Moord, omkoping en zelfverrijking: hoe "parvenu's" en schandalen de PS blijven achtervolgen

"J'en ai marre des parvenus. Il n'y a plus de place pour les parvenus au Parti Socialiste". Toenmalig partijvoorzitter Elio Di Rupo haalde op een partijcongres in 2005 fors uit naar partijleden en -mandatarissen die verwikkeld waren geraakt in onfrisse en frauduleuze zaakjes. Zeventien jaar later blijkt dat noch Di Rupo noch zijn opvolger Paul Magnette erin geslaagd zijn de partij volledig schoon te krijgen.

De Parti Socialiste lijkt een ware traditie te hebben opgebouwd als het gaat over schandalen, affaires en onfrisse zaakjes.

In de jaren 90 komen de PS en haar Vlaamse zusterpartij SP in een storm terecht. Luchtvaartbedrijven Agusta en Dassault blijken in de jaren 80 een aantal grote defensiebestellingen te hebben binnengerijfd dankzij de uitbetaling van een aantal "commissielonen", vooral aan politici van socialistische signatuur. Bij de PS wordt de positie van de drie Guy's onhoudbaar: in 1994 nemen zowel Waals minister-president Guy Spitaels, vicepremier en minister van Defensie Guy Coëme als Waals minister Guy Mathot ontslag. Bij de Vlaamse socialisten ziet Willy Claes zich gedwongen ontslag te nemen als secretaris-generaal van de NAVO. Spitaels, Coëme en Claes krijgen een voorwaardelijke straf, Mathot wordt vrijgesproken.

De affaire Agusta-Dassault komt aan het licht door het onderzoek naar de moord op PS-kopstuk André Cools. Volgens sommige geruchten is Cools vermoord omdat hij op de hoogte was van de betaling van smeergeld door Agusta en had hij gedreigd dat bekend te maken. Oud-minister Alain Van der Biest wordt genoemd als opdrachtgever voor de moord. Hij verschijnt nooit voor de rechter, want in 2002 pleegt hij zelfmoord. Zijn privé-secretaris Richard Taxquet krijgt 20 jaar.

Hoewel hij nooit is veroordeeld kan Guy Mathot worden beschouwd als de perfecte illustratie van hoe het kan mislopen in de politiek. Als 30-jarige wordt hij in 1971 het jongste Kamerlid tot dan toe. In 1977 wordt hij minister. Een politiek wonderkind, zo blijkt.

Vrij vlug tikt het Rekenhof Mathot op de vingers omdat op zijn kabinet sloten alcohol worden geconsumeerd. Hij blijkt ook een paar bijzonder dure werfschoenen te hebben aangekocht. Mathot geeft geld uit, véél geld. Aan luxeauto's, aan bordeelbezoek. Maar voor fraude is hij nooit veroordeeld. En als hij dan toch voor een rechter moet verschijnen wegens malversaties ontsnapt hij aan vervolging "bij gebrek aan bewijzen". "Ik heb een maagdelijk strafblad", zegt hij tijdens het proces over de moord op Cools.

Als voorzitter van de Luikse PS-federatie slaagt Mathot er wel in een einde te maken aan de lokale partijoorlogjes.

Over naar Charleroi. Toenmalig burgemeester Jean-Claude Van Cauwenberghe, die ook Waals minister-president is, moet in 2005 een stap opzij zetten. Er is gesjoemeld bij huisvestingsmaatschappij Carolorégienne. Er is niet alleen sprake van fraude en schriftvervalsing, maar lokale politici blijken ook erg losjes om te gaan met cumuleren en opstrijken van allerlei vergoedingen.

Het betekent het politieke einde van de invloedrijke "Van Cau" en het begin van de politieke opgang van Paul Magnette. Die moet in opdracht van partijvoorzitter Di Rupo de lokale partijafdeling opkuisen, want "les parvenus" moeten eruit. Paul Magnette als "Monsieur Propre", als het ware.

