Schurft, tyfus en difterie in kraakpand met honderden asielzoekers: ‘Toch is het hier beter dan buiten’

“Het is hier beter dan buiten.”

Met die woorden vat Patrice*, een 36-jarige Burundees, de situatie van het kraakpand in de Paleizenstraat treffend samen. Enkele honderden asielzoekers verblijven hier sinds oktober omdat de overheid haar opvangplicht niet nakomt. Ja, er is stromend water, elektriciteit en verwarming. Maar Patrice slaapt wel op een kamer voor negen in het gekraakte pand van de belastingdienst. De wc’s zijn vuil en er hangt een doordringende urinegeur in de trappenhal. Hier en daar ligt werfmateriaal opgestapeld. Sommigen delen een zaal met dertig anderen. Alleen mannen verblijven hier.

De Burundees heeft zich aangemeld bij de Dienst Vreemdelingenzaken (DVZ) op 16 oktober, maar pas in januari heeft hij zijn eerste interview bij het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen, dat zal oordelen over zijn asielstatus. Omdat Fedasil kampt met een opvangtekort stuurt de dienst noodgedwongen mensen terug op straat. Zij lopen niet alleen hun recht op opvang mis, maar hebben ook geen toegang tot gezondheidszorg.

Gezondheidsinspectie sloeg alarm

Nu blijkt dat er aan de Paleizenstraat verschillende infecties rondgaan. Dit kwam aan het licht door de gezondheidsinspectie, die werd ingeschakeld door de burgemeester van Schaarbeek. De artsen stelden verschillende gevallen van tuberculose vast, zorgwekkende gevallen van huiddifterie, en ook een grote verspreiding van schurft met een risico op verdere verspreiding in het gebouw.

Volgens Artsen Zonder Grenzen zijn deze ziektes in de rest van de samenleving zo goed als uitgestorven. De doorsnee Belg is ingeënt tegen difterie en leeft in hygiënische omstandigheden waardoor schurft zich niet gemakkelijk verspreidt.

Tuberculose, schurft en huiddifterie zijn ziektes die typisch voorkomen bij mensen die verblijven in minder hygiënische omstandigheden dan normaal, zegt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven). Schurft kan goed behandeld worden, maar tbc is een ander verhaal. Dat kan volgens Van Ranst gevaarlijk zijn als het niet behandeld wordt. “Bovendien, als mensen met tbc het openbaar vervoer nemen, kunnen ze anderen ook infecteren.”

De burgemeester van Schaarbeek Cécile Jodogne (DéFI) is gefrustreerd over de situatie en vraagt dat de federale regering met een oplossing komt.

Gespannen situatie

Tot die tijd doen mensen in het pand een poging de boel leefbaar te houden. “We doen ons best om het proper te houden, maar ja”, zucht de 29-jarige Algerijn Mohamed. Hij is geen asielzoeker, maar een sans-papiers. Verblijfspapieren heeft hij niet. De verdiepingen in het kraakpand zijn onderverdeeld per land van herkomst, maar ook per verblijfstatus.

De moeilijke leefomstandigheden zorgen inmiddels ook voor spanningen. Het zint de asielzoekers niet dat steeds meer ongedocumenteerden hun intrek nemen. De conflicten draaien rond het gebrek aan hygiëne en de verdeling van hulpgoederen zoals eten.

Hulpverleners waarschuwen al maanden

Dat de situatie voor asielzoekers zonder opvang bijzonder precair is, is niets nieuws. Al maanden waarschuwen hulporganisaties voor de gevolgen van het krakende opvangbeleid en de toenemende aantallen (ook minderjarige en kwetsbare) migranten die op straat gestuurd worden en niet op medische bijstand kunnen rekenen.

Daarom opende Artsen Zonder Grenzen in oktober een tijdelijke straatkliniek vlak naast het Pacheco-registratiecentrum. Al snel kwamen daar gevallen van infectieziektes aan de oppervlakte. Asielzoekers komen momenteel ook massaal naar de Humanitaire Hub in Brussel, zegt de woordvoerder van Dokters van de Wereld. Het gigantische tekort aan opvangplekken is zorgelijk, helemaal met de dalende temperaturen.

Het kabinet van staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (cd&v) zegt dat vrijdag is bekeken hoe snel mobiele zorgteams naar de Paleizenstraat kunnen gaan om mensen die dat nodig hebben te verzorgen. Er is daarnaast overleg met de gemeente over de situatie in Schaarbeek. “De situatie baart iedereen zorgen”, reageert De Moor.

Er wordt gewerkt aan een zorgpunt met verschillende diensten. Ook wordt er aan alle kanten extra opvang gerealiseerd, maar het is volgens het kabinet onmogelijk voor Fedasil om al die plaatsen alleen te operationaliseren en te bemannen. De Moor heeft daarom bij de regering op tafel geklopt, waardoor er nu meer noodopvang komt.

19 december op straat?

Op het gebouw aan de Paleizenstraat is een aankondiging geplakt dat de krakers binnenkort het pand moeten verlaten, een vonnis van de rechter. Er is inderdaad een uitzettingsprocedure door de eigenaar en de beheerder van het gebouw (het Brussels Gewest) bij de rechtbank ingediend, bevestigt de woordvoerder van burgemeester Jodogne. Vanaf 19 december kan de eigenaar via de deurwaarder het vonnis laten uitvoeren.

Ruim 800 asielzoekers zouden dan weer op straat staan. Burgemeester Jodogne stelt dat, hoewel er nu geen gezondheidsrisico bestaat voor de bewoners van de wijk en regio, dit kan veranderen als zij zich over de buurt verspreiden. De gemeente is dan ook tegen de uitvoering van deze uitzetting zonder herhuisvesting en sanitaire ondersteuning, die door de federale overheid moet worden georganiseerd.

Er zijn onderhandelingen lopende om een oplossing te vinden, zegt Thomas Willekens van Vluchtelingenwerk Vlaanderen. “Wij hopen vanuit de grond van ons hart dat voor 19 december een oplossing is gevonden.”

*Patrice is een schuilnaam op vraag van de asielzoeker.