerder al toe dat hij mensen heeft gefolterd en geëxecuteerd - vandaar zijn bijnaam ‘de Verschrikkelijke’. Mogelijk zou hij bij een arrestatie dus wel eens te veel zaken aan het licht kunnen brengen die het Kremlin liefst in het donker houdt.

Girkin bleef desondanks naar eigen zeggen braaf zijn taken uitvoeren en werd “na een lange tijd in het trainingscentrum” naar Loehansk gestuurd, waar zijn bataljon zich voorbereidde voor een nieuw offensief vanuit de stad Svatove.

Zover kwam het nooit: eind november kwam Girkin er tot zijn eigen verbazing achter dat hij helemaal niet stond ingeschreven bij zijn bataljon. Al op de eerste dag dat hij zijn aanmeldde, werd hij diezelfde avond nog van de lijst gehaald, bleek achteraf. “Het resultaat was dat ik van oktober tot eind november illegaal bij het tiende bataljon was, illegaal wapens en munitie droeg en illegaal naar de frontzone reisde. (...) Het commando wist daarvan, maar koos om mij er niets over te zeggen.”

Lees ook

Analyse. VS hebben Oekraïne ‘niet aangemoedigd of geholpen’ om doelen in Rusland aan te vallen: hoe Westen escalatie wil vermijden

Live. Russisch doel om geannexeerde gebieden te veroveren ongewijzigd • Nog steeds ‘aanzienlijke’ stroomuitval in Oekraïne

‘Gissen naar de vage plannen’

Nadat hij zijn wapens had afgegeven, keerde Girkin terug naar Moskou. Gedesillusioneerd, want “veel positieve indrukken waren er niet”. Volgens hem bevindt de oorlog zich in “de diepste crisis qua strategische planning”: “De troepen hebben niet het minste idee van het uiteindelijke doel, en kunnen alleen maar gissen naar de vage plannen van het commando”. De militairen zouden hun tijd verdoen met “zinloze acties zoals de aanleg van een compleet onbruikbare loopgravenlinie” achter het front. Girkin verwijst daarmee naar de verdedigingslinie die de Russen achter het front aan het uitbouwen zijn in de Donbas.

De voorwaarden voor een uiteindelijke overwinning of zelfs voor het beëindigen van de oorlog, zijn voor zowel soldaten als officieren een “mysterie”, schrijft Girkin nog. Meer nog: het Kremlin kent ze zelf niet, en wil ze ook niet duidelijk maken, want “dat zou ze de kans ontnemen te verklaren dat de doelen bereikt zijn op het moment dat ze dat nodig achten”. In een andere post wordt Girkin sarcastisch, en lijst hij tien “successen” van het Russische leger op, waaronder de “briljante mars op Kiev” en de “onnavolgbare de-escalatie door de terugtrekking” uit het noorden.

Of wat te denken van de “schitterende maandenlange frontale aanval op stellingen in door de vijand voorbereide gebieden, met als hoogtepunt de verovering van het machtigste fort en de belangrijkste stad van Oekraïne, met name Pisky (de kleine buitenwijk van Donetsk telde door het jarenlange oorlogsgeweld in 2019 nog de volle 9 inwoners, red.)?”

Girkin in 2014 in Donetsk.Beeld AP

Apathie

De mislukkingen en vaagheid leiden volgens Girkin tot “apathie en een lage moraal” bij de Russische troepen. “Taken worden enkel nog ‘voor de show’ uitgevoerd, zonder interesse in het uiteindelijke resultaat.” Hij waarschuwt daarom voor een “langdurige oorlog”, iets waar Poetin trouwens gisteren zelf ook naar verwees. In tegenstelling tot de Kremlin-chef noemt Girkin dat echter “zelfmoord voor Rusland”.

Want in tegenstelling tot de Russen, heerst bij de Oekraïners wel een stevige moraal. Meer zelfs, de aanhoudende bombardementen op burgerdoelen maken de tegenstrever alleen maar vastberadener. “Oekraïne zal deze winter NIET bevriezen, NIET in opstand komen, en NIET slechter gaan vechten. Neen, ze zullen enkel harder gaan vechten. En kijkend naar hoe de vijand traag zijn strategische taken uitvoert, tegenover de complete passiviteit van de militaire en politieke autoriteiten in Rusland, verwacht ik de komende weken niets goeds van aan het front.”

Girkings blogposts worden dezer dagen druk gedeeld en besproken door andere militaire bloggers, waardoor miljoenen Russen ze uiteindelijk via allerlei kanalen kunnen lezen. De Amerikaanse denktank Institute for the Study of War voorspelt dan ook dat “deze scherpe kritiek op de Russische militaire leiding door een van de meest uitgesproken en bekende boegbeelden van de hypernationalistische informatieruimte de spanning tussen de Russische militaire leiding en de milbloggers waarschijnlijk nog zal doen toenemen”.