‘Nooit eerder zoiets gezien’: wat we nu weten over de ‘jarenlange massieve fraude’ van FTX-oprichter Sam Bankman-Fried

Waarom mag Bankman-Fried niet vrijkomen op borgtocht?

Bankman-Fried moest gisteren voor de rechter verschijnen, nadat hij een dag eerder werd opgepakt op de Bahama’s. Tijdens de zitting stelde zijn advocaat voor dat Bankman-Fried 250.000 dollar, omgerekend zo’n 235.000 euro, in cash zou betalen als borg. Bankman-Fried zou dan zijn cel mogen verlaten en een enkelband gaan dragen, aldus diens raadsman.

Maar volgens de rechter is het risico dat Bankman-Fried probeert te vluchten daarvoor simpelweg te groot. De rechter denkt dat er geen enkele manier is om de FTX-oprichter “enigszins tevreden te stellen” over zijn situatie, gezien de grote hoeveelheid geld die hij tot zijn beschikking heeft. Daar zou hij bijvoorbeeld mee kunnen onderduiken.

Waar draait dit ook weer om?

FTX ging samen met ruim honderd andere bedrijven in het imperium van Bankman-Fried failliet omdat het bedrijf niet genoeg geld had om de tegoeden van gebruikers terug te kunnen betalen. Dat kwam onder meer omdat klantentegoeden van FTX werden overgeheveld naar investeringsfonds Alameda, dat ook van Bankman-Fried was. Daar kwam het vast te zitten in investeringen.

Ook is sprake van mogelijke marktmanipulatie. Bankman-Fried zou verschillende aan- en verkopen hebben gedaan die leidden tot de neergang van de TerraUSD-cryptomunt en de bedrijven die daarbij betrokken waren.

Het imperium rond FTX stortte als een kaartenhuis in elkaar, waardoor Bankman-Fried zijn vermogen van 16 miljard dollar in rook zag opgaan. Klanten kunnen niet meer aan hun cryptomunten en andere beleggingen die bij FTX gestationeerd waren. Een miljoen personen en organisaties zouden getroffen zijn door het faillissement.

Hoe inventief cryptobeurs FTX er langs de buitenkant ook uitzag, in principe ging het volgens de Amerikaanse aanklagers om niet meer dan een klassiek geval van fraude. In het Huis van Afgevaardigden, waar gisteren een hoorzitting in de commissie Financiën werd gehouden over de zaak, sprak ook Congreslid Patrick McHenry over “old school-fraude, maar dan gewoon met nieuwe technologie”.

Waar wordt Bankman-Fried precies van verdacht?

Amerikaanse autoriteiten verdenken Bankman-Fried van het plegen van in totaal acht strafbare feiten. Naast het oneigenlijk gebruik van klanttegoeden bij FTX voor Alameda, zou het ook gaan om misleiding van kredietverstrekkers en klanten over de financiële gezondheid van zijn cryptobedrijven. Ook zou hij de opbrengsten daarvan hebben witgewassen en Amerikaanse wetten rond campagnefinanciering hebben overtreden.

De fraude zou al van in het prille begin bij de oprichting van FTX in 2019 begonnen zijn. Openbaar aanklager Damian Williams van het district in New York waar Bankman-Fried is aangeklaagd, heeft het over “een van de grootste financiële fraudezaken in de Amerikaanse geschiedenis”.

Ook de Amerikaanse beurstoezichthouder SEC heeft het over bewuste oplichting van investeerders. Volgens de klacht van de federale beurswaakhond heeft Bankman-Fried meer dan 1,8 miljard dollar opgehaald via een “georkestreerde regeling om investeerders te bedriegen”. Hij zou het geld gebruikt hebben voor risicovolle investeringen, het aankopen van landgoed en het doen van grote politieke donaties. Vooral de Democraten zouden grote sommen hebben gekregen, maar ook de Republikeinen. De SEC spreekt van “massieve jarenlange fraude” via een kaartenhuisconstructie.

Volgens de SEC heeft Bankman-Fried Alameda op die manier hebben kunnen voorzien van een onbeperkte kredietlijn, gefinancierd door de klanten van FTX.

Hoe moet het nu verder?

Bankman-Frieds opvolger aan het hoofd van FTX, John Ray III, probeert bij het platform nog te redden wat er te redden valt, maar zegt “nooit eerder zo’n stuitend gebrek aan administratieve opvolging” gezien te hebben. Ray heeft nochtans 40 jaar ervaring in het afhandelen van een aantal van de grootste en meest beruchte faillissementen ooit, waaronder dat van energiereus Enron begin jaren 2000.

Volgens hem waren er “in de verste verte geen interne controlemechanismen” aanwezig bij FTX, en kon Bankman-Fried dus zowat zijn zin doen. De fraude was verre van gesofisticeerd, aldus Ray nog. “Hij nam geld van klanten, en gebruikte het voor zijn eigen doel.”

Op 8 februari staat een hoorzitting gepland met betrekking tot de uitlevering van Bankman-Fried aan de Verenigde Staten. Zijn advocaat gaf dinsdag al aan de uitleveringsplannen aan te gaan vechten.

Op termijn riskeert Bankman-Fried jarenlange gevangenisstraffen.