In 2009 wordt Anne-Marie Lizin uit de PS gezet na beschuldigingen van fraude. Ze zou ten onrechte betalingen hebben uitgevoerd met een kredietkaart van het plaatselijke ziekenhuis, dat toen zwaar in de rode cijfers zat. Enkele jaren later blijkt dat ze als burgemeester gemeentepersoneel heeft ingezet voor haar eigen kiescampagne. Ze wordt veroordeeld tot 1 jaar cel met uitstel en een 1.000 euro boete. Ze mag zich ook 5 jaar lang niet verkiesbaar stellen.

Lizin gaat de geschiedenis in als briljant en flamboyant politicus wiens carrière in chaos eindigt.

Michel Daerden wordt in 2010 wereldberoemd op YouTube na zijn lallende optreden als minister van Pensioenen in de Senaat, waar hij het heeft over "witboek" en "groenboek" over de pensioenen. "Ik hou ervan om een beetje te lachen", wuift hij vragen over zijn al dan niet dronken zijn weg.

"Papi", zoals Daerden zich graag laat noemen, komt ook in opspraak. Hij blijkt controle-opdrachten te hebben toegewezen aan het revisorenkantoor dat door zijn zoon Frédéric wordt geleid. Belangenvermenging, heet zoiets. Het betekent het einde van de politieke carrière van Daerden.

Vanaf 2016 zit de PS met een nieuw schandaal, of beter gezegd "nieuwe schandalen". Nethys/Publifin luidt de naam deze keer. Het wordt duidelijk dat een twintigtal lokale Waalse mandatarissen van PS, MR en CDH duizenden euro’s hebben opgestreken in adviesraden waar ze soms helemaal niet aanwezig waren. In 2017 komt er een onderzoekscommissie in het Waals Parlement.

De vele corruptie- en fraudeschandalen rond Nethys en de intercommunale Publifin/Enodia draaien rond managers/politici die zichzelf hebben verrijkt met overheidsgeld, vaak met medeweten van of onder toezicht van politici die al dan niet een oogje toeknepen. 

Vooral de PS loopt weer in de kijker, met ontslagen van een minister (Paul Furlan) en verschillende minder bekende politici (Luikse gedeputeerde André Gilles, burgemeester Stéphane Moreau van Ans, burgemeester Claude Parmentier van Wanze). Eens te meer blijkt dat de partijtop nauwelijks grip heeft op de Luikse PS-federatie.

Een andere onfrisse zaak is die van de Brusselse daklozenorganisatie Samusocial. Toenmalig burgemeester Yvan Mayeur en OCMW-voorzitster Pascale Peraïta blijken als bestuurders hoge vergoedingen te hebben opgestreken voor vergaderingen die nooit zijn gehouden. Ook zij moeten opstappen.

Sinds enkele dagen is de PS in één klap twee schandalen rijker. Het onverkwikkelijke schandaal rond het dure reisje naar Dubai van Waals Parlementsvoorzitter Jean-Claude Marcourt dreigt de partij andermaal zuur op te breken. Die was sowieso al op een politiek zijspoor beland nadat ook zijn naam was genoemd in de Nethys-affaire. 

Het schandaal in het Europees Parlement rond Qatar lijkt wel de klap op de vuurpijl. Golfstaat Qatar zou economische en politieke besluiten van het Europees Parlement hebben geprobeerd te beïnvloeden. Daarbij zou een aantal Europese mandatarissen met geld zijn omgekocht.

Twee Belgische leden van het Europees Parlement worden genoemd, hoewel nog niet is aangetoond dat ze ook schuldig zijn. Maar het gaat alweer om twee Franstalige socialisten: Marc Tarabella is burgemeester van de Luikse gemeente Anthisnes en oud-minister Marie Arena, die echter niet rechtstreeks betrokken zou zijn. 

Hoe dan ook lijkt het erop dat nog niet alle "parvenu's" uit de Parti Socialiste geweerd zijn.