Antwerpen, Diest en Zwijndrecht slachtoffer van "verschillende groeperingen" hackers: "Geen gecoördineerde cyberaanval"

Flashback naar september: cybercriminelen gaan er aan de haal met gevoelige politiegegevens in Zwijndrecht en dreigen die op straat te gooien. Zowat een week geleden wordt bekend dat ook de stad Antwerpen inbrekers over de cybervloer heeft gekregen, met grote praktische problemen voor de burger tot gevolg. Verschillende stads- en ondersteunende diensten ondervinden grote hinder. Deze week is ook Diest het slachtoffer geworden van hacking. Al is daar de precieze omvang van het probleem nog niet duidelijk.

Drie lokale besturen op enkele maanden tijd: het lijkt alsof onze steden en gemeenten specifiek geviseerd worden door cybercriminelen. Toch zou het volgens De Smet eerder toeval zijn. "We hebben geen indicaties dat er een soort gecoördineerde aanval op lokale besturen zou zijn", zegt het hoofd cyberveiligheid bij Digitaal Vlaanderen in "De ochtend" op Radio 1. Digitaal Vlaanderen is het agentschap dat de computersystemen van de Vlaamse overheid beheert.

Zijn team staat in nauw contact met de getroffen besturen. Niet om de problemen op te lossen, maar om verdere verspreiding of soortgelijke aanvallen bij andere steden en gemeenten te voorkomen. Details over de precieze gevallen kan hij om veiligheidsredenen niet geven, maar er is volgens hem wel degelijke sprake van "verschillende groeperingen" die gebruik hebben gemaakt van "verschillende kwetsbaarheden".

"Het is daarnaast ook een feit dat we een stijgende trend zien in het aantal aanvallen van criminele hackers en buitenlandse mogendheden", zegt De Smet. Dat blijkt ook uit een recente studie van technologiefederatie Agoria. Volgens hen zijn er in ons land zowat 100 cyberaanvallen per dag. Het aantal cyberincidenten ligt bijna 40 procent hoger in vergelijking met twee jaar eerder. "We moeten dus zeker alert blijven zodat we snel kunnen ingrijpen", zegt De Smet.

Er is volgens het hoofd cyberveiligheid geen risico dat de problemen in bijvoorbeeld Antwerpen ook doorsijpelen naar andere overheden. Hij benadrukt daarbij ook dat er momenteel "geen impact is" op de systemen van de Vlaamse overheid. Persoonsgegevens zoals die op te vragen zijn bij bijvoorbeeld het Vlaamse platform Mijn Burgerprofiel, zouden volgens De Smet goed beveiligd zijn.

"We zien de afgelopen weken wel meer denail of service-aanvallen waarbij men tracht de infrastructuur te destabiliseren", zegt De Smet. Bij zo’n "DoS-aanval" wordt een computersysteem bewust zo overstelpt met aanvragen, dat de systemen ontoegankelijk worden voor gebruikers. "Tot nog toe is er – naast de bekende gevallen – geen succesvolle cyberaanval geweest. Er is momenteel geen indicatie dat een ander lokaal bestuur zou gehackt zijn."

De gevallen in Antwerpen, Diest en Zwijndrecht zijn voor veel gemeente- en stadsbesturen wel een wake-upcall. Al waren er de laatste jaren volgens De Smet al grote stappen voorwaarts gezet. "Sinds de coronacrisis hebben we een versnelling gedaan op het vlak van de cyberveiligheid", klinkt het, "maar het is hoe dan ook een project op lange termijn. Je kunt niet gewoon op een knop duwen en de cyberveiligheid in een klap verbeteren."

Hij is dan ook voorstander van de oprichting van een zogenoemde war room voor cyberaanvallen, zoals Vlaams minister van Binnenlandse Bestuur Bart Somers (Open VLD) voorstelt. "Samen met het agentschap Binnenlands Bestuur en Digitaal Vlaanderen zijn we een digitaal responsteam aan het oprichten", legt hij uit. "Het is belangrijk om – zeker bij de beginmomenten – zoveel mogelijk informatie in te winnen en verdere verspreiding te beperken."