Grondwettelijk Hof schorst omstreden verdrag voor Belgisch-Iraanse gevangenenruil, "compleet fiasco" voor Belgische hulpverlener in Iraanse cel

Het Grondwettelijk Hof heeft het Belgisch-Iraanse verdrag geschorst dat de overbrenging van de veroordeelde Iraanse terrorist Assadollah Assadi mogelijk had moeten maken. 

De Iraanse terrorist Assadollah Assadi werd in februari vorig jaar in ons land veroordeeld tot 20 jaar cel voor zijn betrokkenheid bij een verijdelde bomaanslag in Parijs.

Het Hof oordeelt dat het verdrag onwettig is omdat de kans bestaat dat Assadollah Assadi zijn straf in Iran zal ontlopen. Meer zelfs: "België weet of dient te weten dat Iran de straf niet daadwerkelijk zal uitvoeren." Nochtans moet de Belgische staat volgens het Europees Hof van de Rechten van de Mens erop toezien dat de straf voor terreurverdachte Assadi daadwerkelijk wordt uitgevoerd.

Toch is de schorsing van het verdrag slechts een voorlopige beslissing. Het Grondwettelijk Hof zal de zaak nu verder grondig onderzoeken. Binnen drie maanden volgt dan een beslissing over een mogelijke definitieve vernietiging.

Als de ruildeal toch was uitgevoerd en Assadi daarbij was vrijgekomen, dan zou dat slecht nieuws geweest zijn voor de tien personen die zich burgerlijke partij hadden gesteld bij het proces tegen Assadi.

"Mijn cliënten zijn niet blij maar wel opgelucht", zegt hun advocaat Rik van Reusel. "Het Grondwettelijk Hof stelt paal en perk aan een soort van uitleveringsdiplomatie die straffeloosheid zou betekenen voor Iraanse terroristen in ons land. Door de uitlevering van terroristen aan terroristische regimes ondermijn je de eigen rechtstaat, zegt het Hof."

"Het heeft geen zin om zo veel belastinggeld te geven aan rechters, onderzoeksrechters en magistraten om zulke mensen te vervolgen, om dan, als die schuldig blijken te zijn en enorme straffen krijgen, te zeggen: ga maar terug en live happily ever after (leef nog lang en gelukkig, red.)".

"Iedereen in de wereld veroordeelde deze deal, inclusief Iraniërs in ballingschap in ons land."

Uit het arrest blijkt verder ook dat de Belgische hulpverlener Olivier Vandecasteele, die sinds februari van dit jaar in Iran wordt vastgehouden, is tussengekomen in de procedure bij het Grondwettelijk Hof. Er was namelijk sprake van dat de uitlevering van Assadi aan Iran omgekeerd de uitlevering van Vandecasteele aan België mogelijk had kunnen maken.

Voor Vandecasteele komt deze schorsing erg ongelegen. Ze doet immers de wet ongedaan die die gevangenenruil mogelijk zou kunnen maken die hem terug naar België zou kunnen brengen.

"Olivier is nu veroordeeld tot tien, vijftien, twintig jaar" in een Iraanse cel, zegt Olivier Van Steirtegem, een vriend van Vandecasteele. Volgens hem is de familie van Vandecasteele erg aangeslagen door de beslissing. "Zij zijn al negen maanden bezig om dit administratief te regelen met de Belgische regering. Dit was de enige manier om Olivier terug naar België te brengen. Nu blijkt het een compleet fiasco."

Olivier Vandecasteele zelf zou nog niet op de hoogte zijn van de beslissing. "En dat is maar goed ook."

Premier Alexander De Croo (Open VLD) maant intussen aan tot kalmte. Volgens hem zal eerst over het arrest gedebatteerd worden in de Kamer voor er ook daadwerkelijk iets mee gedaan wordt.

Voor de oppositie is de beslissing van het Hof echter het bewijs dat het verdrag met haken en ogen aan elkaar hangt. “Het Hof bevestigt wat we de regering-De Croo hebben proberen duidelijk maken: dit verdrag is het resultaat van pure chantage door een crimineel regime”, aldus N-VA-fractievoorzitter Peter De Roover. Volgens hem kan het verdrag trouwens niet toegepast worden op Vandecasteele, "omdat Olivier Vandecasteele wel in de gevangenis in Iran zit, maar er niet veroordeeld is".

Assadollah Assadi, de Iraanse terrorist op wie de gevangenenruil nu dreigt spaak te lopen, werkte in Wenen als diplomaat. Samen met enkele landgenoten beraamde hij in 2018 een aanslag op een massabijeenkomst van tienduizenden tegenstanders van het Iraanse regime nabij Parijs. De meeting was georganiseerd door de Volksmujaheddin of Mujaheddin-e Khalgh (MEK), ook een vrij omstreden beweging. 

Assadi droeg toen een tas met een halve kilogram springstof en een ontsteker over aan een Belgisch koppel van Iraanse afkomst. Op de terugweg werd Assadi bij een tankstation in Duitsland gearresteerd. Ook het Belgisch-Iraanse koppel werd onderschept op weg naar Parijs.

De Nationale Verzetsraad van Iran, de koepelbeweging van Iraanse oppositiebewegingen (waarvan het MEK de grootste is), juicht de beslissing van het Grondwettelijk Hof toe. Het "feliciteert het Iraanse volk met zijn overwinning, en dan vooral de slachtoffers van het terroristische regime van de mullahs". "Assadi vrijlaten (...) moedigt de religieuze fascisten die Iran leiden aan om hun terrorisme in Europa verder op te voeren."