"Sommige mensen tellen 's nachts schaapjes, ik tel stemmen", Nancy Pelosi in biografische documentaire van haar dochter

De openingsscène geeft meteen het opzet van de docu aan en tegelijk de kerngedachte. "Al heel mijn leven loop ik twee stappen achter je aan en probeer ik je bij te houden", zegt dochter Alexandra, terwijl ze haar camera op de rug van haar fluks voortbenende moeder richt. De scène maakt duidelijk wat we mogen verwachten: we zullen Nancy Pelosi, die weldra haar functie als voorzitter van het Huis van Afgevaardigden zal neerleggen, van heel nabij kunnen volgen in haar leven en werk. 

Tegelijk typeert de korte dialoog meteen wie Pelosi is: tot op haar 82e een politiek beest pur sang, met een verbazingwekkende energie, focus en gedrevenheid. "Het is moeilijk om jou bij te benen", zegt Alexandra. Wat later in de docu zal ze haar moeder nog iets gelijkaardigs zeggen: "You're a tough nut to crack", jij bent verdraaid moeilijk te doorgronden. 

Alexandra Pelosi is met deze film, nu te zien op Streamz, niet aan haar proefstuk toe. Ze draaide al heel wat documentaires waarin politieke thema's nooit ver weg waren. Uiteraard krijgt deze docu een wat aparte kleur en toon omdat ze deze keer haar eigen moeder volgt. Toch focust de film in eerste instantie op Nancy Pelosi als gepassioneerd politica en nauwelijks op Pelosi als moeder, grootmoeder of persoonlijkheid. 

We zien haar wel in familiekring, met haar man Paul (die onlangs in het nieuws kwam toen een inbreker hun huis binnendrong en hem mishandelde) of met haar kleinkinderen. Vaak zijn dat de zonen van Alexandra zelf en van haar man Michiel Vos, de Nederlandse journalist die voor VRT NWS vaak commentaar geeft bij de ontwikkelingen in de VS. 

De politieke passie van Pelosi blijkt haar in de genen te zitten. De docu schetst kort hoe Nancy als klein meisje haar vader bezig zag in zijn politieke werk als parlementslid en als burgemeester van Baltimore. In de jaren 1980 stapte ze zelf in de politiek, in de Californische afdeling van de Democratische partij en later als parlementslid voor een district nabij San Francisco. 

Toch krijg je de indruk dat Alexandra pas haar eigen camera begon boven te halen om haar moeder daarmee op geregelde tijdstippen te stalken, nadat Nancy in 2006 verkozen werd tot de eerste vrouwelijke voorzitter van het Huis van Afgevaardigden - "two heartbeats away from the presidency", zoals het belang van die positie wordt onderstreept. Het is een andere rode draad doorheen de documentaire: de baanbrekersrol van Pelosi, die zich in een (witte) mannenwereld een stevige toppositie wist te verwerven. 

In heel veel scènes zien we haar bellen: aan haar bureau, thuis op de sofa, op de achterbank van haar wagen. "That's what you do, you call people", omschrijft ze  laconiek haar rol. Bellen om stemmen te ronselen voor cruciale stemmingen in het Huis, bellen om Republikeinen te bedanken voor hun steun, bellen om met Republikeinen te onderhandelen over een compromis, bellen om een crisis in de kiem te smoren. 

Pelosi blijkt een kei in het aanvoelen van politieke kansen en gevaren ("I smell success") en in het rekenen en tellen van koppen en stemmen. "Sommige mensen tellen 's nacht schaapjes, ik tel stemmen", zegt ze. Het typeert haar politieke focus en gedrevenheid, 24 uur op 24. De goedkeuring in 2010 van Obamacare (of de Affordable Care Act), de belangrijke hervorming van het ziekteverzekeringsstelsel in de VS, wordt duidelijk voorgesteld als haar belangrijkste verwezenlijking. Tegelijk toont de film hoe in die verhitte en verbeten strijd over Obamacare de visceraal-vijandige gevoelens tegen Pelosi al de kop opstaken - iets wat later alleen maar zou toenemen. 

Het sterkst komt die giftige haat en weerzin jegens Pelosi tot uiting in de jaren van Trumps presidentschap. De voorzitter van het Huis steekt dan zelf haar afkeer voor de tegenpartij evenmin onder stoelen of banken. De beruchte scènes van de State of the Union, waarbij ze Donald Trump op agressief-sarcastische wijze een applaus toewierp of waarbij ze de papieren van zijn speech voor het oog van de camera's aan stukken scheurde, komen in de film nog 's duidelijk (en misschien iets te uitvoerig) aan bod. En natuurlijk wordt zij, jaren later, op 6 januari 2021, mikpunt nummer 1 van de meute Trump-aanhangers die het Capitool bestormen en haar tijdens hun aanval voortdurend verwensingen en bedreigingen toeschreeuwen. 

Alexandra's beelden van Pelosi's telefoontjes met de gouverneur van Virginia of met de waarnemende minister van Defensie, smekend om troepen van de Nationale Garde om het Capitool te ontruimen, werden enkele weken geleden al vrijgegeven. Het is Pelosi, op dat moment 80 jaar oud, in het brandpunt van haar politieke loopbaan en leven. "Als ze de zitting tegenhouden, zullen we over de hele lijn hebben gefaald", zegt ze luidop. 

Die brutale bestorming en het gedrag van Trump na de verkiezingen wil ze niet ongestraft laten passeren. Waar ze bij de eerste impeachmentpoging tegen Trump lang op de rem ging staan (bang voor een mislukking), schaart ze zich nu meteen en volmondig achter een tweede poging  - die ook zal mislukken. Maar de verkiezingszege van Biden is in elk geval veiliggesteld, en de documentaire zet de rol van Pelosi daarbij uitvoerig in de schijnwerpers.  

Is de docu een hagiografie, een heiligverklaring van Nancy Pelosi? Dat zeker niet. Daarvoor is ze teveel het droge registrerende werk van de observerende camera. En in de sporadische vragen die je Alexandra van achter haar camera hoort stellen, klinkt soms een ironische moeder-dochterspanning door. Maar een echt kritische noot ontbreekt in de film: geen derde personen met verhalen over waar Nancy Pelosi ooit in de fout zou zijn gegaan, geen politieke wetenschappers die haar palmares wikken en wegen. 

Dat was ook niet het opzet van de docu, en dat hoeft ook niet. Alleen is het resultaat een wat lang uitgesponnen biografie in een weinig kritische reality-tv-stijl: superboeiend voor de echte liefhebbers van de Amerikaanse politiek (of van politiek in het algemeen), minder entertainend voor de doorsneekijkers. En al blijft het getoonde beeldmateriaal van de bestorming van 6 januari telkens weer onthutsend brutaal en ongemakkelijk, onthullingen moet je van deze docu niet verwachten. 

Als samenvatting van de opmerkelijke carrière van een unieke toppolitica, the one and only Nancy Pelosi, is de documentaire niettemin een waardevolle bijdrage aan de kronieken en archieven van de Amerikaanse politiek.

BEKIJK - De officiële trailer van documentaire 'Pelosi in the house':